‘Donald Trump heeft geen ervaring met buitenlands beleid. Europa kan dat ook als een voordeel zien’, zegt Karen Donfried, oud-adviseur van de Amerikaanse president Barack Obama.
‘Mensen in Washington waren geschokt. We hebben de verkiezing van Donald Trump niet zien aankomen’, zegt Karen Donfried, voorzitter van de Amerikaanse denktank German Marshall Fund en voormalig adviseur Europese Aangelegenheden van president Obama. ‘Er zijn veel buitenlandse kwesties waarin Trump rekening zal moeten houden met het feit dat de Republikeinse Partij een andere mening heeft dan hij. Maar wat Iran betreft, bijvoorbeeld, zal ze hem net aanmoedigen tot een harder beleid. Er komt binnenkort al een belangrijke stemming en het is niet uitgesloten dat de Republikeinen bijkomende sancties zullen eisen. Dat zal de nieuwe president zonder meer sterken in zijn voorkeur voor een hardere lijn.
Is TTIP, het handelsverdrag met Europa, definitief van de baan?
KAREN DONFRIED: Dat hangt niet alleen van Trump af. Kijk naar Europa en het verzet van de publieke opinie tegen CETA. TTIP was zo beladen dat zelfs Hillary Clinton de onderhandelingen niet meer had kunnen rechttrekken. Er is een uitdaging aan beide kanten van de oceaan. De populairste bumpersticker in Amerika is nu: ‘Free trade means job losses’. En in Europa verwijzen politici naar Google, Amazon, Facebook en Apple met de afkorting GAFA, die nu staat voor het kwade. Silicon Valley vindt dat Europa protectionistisch is geworden, Europa vindt dat Amerikaanse multinationals te machtig zijn. We zullen moeten nadenken hoe we de legitimiteit van de vrije handel kunnen verbeteren en de verliezers van de globalisering kunnen helpen. Ik zie Trump het NAFTA-akkoord met Canada en Mexico niet meteen stopzetten, of een belasting van veertig procent op Chinese invoer heffen. Maar op korte termijn zal hij geen enkel nieuw handelsverdrag onderhandelen. Het wordt niet zo extreem als gevreesd, maar er zal veel veranderen.
Is de vrees voor isolationisme terecht?
DONFRIED: Trump zal méér aan defensie uitgeven. Ik geloof niet dat de America First-slogan van Trump isolationisme zal inluiden. We zullen onze belangen over heel de wereld blijven verdedigen. We zullen misschien meer van onze bondgenoten in Europa eisen, maar we zullen die allianties niet opblazen. Samenwerking met Europa zal erg belangrijk blijven, hoewel de macht natuurlijk naar Azië verschuift. Het Europese bondgenootschap blijft erg belangrijk voor de Amerikaanse macht wereldwijd. Het gaat daarbij niet alleen over de harde militaire macht, samenwerken met Europa geeft ook legitimiteit aan ons optreden in de wereld. Ik denk dat Europeanen invloed kunnen uitoefenen, ze moeten de communicatielijnen vooral openhouden. Trump heeft géén ervaring met buitenlands beleid. Europa kan dat ook als een voordeel zien.
85 procent van de Europeanen heeft geen vertrouwen in Trump.
DONFRIED: Het is duidelijk dat de overgrote meerderheid van de Europeanen voor Clinton gestemd zou hebben. Maar op het officiële niveau zullen politici hun schroom aan de kant moeten zetten en met Trump moeten praten. Trump is geen starre ideoloog, hij is beïnvloedbaar. En er komen een heleboel belangrijke ontmoetingen in 2017: de NAVO-top in Brussel, de G7 in Italië, de G20 in Duitsland.
Zal Trump het extreemrechtse kamp in Europa niet sterker maken? Marine Le Pen en Geert Wilders beschouwen hem als een held.
DONFRIED: Dat is zo. De verkiezing van Trump maakt het aanvaardbaarder om voor partijen als het Front National te stemmen. Het belangrijkste probleem is dat het establishment daar niet echt mee om kan. We sloegen de bal twee keer mis. Bij de brexit waren we er gerust op dat een kleine meerderheid de Britten binnen Europa zou houden. We hadden het mis. Bij deze verkiezingen voorspelden we een bescheiden overwinning voor Clinton. Weer mis. We hebben onze eigen opinies te lang als vanzelfsprekend beschouwd. Er gebeurt iets in onze samenleving wat leidt tot diepe woede. We moeten ons echt gaan bezighouden met dat deel van de samenleving dat zich achtergesteld voelt.
Jonathan Holslag
‘Trump is geen starre ideoloog, hij is beïnvloedbaar.’
