Valt Renzi in het eigen zwaard?

Hubert van Humbeeck

Na de brexit dreigt nu een referendum in Italië voor meer onzekerheid te zorgen.

Italië spreekt zich zondag bij referendum uit over een voorstel dat een einde wil maken aan het tweekamerstelsel, zoals dat sinds 1946 bestaat. Om meer vaart te krijgen in de politieke besluitvorming, stelt de centrumlinkse premier Matteo Renzi voor om de Senaat te hervormen, terwijl de regering nog alleen tegenover de Kamer verantwoording verschuldigd zou zijn. Er is Renzi veel aan gelegen dat het voorstel wordt aanvaard: hij dreigt er zelfs mee om op te stappen als het wordt verworpen.

Als hij dat ernstig meent, ziet het er voor hem niet goed uit. Zoals kon worden gevreesd, gaat de campagne vooral over Renzi zelf en over de Europese Unie. Die krijgt de schuld van alle problemen waarmee Italië kampt. Als Renzi verliest en opstapt, dreigt de grote Italiaanse staatsschuld op te spelen en uiteindelijk zelfs de eurozone te ondermijnen. Maar ook als hij wint, is dat niet noodzakelijk goed nieuws. Om het land van een stabieler bestuur te verzekeren, hangt er aan deze hervorming ook een kiesstelsel vast dat de grootste partij bij parlementsverkiezingen hoe dan ook een meerderheid garandeert waarmee ze ongestoord vijf jaar lang kan regeren.

Het probleem is dat de partij van Renzi op de hielen wordt gezeten door de populistische en eurosceptische Vijfsterrenbeweging van Beppe Grillo. De gedachte dat de voormalige komiek straks premier kan worden, jaagt het Italiaanse en Europese politieke en economische establishment de stuipen op het lijf. Grillo belooft de Italianen onder meer een referendum over de euro. Winst van de Vijfsterrenbeweging is geen wilde veronderstelling: Italië koos meer dan twintig jaar geleden met Silvio Berlusconi al voor een populist en politieke avonturier. Om kiezers te paaien, neemt Renzi gaandeweg afstand van Europa. Hij dreigt ermee om de Europese begroting te blokkeren als er niet snel een meer verspreide opvang komt van de vluchtelingen die dit jaar al met 170.000 in Italië zijn geland.

In april stak Nederland een middelvinger op naar Den Haag en Brussel door het Associatieverdrag met Oekraïne af te wijzen. In juni stemden de Britten ervoor om helemaal uit de Unie te stappen. Het is zondag de derde keer dit jaar dat burgers in Europa wordt gevraagd om bij referendum te stemmen over een voorstel, waarvan ze de volledige draagwijdte niet kennen. Waarmee opnieuw wordt aangetoond dat referendums een garantie zijn voor chaos en onzekerheid, maar niet voor een beter bestuur.

Hubert van Humbeeck

Ook als Renzi wint, is dat niet noodzakelijk goed nieuws.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content