‘Niemand zit te wachten op een escalatie in de Balkan’
De NAVO heeft aangekondigd dat Balkanland Montenegro uitgenodigd is om toe te treden tot de NAVO, gesprekken daarvoor zouden begin 2016 starten. Dit alles tegen de zin van Rusland.
De NAVO heeft aangekondigd dat Balkanland Montenegro uitgenodigd is om toe te treden tot de NAVO. Gesprekken daarvoor zouden begin 2016 starten. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov noemde zo’n toetreding ‘een provocatie’ en ‘onverantwoordelijk’.
NAVO-baas Jens Stoltenberg noemde het onlangs een ‘grote stap in de euratlantische integratie van de hele westerse Balkanregio’. Daarop brulde de Russische beer (‘Response actions will follow’), maar het is nog maar de vraag of hij ook opnieuw zal klauwen. Knack.be sprak met Peter Van Elsuwege, docent Europees recht aan de UGent.
Waarom ziet Rusland de NAVO-uitbreiding als een bedreiging van haar veiligheid?
De NAVO was de belangrijkste veiligheidsorganisatie tijdens de Koude Oorlog, voor de Russen staat het symbool voor de dominantie van de Verenigde Staten. Daarnaast wordt het gezien als een instrument om Rusland een minder belangrijke rol te laten spelen in de regionale en wereldpolitiek. Het vijandbeeld uit de periode van de Koude Oorlog is in Rusland eigenlijk nooit verdwenen.
Rusland pleitte er aan het einde van de Koude Oorlog voor dat Europa de NAVO zou opgeven en wilde een collectief veiligheidsorgaan. Het zag meer heil in een organisatie als de OVSE (de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa).
‘Rusland moet hierop antwoorden, response actions will follow.’ Hoe gaat Rusland antwoorden op deze zet?
Tot op heden is het gebleven bij verbale waarschuwingen. Allicht zullen bepaalde economische relaties worden herbekeken. Rusland is er belangrijk voor de vastgoedsector en de toeristische sector. Het is niet uitgesloten dat bepaalde investeringen nu herzien zullen worden.
Het is voor Rusland echter niet evident om verregaande en formele sancties te nemen. In de eerste plaats omdat Rusland al sancties heeft ingevoerd tegen de EU en tegen Turkije, maar ook omdat het schoentje juridisch zou kunnen knellen. Rusland is namelijk nog steeds lid van de Wereldhandelsorganisatie en kan daarom niet zomaar economische sancties opleggen omdat een land lid wordt van de NAVO.
Is de toetreding tot de NAVO een goede beslissing voor Montenegro?
Sinds de onafhankelijkheid van Montenegro heeft het land een absolute prioriteit gemaakt van NAVO- en EU-lidmaatschap. Dat is een interne politieke beslissing. Montenegro is wel een klein land, dus het is logisch dat het veiligheidsgaranties zoekt en daarvoor in de richting van de NAVO kijkt .
Een tijdje geleden waren er gewelddadige protesten in Montenegro, ‘door Russen in scène gezet’, werd er gefluisterd. Riskeren we een nieuw Oekraïne-scenario?
Nee, helemaal niet. De Russische belangen in de Balkan zijn toch van een andere orde dan die met betrekking tot Oekraïne. Dit blijkt ook uit de reactie van Rusland op de mogelijke toetreding van Servië tot de EU (waarvan de toetredingsgesprekken op 14 december beginnen, zo werd onlangs bekendgemaakt).
Dit is compleet anders als de reactie toen Oekraïne toenadering zocht tot de EU, met het associatieakkoord. In tegenstelling tot toen (de Oekraïense president Viktor Janoekovitsj trok zich terug uit de onderhandelingsgesprekken, waarop het Maidan-protest in Kiev begon), is Rusland vrij neutraal en verzet het zich niet.
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov zei onlangs over Servië dat ‘Ruslands enige bezorgdheid is dat het EU lidmaatschap niet in de weg zit van de traditionele banden tussen Rusland en Servië’. En Servië heeft laten weten ‘Rusland altijd als een moeder te zullen beschouwen’. Maar hoe zit het in Montenegro?
Er wordt duidelijk anders gereageerd op een NAVO-lidmaatschap dan op een EU-lidmaatschap, maar Rusland gaat zich niet militair moeien in de westelijke Balkanlanden of helpen om de zaken te doen escaleren.
Niemand zit te wachten op een escalatie in de Balkan. Dat is al een fragiele regio met de spanningen die er zijn. Servië, Montenegro, Macedonië, Kosovo: er zijn nog duidelijk spanningen voelbaar en de herinneringen aan de burgeroorlog zitten nog vers in het geheugen. (NSK)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
