Nicaragua staat op ontploffen: ‘Niemand is vandaag nog veilig’

Het dodental loopt op in Nicaragua. Al meer dan 300 Nicaraguanen lieten het leven door de recente protesten. Knack sprak met Carlos Fernando Chamorro, een van de meest prominente én kritische journalisten van het land: ‘We hebben de hulp van de Europese Unie nodig.’

Het ongenoegen van de bevolking over president Daniel Ortega is groot. De regering is volgens hen corrupt en respecteert de scheiding der machten niet langer. Maar wie durft betogen, wordt met zwaar geweld geconfronteerd.

President Ortega is de man die veertig jaar geleden de Sandinistische Revolutie startte om de Nicaraguanen te bevrijden van de dictatuur van de familie Samoza. Helaas lijkt hij vandaag als president zijn voorganger te imiteren.

Volgens Carlos Fernando Chamorro, een van de belangrijkste journalisten van Nicaragua en directeur van de krant Confidencial, wordt de kans dat de president verder zal regeren tot de verkiezingen van 2021 met de dag kleiner.

De laatste maanden bereiken ons nieuwsbeelden uit Nicaragua van straatprotesten met doden en gewonden. Wat is er aan de hand?

CARLOS FERNANDO CHAMORRO: Sinds april is er verzet ontstaan tegen de regering van president Daniel Ortega en zijn vrouw en vicepresident Rosario Murillo. Veertig jaar geleden pleegde Ortega zelf een staatsgreep om de dictators van de familie Somoza aan de kant de zetten. Vandaag doet hij er alles aan om zelf de macht in handen te houden.

Tot op de dag van vandaag heeft het geweld als antwoord op protesten van studenten en verontwaardigde burgers al tot meer dan driehonderd doden en duizenden gewonden geleid.

Er zijn ook al verschillende nationale stakingen geweest waarmee burgers en bedrijven de druk op de regering willen verhogen. Na drie maanden van dit ligt onze economie volledig plat: winkels worden geplunderd en tweederde van de wegen is geblokkeerd.

Verschillende burgers, studenten, privébedrijven en de katholieke kerk hebben nu een burgerlijke alliantie voor rechtvaardigheid en democratie (alianza civica por la justicia y democracia) opgericht. Onder het motto ‘samen zijn we sterker dan een vulkaan’ organiseren ze betogingen en stakingen. In juni vond er een een overleg plaats tussen afgevaardigden van deze alliantie, de bisschoppelijke conferentie en de regering. Helaas leidde dit niet tot het gewenste resultaat. Ortega weigert hervormingen in te voeren waardoor er eerlijke, transparante en vervroegde verkiezingen kunnen plaatsvinden.

Ortega wil koste wat het kost de macht in handen houden. Burgers zijn dit moe en trekken massaal de straat op. Ortega stuurt op zijn beurt paramilitairen de straten op. Er zijn beelden opgedoken van paramilitairen die uit politiewagens stappen. Ze zijn tot de tanden gewapend en proberen paniek bij de bevolking te zaaien.

President Daniel Ortega en zijn regering beweren nochtans dat er zich geen paramilitairen in Nicaragua bevinden.

CHAMORRO: Het bestaan van de paramilitairen wordt zelfs door de inter-Amerikaanse Commissie voor de Mensenrechten bevestigd. Gedurende de voorbije tien jaar hebben zij een zeer gedetailleerd onderzoek uitgevoerd en hierdoor hebben ze genoeg bewijzen van hun bestaan verzameld.

De huidige crisis is begonnen op 18 april 2018 toen de bevolking in opstand kwam tegen de pensioenhervormingen van de regering. President Ortega nam drastische maatregelen en gebruikte toen al paramilitairen om de bevolking te onderdrukken. Vandaag heeft de meerderheid van de bevolking een smartphone en hou je zoiets niet geheim. Er is genoeg bewijsmateriaal opgedoken: duizenden foto’s en filmpjes van paramilitairen, parapolitieagenten, ex-guerrillastrijders die een militaire opleiding hebben genoten en pandilleros, straatjongeren die bewapend worden door deze groeperingen. Sommige politieagenten hebben zelfs hun uniform niet aan wanneer ze mensen neerschieten.

Deze groeperingen worden aangestuurd door president Ortega en zijn vrouw Rosario Murillo, maar zij ontkennen dit in alle toonaarden. Het leger en de politie zijn niet langer instellingen die de veiligheid van de Nicaraguanen verdedigen.

Is er nog een verschil te merken tussen Daniel Ortega en de familie Somoza? De geschiedenis lijkt zich wel te herhalen.

CHAMORRO: De dictatuur van Somoza heeft veertig jaar geduurd. De macht werd van vader op zoon overgedragen en de familie trok alle macht naar zich toe en gebruikte enorm veel geweld. Toen de bevolking in opstand kwam, gebruikte ze extreem geweld. Finaal kwam Ortega in 2007 aan de macht via democratische verkiezingen, maar eens verkozen trok hij ook de macht naar zich toe en ondermijnde hij zelf het bestaan van democratische instellingen.

Er is vandaag geen onderscheid meer tussen staat, partij en gezin. Alles is vervlochten tot één en hetzelfde machtsbastion. Daniel Ortega presenteert zich als leider van de frente Sandinista die de strijd voerde tegen de dictatuur van Somoza, maar deze politieke partij bestaat in feite niet langer. Het is een lege doos geworden zonder enige inhoud. Het feit dat hij zijn eigen vrouw tot vice-president aanstelde, is nog maar het puntje van de ijsberg.

Net als de familie Somoza is de regering van Ortega zeer corrupt. Van zodra de bevolking hiertegen protesteerde, reageerde Ortega met evenveel geweld als Somoza. Sinds het herstel van de vrede in Nicaragua is er nog nooit zoveel bloed gevloeid als de laatste maanden. Toen de bevolking samen met de Sandinisten de wapens opnam tegen de dictatuur van Somoza, werd het een lange en gewelddadige strijd van een guerrillabeweging tegen het leger. Het grote verschil nu is dat de bevolking ongewapend op straat komt om vreedzaam te betogen en met geweld de kop wordt ingedrukt. President Ortega is zo nog meedogenlozer dan zijn voorganger: hij is verantwoordelijk voor de dood van vele onschuldige en ongewapende burgers die het beu waren dat hij alle macht naar zich toetrekt.

Zijn er al harde bewijzen over het gebruik van zwaar geweld tijdens deze betogingen?

CHAMORRO: Momenteel worden alle gebeurtenissen onderzocht. Er is ook een commissie van de Organisatie van Amerikaanse Staten naar Nicaragua getrokken dankzij internationale druk. Deze commissie zal onderzoeken welke personen en instellingen verantwoordelijk zijn. De rechtbanken van Nicaragua zullen verder moeten werken op basis van deze onderzoeksresultaten.

Maar finaal zal dit niets opleveren, omdat president Ortega de rechterlijke macht in handen heeft. Onze rechters zijn totaal niet te vertrouwen. Neen, een internationale rechtbank zal zich over dit onderzoek moeten buigen, willen de families van de slachtoffers rechtvaardigheid zien. Helaas heeft Nicaragua in tegenstelling tot vele andere landen geen akkoord gesloten met het Internationaal Strafhof in Den Haag. De volgende regering zal daarom in eerste instantie het Statuut van Rome moeten ondertekenen vooraleer er wel een klacht kan ingediend worden.

Kan de Europese Unie Nicaragua helpen?

CHAMORRO: Op dit moment hebben we de indruk dat de Europese Unie het dossier van Nicaragua niet ernstig genoeg neemt omdat zij jammer genoeg een economische partner van Nicaragua zijn. Maar we hebben de hulp van de Europese Unie nodig om als externe garant rond de tafel te gaan zitten met de regering en de oppositie en om te bespreken hoe deze genocide kan ophouden. De Europese Unie heeft de nodige middelen om de bevolking van Nicaragua te helpen.

U bent journalist en rapporteert over deze gebeurtenissen. Staat uw leven niet op het spel?

CHAMORRO: Mijn vader is door de dictatuur van Somoza vermoord. Hij kwam op voor de democratie en de vrije meningsuiting. Ik heb deze waarden en normen van hem geërfd. Meermaals vroegen mensen aan mijn vader toen hij nog leefde of hij niet bang was en hij antwoordde steeds met de volgende woorden: ‘Iedereen is eigenaar van zijn eigen angst.’

Niemand is vandaag nog veilig in Nicaragua. Gisteren hebben paramilitairen nog een jongen van vijftig jaar vermoord. Hij ging gewoon naar de winkel om boodschappen voor zijn moeder te doen. Veel mensen waarschuwen mij dat mijn werk gevaarlijk is, maar ik wil de gewone mens informeren. Vorige maand nog is het radiostation van enkele journalisten in brand gestoken. We hebben sterke vermoedens dat dit geen toeval was, omdat ze enkele uren voordien een kritische analyse over het beleid van president Ortega hadden uitgezonden. Maar ik hoop dat alle journalisten, politici, historische leiders van de Sandinisten en burgers kunnen samenkomen om op een vreedzame manier te blijven strijden voor onze rechten en vrijheden. Zolang ik leef zal niemand mij kunnen verbieden om onrecht en misdaden tegen de mensheid aan te klagen.