Nederlandse formatie in impasse, wat nu?

Politiek commentator Kees Boonman geeft tekst en uitleg bij de falende regeringsvorming in Nederland. ‘Een behoorlijk onnodige complicatie in een land waar het compromis altijd de politiek bepaald heeft.’

In Nederland draait ook de tweede formatiepoging op niets uit. Direct na de verkiezingen gaven verschillende commentatoren tegenover Knack.be nog aan dat ze verwachtten dat er relatief snel een nieuwe regering op de been zou zijn, maar 89 dagen later blijft het wachten op resultaat. Informateur Herman Tjeenk Willink concludeerde maandagavond na langdurig overleg dat een vierpartijenregering met de rechts-liberale VVD van premier Mark Rutte, het christendemocratische CDA, het links-liberale DD6 en GroenLinks niet mogelijk is. Dezelfde partijen hadden eerder over een gezamenlijke coalitie onderhandeld onder leiding van informateur Edith Schippers, maar dat liep halverwege mei mis, naar verluidt op het thema migratie. Sinds een week werd onder Willink opnieuw informeel overlegd, zonder succes dus.

Kees Boonman, politiek commentator bij het tv-programma EenVandaag en docent aan de Universiteit Leiden, verduidelijkt een en ander voor Knack.be.

Volgens de mededeling van informateur Tjeenk Willink blijft migratie het grote struikelblok. Hoe komt dat?

Boonman: ‘Het loopt mis door een principiële, ouderwetse politieke gedachte van GroenLinks. Er is op heel veel terreinen bereidheid van de verschillende partijen geweest om water bij de wijn te doen en elkaar tegemoet te komen, maar de partij van Jesse Klaver laat het overleg vallen over iets wat slechts voor een deel een Nederlands en in de eerste plaats een Europees onderwerp is. GroenLinks legt daar mijns inziens een te zwaar accent op. Het is niet zo zwart-wit, niets is zo beweeglijk als de vluchtelingenstroom en -problematiek. Dat moet je in een breder Europees verband zien, dat lost Nederland niet op.’

‘Klaver noemt zijn partij sinds een aantal maanden een beweging, naar analogie met de Franse president Emmanuel Macron, maar uiteindelijk blijkt GroenLinks toch een wat ouderwetse politieke partij te zijn. Coalities vormen, dat is overleggen, soms dingen inslikken, wat bijvijlen en uiteindelijk tot een compromis komen. Over die migratiestroom zo puristisch en principieel doen, roept veel vragen op.’

Mail Klaver pic.twitter.com/D3WP2mlfyo

— Huub Bellemakers (@HuubBellemakers) 12 juni 2017

Hoe moet het nu verder? Wie kan/zal GroenLinks vervangen in de formatiegesprekken?

‘Een centrumregering – twee rechtse en twee linkse partijen – lijkt van de baan. Er wordt reeds gesproken over de PVDA, maar als grote verliezer van de verkiezingen is dat toch wat raar. Een minderheidskabinet is, in deze tijden, sowieso onverstandig. Je kan een meerderheid maken, dus waarom zou je het dan met een minderheid doen? Voor de ChristenUnie voelt D66 dan weer niets. En voor SP zou dat een serieuze draai betekenen, want zij wilden niet in zee met de VVD. Het is dus even een deadlock, ja.’

Is dat koren op de molen van de PVV van Geert Wilders? Acht u het denkbaar dat hij toch mee zal aanschuiven?

‘Dat zal wel geroepen worden, hoor. Maar als alle motorpartijen (VVD, CDA en D66) hebben gezegd dat zij niet met de PVV in een regering stappen én als het niet kunnen sluiten van een compromis door GroenLinks en door D66 met de ChristenUnie, de weigering van de PVDA en de koppigheid van de SP, ertoe leidt dat een regering afhankelijk wordt van de PVV, dan teken je wel het failliet van de politiek in Nederland. Dat is een brevet van politiek onvermogen, dat kan ik me niet voorstellen.’

Komt het Belgisch record regeringsvormen (541 dagen) dan toch in het gedrang?

‘Je begint natuurlijk steeds opnieuw. Ik behoor tot diegenen die deze coalitie mogelijk achtten, ik had dit niet verwacht. Ook ik dacht dat het wat sneller zou gaan. Het is nu uitkijken naar het debat straks in de Tweede Kamer. Dit lijkt me een behoorlijk onnodige complicatie in een land waar het compromis altijd de politiek bepaald heeft. Maar ik durf geen voorspellingen meer te doen. Als je de kiezer serieus neemt en je komt er niet uit, schrijf dan nog eens verkiezingen uit.’