Tijdens zijn ontmoeting met de Russische premier Medvedev pleit Charles Michel voor een opening in de relaties tussen Europa en Rusland. ‘Enkel terroristen hebben er voordeel bij dat Europa en Rusland sancties tegen elkaar uitvaardigen.’
Wanneer er in politieke gesprekken een verduidelijker op de proppen komt, is dat nooit een teken van voorspoedige verhoudingen. Tijdens de 541 dagen durende regeringsvorming waaruit uiteindelijk de regering-Di Rupo zou ontspruiten, werd N-VA-voorzitter Bart De Wever ooit als ‘koninklijk verduidelijker’ de arena ingestuurd. Het dient gezegd dat de verhoudingen na De Wevers doortocht noch duidelijker, noch voorspoediger waren.
Toch is het net de rol van éclarateur die Belgisch premier Charles Michel zich aanmeet bij zijn bezoek aan Rusland, waar hij vandaag de Russische premier Dmitri Medvedev ontmoette in diens residentie net buiten Moskou. In die rol wil Michel het Europese standpunt ‘verduidelijken’. ‘We praten in Europa veel over Rusland, maar veel te weinig mét Rusland,’ vindt Michel. En dus wil de Belgische premier als onverdachte Europeaan terug betere relaties met onze oosterbuur aanknopen. Een vleugje voluntarisme is ook deze liberale premier niet vreemd.
Voorafgaand aan het persmoment van beide premiers ondertekenen de Belgische ambassadeur in Moskou Jean Arthur Régibeau en de Russische viceminister van Financiën Ilja Troenin een nieuw belastingsprotocol. Met dat protocol – eigenlijk een annex van een al langer bestaand belastingverdrag – worden afspraken gemaakt om te verhinderen dat Belgen die in Rusland werken dubbel belast worden. Op zich is het protocol van weinig waarde en verre van uniek, maar in de huidige omstandigheden wordt elk ondertekend document tussen Rusland en een Europees land gekoesterd als een zeldzaam juweel.
Bilaterale warmte
Zoals hij in België ‘jobs, jobs, jobs’ tot leidmotief heeft uitgeroepen, zo beoefent Michel in Rusland de diplomatie van de economische integratie. Als Europa en Rusland maar genoeg economisch geïntegreerd geraken, zo lijkt de redenering, dan moet het politieke draagvlak wel volgen. Met warmte spreken beide premiers over de Belgische aanwezigheid in Rusland: de chemiesector, de biotechnologie, de farmaceutische industrie.
Enkel terroristen hebben er voordeel bij dat Europa en Rusland sancties tegen elkaar uitvaardigen.
Die economisch-diplomatieke aanpak ligt moeilijk, omdat Europa en Amerika na de Russische annexatie van de Krim financiële en economische sancties hebben uitgevaardigd. Als reactie vaardigde Rusland tegensancties uit, waardoor Europese landen vandaag geen landbouwproducten meer kunnen uitvoeren naar Rusland. Alras werden de peren uit Haspengouw geofferd op het altaar der geopolitiek. En Rusland mist de Belgische peren allerminst, verzekert Medvedev. ‘Vroeger importeerden we peren uit Europa, vandaag komen onze peren uit de Kaukasus.’
Het is de vaste lijn waarvan geen enkele Russische toppoliticus durft afwijken: de sancties deren ons niet. Ook Dmitri Rogozin, voormalig Russisch ambassadeur in België en bij de NAVO, en vandaag als vicepremier verantwoordelijk voor de wapenindustrie, benadrukt dat vooral Europa de verliezer is van het sanctiebeleid. ‘Aanvankelijk hebben de sancties ons pijn gedaan,’ geeft Rogozin toe. ‘Vooral de financiële sancties hebben ons veel geld gekost. Maar gaandeweg hebben de sancties ons juist sterker gemaakt. De sancties hebben ons de mogelijkheid gegeven ons productiepotentieel te verhogen en eigen technologie te ontwikkelen.’
Zowel Rogozin als Medvedev bemerken fijntjes dat vooral de Amerikanen hun voordeel hebben gedaan met het sanctiebeleid. ‘Voor Europa zijn de sancties een last,’ stipt Rogozin fijntjes aan. ‘Maar het heeft Amerika honderden miljoenen dollars in export opgebracht. Al heb ik natuurlijk begrip voor de onmetelijke druk die Amerika aan Europa heeft opgelegd.’ ‘Sancties werken niet,’ bezweert ook Medvedev. ‘De sancties die indertijd uitgevaardigd werden tegen de Sovjet-Unie waren tien keer erger, en ze hebben de Sovjet-Unie nooit van politiek doen veranderen. Enkel terroristen hebben er voordeel bij dat Europa en Rusland sancties tegen elkaar uitvaardigen.’
De sancties zijn een manier om Rusland aan te moedigen om de dialoog aan te gaan.
Of Rusland echt dankbaar is voor de sancties, zoals de officiële beleidslijn luidt, valt te betwijfelen. Hoewel het importverbod ontegensprekelijk positieve effecten heeft gehad voor bepaalde Russische sectoren, gaat het economisch allesbehalve goed met Rusland. De economie groeit dan wel zachtjes, maar de voorbije jaren is het leven voor veel Russen wel gevoelig duurder geworden. Het Russische reservefonds, een fonds dat begin jaren tweeduizend rijkelijk gespijsd werd door de voorspoedige inkomsten uit olie, is sinds december helemaal uitgeput. Besparingen in de pensioenen en de gezondheidszorg dringen zich op. Een onaangename boodschap aan de vooravond van de presidentsverkiezingen, waar gepensioneerden de harde kern van het electoraat van Vladimir Poetin uitmaken.
Zeggen dat hij de westerse sancties wil opheffen, doet Michel niet. Wel wil hij de sancties als wortel gebruiken om de Russen terug aan boord te krijgen. ‘Het is een manier om Rusland aan te moedigen om de dialoog aan te gaan,’ aldus de Belgische premier. ‘We zouden de sancties moeten gebruiken om Rusland aan te moedigen om de Minsk-akoorden na te leven. Als Rusland zijn deel naleeft, zou dat een aanleiding kunnen zijn om de sancties gaandeweg te verlichten.’ Daarmee vertolkt Michel een groeiend gevoel bij veel Europese leiders, die de economische lasten steeds moeilijker verkocht krijgen aan hun electoraat.
Het bezoek van de Belgische premier sterkt de Russen naar eigen zeggen in het vertrouwen dat de sancties weldra worden opgeheven. Over tien jaar zullen deze sancties hoogstens in minilettertjes in de geschiedenisboeken staan,’ verzekert Medvedev, wanneer de ontmoeting zijn einde neemt. ‘België kan daarin een belangrijke rol spelen.’
Morgen ontmoet de Belgische premier de Russische president Vladimir Poetin in het Kremlin. Benieuwd of de sfeer daar even welwillend zal zijn.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
