Meer Europese bescherming voor landbouw: ‘We zijn te streng geweest voor onze eigen boeren’

© Belga Image
Lukas De Vos
Lukas De Vos Europakenner

Het Europees Parlement in Straatsburg heeft zich tijdens een zitting gebogen over enkele heikele thema’s: de invoer van rot vlees uit Brazilië, de milieu- en gezondheidsschade door de overmatige teelt van palmolie en de inkrimping van beschikbare landbouwgronden. En over de sociale status van de plattelandsvrouwen.

Zonder eigen landbouw is Europa verloren als het ooit tot een nieuwe oorlog komt. De ruim twaalf miljoen boeren in de EU moet beschermd worden tegen zowel andere wereldspelers als multinationals. Binnen de Unie moet de aandacht naar familiebedrijven en vrouwen gaan.

De EU heeft een lange traditie van steun aan de landbouw. Toen de EEG van start ging werd nog 70 procent van het budget uitgegeven aan landbouwsubsidies, nu is dat tot bijna de helft teruggevallen. Maar het blijft nodig, zeggen de ijveraars voor de sector, want onze hele productie staat onder druk.

Braziliaans vlees

Recente schandalen hebben de Europese politici wakker geschud. Woensdag boog het Europees Parlement in Straatsburg zich daarom over de levering van rot vlees uit Brazilië, over de milieu- en gezondheidsschade die de overmatige teelt van palmolie veroorzaakt, over de uitverkoop en inkrimping van beschikbare landbouwgronden en over de sociale status van de plattelandsvrouwen.

Bij de Nederlandse Annie Schreijer-Pierik (voor CDA lid van de Europese Volkspartij) kwam de stoom uit haar oren. ‘Dat de grootste vleesverwerkingsbedrijven uit Brazilië, JBS en BRF, zo maar rot vlees kunnen leveren maakt duidelijk dat de inspecteurs ofwel slordig ofwel omgekocht zijn. Zij moeten dat geweten hebben’. Zij vervalsten inderdaad de uiterste verkoopdatum, knoeiden met gezondheids- en uitvoercertificaten en sloten de ogen voor kunstmatige bijkleuring van afgekeurd vlees.

Bij ons wordt vlees aangeslagen als er nog maar een vlieg een scheet heeft op gelaten, maar invoer volgt blijkbaar een heel ander traject

Annie Schreijer-Pierik

‘Wij zijn bijzonder streng voor onze eigen boeren’, voegt Schreijer-Pierik eraan toe. ‘Voor elke kilogram vlees moeten onze boeren 14 eurocent opleggen. De kalverenkwekers mogen zelfs niet uitvoeren naar Brazilië, terwijl omgekeerd wel voor 12 miljard in de EU wordt ingevoerd. Brazilië is niet toevallig de grootste uitvoerder van vlees en gevogelte in de wereld. Maar als je dan ziet dat zij bij ons verboden methodes ongestraft toepassen, zoals ontsmetting met chloorwater, dan barst mijn klomp. Bij ons wordt – als ik dat zo mag zeggen – vlees aangeslagen als er nog maar een vlieg een scheet heeft op gelaten, maar invoer volgt blijkbaar een heel ander traject’.

Schreijer-Pierik komt zelf uit een landbouwfamilie en heeft voor haar politieke loopbaan een varkenshouderij uitgebaat. Ze vindt dat Europa zelf slordig omspringt met haar eigen controles. ‘De inspecteurs hebben niet genoeg gedaan. Ze hadden in de havens van Antwerpen, Hamburg, Rotterdam moeten zitten, maar het grote geld glijdt al te makkelijk langs het toezicht heen. Voedselveiligheid moet nochtans onze prioriteit zijn’.

PS’er Marc Tarabella van de Europese socialisten (S&D) valt haar bij. ‘De etikettering die wij in 2014 hebben ingevoerd – met duidelijke vermelding van invriesdatum, allergenen, en de herkomst van vetten en oliën – dreigt de mist in te gaan. Daar was nochtans drie jaar onderhandeling aan vooraf gegaan. De bescherming van de verbruiker vertoont grote gaten’.

Palmolie

Maar ook de volksgezondheid staat op het spel. Niet alleen door giftige stoffen in ons voedsel, maar ook door onomkeerbare bedreiging van milieu en klimaat. ‘Buitenaardsen kunnen, behalve de Grote Muur in China en de verlichting van België, ook de enorme ontbossing zien die de monocultuur van palmbomen aanricht in het Amazonegebied en in Zuidoost-Azië’, zo luidt de kritiek van fractieleider Philippe Lamberts van de Groenen. ’40 procent van alle ontbossing is er aan te wijten. Oerwoud wordt platgebrand door multinationals, omdat ze grote winsten kunnen maken met palmolie. De echte schurken zijn de grote aandeelhouders die alleen hun winsten in het oog houden’.

Jaarlijks wordt 66 miljoen ton palmolie wereldwijd geproduceerd. De helft van producten in grootwarenhuizen bevat palmolie. Het Europees Agentschap voor Voedselveiligheid heeft aangetoond dat bij de raffinage van die olie kankerverwekkende stoffen ontstaan. ‘En die olie zit overal in’, zegt Tarabella. ‘In boter, schoonheidsproducten, pizza’s, waspoeders. Palmolie wordt ook als biobrandstof gebruikt, net als ethanol. Brazilië loopt alweer voorop. Ook diesel bevat palmolie. Maar je moet weten dat de vervuiling driemaal groter is dan met fossiele brandstoffen’.

De bescherming van de verbruiker vertoont grote gaten

Marc Tarabella

Schreijer-Pierik wil dat nuanceren. ‘Je kunt niet van de een op de andere dag overschakelen naar voedsel en brandstof zonder palmolie. Net daarom eisen wij tegen 2020 een volledige certificering, palmolie van de tweede en derde generatie is minder schadelijk’. Een omschakeling naar biolandbouw verdient alle steun.

Landbouwgrond

Net tijdens de zitting van het EP hield de Franse landbouwsector ook een nationaal congres in Straatsburg. De klacht daar was vooral dat de overheid ten achter blijft. ‘De vraag van de verbruikers is vorig jaar met 20 procent toegenomen. Elke dag schakelen 21 boerderijen om naar bioteelten. Maar de regering heef daar geen oog voor’, stelde Julien Scharsch, de voorzitter van Opaba (De Beroepsvereniging voor biolandbouw in de Elzas).

Hij hamerde erop dat biolandbouw meer is dan strikte grondbewerking. ‘Het is een maatschappelijk project’, betoogde hij. ‘Maar Frankrijk blijft achter. Amper 5 procent van de landbouwgrond wordt er aan besteed, daarmee zijn we pas 18e in Europa. Vergelijk dat met Oostenrijk, waar 21 procent overtuigd is geraakt van bioteelt. We mogen de boot niet missen’. Niet dat hij veel hoop heeft. Van de elf presidentskandidaten hebben alleen de socialist Benoît Hamon en de kommunist Jean-Luc Mélenchon het ‘Biopact 2017’ ondertekend.

Boerenvrouwen zijn pittige dames, ik heb vaak genoeg gezien hoe bij scheidingen de vrouw tweederde van het hof inpalmt

Annie Schreijer-Pierik

Klagen over te weinig landbouwgrond is ook een vaste prik in de Lage Landen. Vlaanderen gaat bijzonder onachtzaam om met zijn landerijen. Tom Vandekendelaere (CD&V, EVP): ‘Van de – officiële – 785.00 hectaren die als landbouwgrond zijn ingekleurd, gaan er maar effectief 685.000 naar de boeren. Die krapte is een prangend probleem, ook al omdat 76,5 procent van de uitbaters familiebedrijven zijn.

‘Vertuining’, ‘verpaarding’ (paardenhouderij voor recreatie) en bossen vreten aan de gronden. ‘Dat is vreemd, want Joke Schauvlieghe heeft ook de karige bossen nogal eigenzinnig geïnterpreteerd, en Vlaanderen blijft achter met zijn herbebossing? Ze is ook bevoegd voor ruimtelijke ordening, en moet met alle actoren rekening houden. Het aantal boeren is geslonken tot 2 procent van de beroepsbevolking, maar vooral oudere boeren houden strak vast aan het bezit van hun gronden. Omdat ze er Europese steun voor krijgen’. Of omdat ze willen verkavelen ? ‘Dat ook natuurlijk. Maar Europa moet zich vooral inzetten voor de jonge landbouwers, die moeten nog betaalbare mogelijkheden krijgen’.

Schreijer-Pierik gaat een eind mee. ‘Bij ons liggen ook duizenden hectaren braak. Ik wijs vooral naar de multinationals, die hele lappen opkopen, maar ze niet altijd bestemmen voor landbouwgebruik achteraf. Ook de natuur- en landschapsorganisaties dringen vaak beperkingen voor de boeren op.

‘Waarom zouden we de boeren niet zelf het beheer over de landschappelijke ordening geven?’ Omdat de stroper dan boswachter wordt? ‘Nee. Agrarisch natuurbeheer werkt, ik heb er ervaring mee. Wezenlijk voor mij is het behoud van plaatselijke voedselvoorziening. Wij hebben het nu goed, tien verschillende biefstukken als je wil. Maar dat is niet vanzelfsprekend. Om dat aanbod te vrijwaren denk ik ook dat we de Habitatrichtlijn van de EU dringend moeten aanpassen. Niet elk diertje, niet elk plantje dient beschermd, nu is de mens veroordeeld om op de paadjes te lopen in plaats van door het veld. De verordening is doorgeschoten, de richtsnoeren moeten herzien’.

Vrouwen

Wat vooral moet gebeuren, vindt het EP, is dat er snel gelijkheid van mannen en vrouwen in de landbouw komt. Nu worden vrouwen ondergewaardeerd, ze worden als huiselijk aanhangsel van de boer beschouwd. Maar wat kan men daartegen doen? Tom Vandekendelaere: ‘Voor wie zelf geen bedrijfsleidster is, bestaat er bij ons geen statuut. De KVLV is vragende partij. Geen statuut leidt tot grote drama’s. Vrouwen kunnen, ook door hun onregelmatige uren en taken, zelden een degelijk pensioen opbouwen. Maar veel erger, bij een scheiding bij voorbeeld, hebben ze geen rechten kunnen opbouwen. Dan vallen ze terug op minder dan het minimumloon, de armoede is schrijnend. Daarom eisen wij: Europa moet stante pede een statuut van co-ondernemer instellen, en gelijke behandeling opleggen, die in alle nationale wetten moet vertaald worden’.

Schreijer-Pierik trekt grote ogen. Dat probleem is in Nederland onbekend, zelfs uit den boze. ‘Kijk, ik ben best voor vrouwenrechten, maar al dat getut heel de dag, daar ben ik niks mee. Je denkt toch niet dat een trekker gekocht wordt in een gezinsbedrijf, zonder dat het aan de keukentafel doorgepraat is? In 80, 90 procent van de gevallen, gebeurt dat zo. Boerenvrouwen zijn pittige dames, ik heb vaak genoeg gezien hoe bij scheidingen de vrouw tweederde van het hof inpalmt – arme mannen. Wat wel nodig is, is dat ook vrouwen meer inzicht krijgen in boekhouding en steungelden. De toegankelijkheid moet omhoog’.

Zij ziet eerder problemen in de blijvende boycot van Rusland tegen West-Europese uitvoer van groenten en fruit. Dat is nog een gevolg van de onenigheid over Oekraïne en de toen ingestelde strafmaatregelen tegen Moskou. ‘Maar daar doen de Amerikanen ook aan mee, en zij krijgen geen invoerverbod opgelegd. De Russische boycot, ook tegen de Vlaamse perenkwekers bij voorbeeld, is een te zwaar middel, die alleen de kleine boer treft. Daar moet Europa radicaal tegenin gaan’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content