In Oostenrijk is de campagne naar aanloop van de verkiezingen van 15 oktober al volop aan de gang. Het migratiethema beheerst de debatten, en de drie grootste partijen willen niet voor elkaar onderdoen.
In Oostenrijk roept de minister van Defensie Hans Peter Doskozil op om de grenzen met Italië te sluiten. Indien nodig moet ook een legereenheid van 750 soldaten en 4 pantserwagens de grens mee komen bewaken. Bovendien hield de Oostenrijkse Bondskanselier Sebastian Kern gisteren een toespraak waarin hij opriep om de Europese buitengrenzen beter te bewaken en een Marshallplan voor Afrika op poten te zetten. Opvallende uitspraken van twee coryfeeën van de socialistische partij SPÖ.
Oostenrijk kreunt onder aantal asielaanvragen
Oostenrijk heeft de afgelopen twee heel wat vluchtelingen opgevangen die vooral via de Balkanroute het land binnenkwamen. Een aanzienlijk deel daarvan besliste om daadwerkelijk in Oostenrijk te blijven en diende een asielaanvraag in. In 2015 kreeg het land meer dan driemaal zoveel asielaanvragen te verwerken als het jaar voordien, goed voor 100 aanvragen per 10.000 inwoners. Ter vergelijking, in België bedroeg dat aantal slechts 35.
Oostenrijk besliste daarom om niet deel te nemen aan het vrijwillige Europese relocatiemechanisme dat 40.000 gestrande vluchtelingen in Italië en Griekenland over de lidstaten moest verdelen. Niet toevallig besliste Duits Bondskanselier Angela Merkel op 13 september 2015 om controles in te voeren aan de Oostenrijkse grens. Daarop sloot ook Oostenrijk haar grens met Hongarije en Slovenië om een verdere instroom te voorkomen. Niettemin nam het land in 2016 toch nog 90.000 vluchtelingen op. Datzelfde jaar vroeg het land om uitstel van de ditmaal verplichte hervestiging van 120.000 vluchtelingen. Net als Zweden kreeg het dat ook, maar in maart 2017 liep dat uitstel af. Toch weigert de regering nog steeds om nieuwe, erkende asielzoekers op te vangen.
Hoewel Kern en Doskozil bij de sociaaldemocratische SPÖ zitten, hoeven hun uitspraken in deze context niet te verbazen. Oostenrijk kreunt onder de vluchtelingenstroom. Maar er spelen nog andere redenen. Op 15 oktober van dit jaar staan er namelijk in Oostenrijk vervroegde verkiezingen voor de deur. Zowel de extreemrechtse Freie Partei Österreichs (FPÖ) als de centrumrechtse ÖVP pleiten voor een strikt immigratiebeleid en de SPÖ wil niet achterblijven. In Oostenrijk is er maar één consensus tussen de drie grootste partijen van het land: minder asielzoekers.
Sebastian Kurz is de nieuwe ‘shooting star’
In die context moet de SPÖ haar positie dus handhaven. Sinds de nieuwe voorzitter van de centrumrechtse ÖVP, Sebastian Kurz, de fakkel van vice-bondskanselier Reinhold Mitterlehrer overnam, is de partij met maar liefst tien procent gestegen in de peilingen. De gerespecteerde Süddeutsche Zeitung noemde hem reeds de ‘popster van politiek rechts’.
De pas dertigjarig Kurz is minister van Buitenlandse Zaken in de regering van Kern en kan in oktober de jongste Bondskanselier in de geschiedenis van Oostenrijk worden. Dat scenario is niet uit de lucht gegrepen: momenteel is hij de populairste politicus van het land,. Als voormalige voorzitter van de Junge Volkspartei, de jongerenafdeling van de ÖVP, kent hij grote steun bij de basis van de partij.
Kurz staat voor een streng asielbeleid. Hij wil de Middenlandse Zeeroute helemaal afsluiten en de ontwikkelingshulp van Afrikaanse landen intrekken indien ze weigeren om niet-erkende asielzoekers terug te nemen. Op 28 maart keurde het Oostenrijks parlement onder druk van Kurz een nieuwe migratiewet goed die onder meer het leefloon schrapt van asielzoekers die de verplichte lessen Duits niet volgen. Sindsdien is het in Oostenrijk ook verboden om nog een boerka te dragen.
De mosterd voor zijn ideeën haalt Kurz in Australië, dat ook een streng migratiemodel kent. Hij wil dat de redding van migranten op zee niet automatisch resulteert in de mogelijkheid om asiel aan te vragen in de Europese Unie. Dat moet in het land van herkomst gebeuren. Daarentegen heeft Kurz het budget voor de bilaterale ontwikkelingshulp tot 2021 wel met 77 miljoen euro verdubbeld, al blijft het bedrag nog erg ver onder de 0,7 procent van het bruto binnenlands product die de Verenigde Naties vraagt. Dan zou het om een som van 2,4 miljard euro moeten gaan.
De Duitse krant Die Welt noemde Kurz al de redder van de Europese vluchtelingenproblematiek. ‘Dat de SPÖ, de FPÖ en Die Grüne zoveel kritiek hebben op Kurz, bewijst alleen maar dat ze schrik hebben’, schreef de Frankfurter Allgemeine Zeitung enkele maanden geleden.
Bikkelen in de verkiezingscampagne
Dat Kurz deze koers vaart is geen toeval. Ook hij voelt de hete adem in de nek van de extreemrechtse en populistische partij FPÖ, die er op economisch vlak wel een centrumkoers op nahoudt. Bij de presidentsverkiezingen van vorig jaar slaagde die partij erin om ten koste van de traditionele centrumpartijen de tweede ronde van de presidentsverkiezingen te halen met Norbert Hofer als kandidaat. De partij moest dan wel de duimen leggen voor een andere verrassing, Alexander Van der Bellen van Die Grüne, toch is de partij erg populair in het land. In de laatste betrouwbare peiling van het Profil Institut hijgt de partij met 26% van de stemmen in de nek van haar rechtstreekse concurrenten.
De huidige coalitie tussen ÖVP en SPÖ, die al sinds 2007 aan het roer staat in Wenen, zit in het slop en dat ondanks de verscheidene pogingen van Bondskanselier Kern om de sputterende motor van de regering nieuw leven in te blazen. Kurz heeft al meermaals aangegeven dat hij geen zin heeft in de zoveelste doorstart van wat men nauwelijks nog een samenwerking kan noemen. Daarom vinden er op 15 oktober nieuwe verkiezingen plaats.
Het staat echter nog lang niet vast hoe de mogelijke federale regering er zal uitzien. In tegenstelling tot het cordon sanitaire in België weigeren de andere partijen de FPÖ niet bij voorbaat als potentiële coalitiepartner. Dat was niet het geval toen Jörg Haider in 1999 in zee ging met de ÖVP en nu ook niet. In de deelstaat Burgenland regeert de SPÖ samen met de FPÖ. In de hoofdstad Wenen is er zelfs een coalitie tussen de SPÖ, die Grüne en de FPÖ. In Oberösterreich regeert de ÖVP samen met de FPÖ.
Eén ding staat vast: dat het migratiethema ook in Oostenrijk de verkiezingsdebatten zal beheersen. De campagne is alvast begonnen. De démarche van Doskozil en Kern om het leger in te schakelen en de Europese buitengrenzen beter te bewaken, moet dan ook in die context worden begrepen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
