Kritiek op Angela Merkel neemt toe: ‘De enige bondgenoot die ze nog heeft, is Juncker’

© REUTERS
Naomi Skoutariotis
Naomi Skoutariotis Redactrice Knack.be

‘De positie van de Duitse bondskanselier wankelt’, zo omschrijft het Duitse Der Spiegel de politieke storm waarin de Duitse bondskanselier Angela Merkel terecht is gekomen. Na gemor vanuit Europa, neemt de kritiek op haar vluchtelingenbeleid ook in eigen land toe. Maar ‘Europa heeft Merkel nodig’, benadrukt politicoloog Maurits Meijers.

Half december kreeg de Duitse bondskanselier Angela Merkel tijdens het partijcongres haar partij CDU nog op één lijn. Haar toespraak leverde de bondskanselier een applaus op van maar liefst 9 minuten en 40 seconden. En toen was er Keulen.

Sinds de massa-aanrandingen in Keulen stapelt de kritiek op Merkels vluchtelingenbeleid zich razendsnel op. Die komt voornamelijk uit de hoek van de zusterpartij van de CDU, de CSU. Zo zei Georg Eisenreich (CSU) tegen Merkel dat ‘wanneer er niet binnen aanzienbare tijd een andere vluchtelingenpolitiek komt, er binnenkort een nieuwe bondskanselier komt’.

Afgaande op de krantenkoppen en de harde taal, ziet het er niet goed uit voor Merkel. Maar volgens de Nederlandse Maurits Meijers, die in Berlijn doctoreert in de politieke wetenschappen aan de Berlin Graduate School for Transnational Studies (BTS), nemen we die best met een korreltje zout. ‘De CSU is inderdaad boos en voert de druk op, maar daar stopt het dan ook’, vertelt hij aan Knack.be

‘De druk op Merkel wordt dan wel opgevoerd, haar positie is nog steeds erg stabiel’, vertelt Meijers. ‘Ze is niet verkozen geraakt op basis van haar onderwerpen of standpunten, maar omdat zij het is: Merkel staat voor stabiliteit. Ik betwijfel dat die perceptie gaat veranderen.’

Ook de kritiek vanuit Merkels eigen partij neemt toe. Onder meer haar 73-jarige partijgenoot Wolfgang Schäuble sneerde herhaaldelijk naar Merkel en wordt door sommigen gezien als de enige persoon die het roer van de bondskanselier (tijdelijk) zou kunnen overnemen.

Het anders zo stabiele Duitsland lijkt wel minder stabiel dan voorheen? Het land wordt overspoeld door migranten en de opiniepeilingen zijn niet gunstig voor de CDU.

Meijers:‘Dat klopt. Op 13 maart zijn er verkiezingen in drie deelstaten. Het rechts-populistische AfD gaat daar veel stemmen rapen. In de peilingen is Merkels partij al gezakt met vijf procent, van 40 naar 35 procent. De vijf regionale verkiezingen die dit jaar plaatsvinden in Duitsland, zullen dus ook een test zijn voor Merkel en haar partij.’

Welke opties heeft Merkel nog om de kritische stemmen het zwijgen op te leggen?

Meijers:‘Merkel blijft van mening dat Duitsland vluchtelingen moet helpen, zeker omdat ze amper hulp krijgt uit andere landen. Italië stuurt de migranten door, Frankrijk is te druk bezig met haar antiterreurorganisatie en Groot-Brittannië is in de ban van een mogelijke Brexit.’

De enige bondgenoot die Merkel nu nog heeft en die ook gelooft in een Europese oplossing, is Jean-Claude Juncker

‘Ze is wellicht ook boos op Oostenrijk. Door de grenzen te sluiten, nationaliseren ze het probleem. Wat niet wil zeggen dat anderen er vanaf zijn. Het is een Europees probleem dat een Europese oplossing nodig heeft, maar als de druk groter wordt kan het zijn dat Merkel hetzelfde doet omdat ze geen keuze heeft.’

‘Ik verwacht dat ze haar beleid gaat aanpassen. Niet door luid maatregelen te verkondigen die tegen haar oorspronkelijke beleid ingaan, maar door achter de schermen maatregelen te treffen die de crisis beteugelen. Als stok achter de deur heeft ze nog de mogelijkheid om de Duitse grenzen te sluiten om zo de druk op andere landen op te voeren – dat betekent trouwens niet hetzelfde als een bovengrens opleggen. Dat kan ook door beter te controleren wie er binnenkomt.’

Als Duitsland die grenzen sluit, verschuift het probleem terug naar landen als Griekenland en Hongarije en stijgt de onrust in de Balkan nog meer. Bovendien zal het Schengenverdrag dan helemaal beginnen wankelen.

‘Dat is het ironische aan de zaak: misschien moet Duitsland dezelfde unilaterale oplossing treffen als de andere landen, om aan te tonen dat er een Europese oplossing nodig is. De enige bondgenoot die Merkel nu nog heeft en die ook gelooft in een Europese oplossing, is Jean-Claude Juncker.’

U wekt de indruk dat Merkel als enige de crisis juist inschat en dat Europa haar nodig heeft?

Meijers: ‘Europa heeft Merkel ook nodig. Met “Wir schaffen das” had Merkel een Europese ‘Wir’ voor ogen. Als iedereen toegevingen doet en meedoet, dan moet het wel succesvol zijn. De vraag is of het haar zal lukken om andere Europese landen mee op de kar te krijgen. Anders is het afwachten of Merkel haar vluchtelingenbeleid zonder al te veel kritiek zal kunnen aanpassen.’

Noah Barkin, chef Duitsland bij Reuters, vat het helder samen: ‘Merkels positie in Europa zal ervan af hangen hoe sterk ze in Duitsland is. Als de criminelen van Keulen gestraft worden en de vluchtelingenstroom in Duitsland afneemt, kan ze stand houden in de huidige politieke storm. Dat zou haar kansen verhogen om een Europa dat steeds meer verdeeld geraakt, samen te kunnen houden. Maar zelfs als Merkel Europa verliest, moet Europa hopen dat het Merkel niet verliest.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content