Ludo Bekkers

Kan een foto de tijd omvatten?

Ludo Bekkers Kunst- en fotografierecensent

Kan een foto de tijd omvatten is de vraag die de Japanse fotograaf Daisuke Yokota (Saitama, 1983) zich voortdurend stelt in zijn werk.

Hij is daarvan overtuigd en liet zich daarbij inspireren door het soort elektronische muziek waarmee de groep Aphex Twin experimenteerde. Daarbij speelden effecten als “delay” echo en “reverb” een bepaalde rol. Net als die pogingen om via auditieve middelen een tijdslimiet te verschuiven zocht de fotograaf naar een systeem dat visueel hetzelfde effect kon teweegbrengen.

Zijn werkwijze is onconventioneel en tijdrovend. Eerst neemt hij een foto met een digitale camera daarna fotografeert hij dat beeld met een analoge camera in kleur. Daarna volgt het werk in de donkere kamer op een onorthodoxe manier. Hij dompelt, bijvoorbeeld, de film soms in kokend water, laat licht toe en beweegt de ontwikkeltank niet. En soms is hij niet vies van de mogelijkheden die Photoshop biedt. Nooit procedeert hij twee keer op dezelfde manier zodat uit een originele foto verschillende variaties kunnen ontstaan en de ultieme foto nooit het beeld is dat hij aanvankelijk in z’n hoofd had.

Diffuus met vlekken

Het klinkt allemaal heel ingewikkeld maar wat is het finale resultaat dat we op een tentoonstelling of in een boek te zien krijgen. Zijn foto’s zijn meestal donker en onscherp, ze zijn, schrijven critici die het zouden kunnen weten, als beelden uit een droom. Inderdaad, ze zijn, in zekere zin, onwezenlijk, diffuus en staan buiten de dagelijkse realiteit, al zijn ze er wel aan ontleend. Door de ingewikkelde technische afwerking kan het resultaat wel enigszins te maken hebben met het tijdsverloop maar visueel is dat niet merkbaar en dat vormt eigenlijk een contradictio in termis.

Een poging om het tijdsverloop vast te leggen is al op het einde van de 19e eeuw ondernomen door Eadweard Muybridge die met 24 naast elkaar geplaatste camera’s bewegingen van mensen en dieren opnam. Je zou dit bekende experiment ook kunnen zien als een tijdsverloop, wat het uiteraard ook was. Goed we staan nu voor de visie van Daisuke Yokota en wanneer men geen weet heeft van zijn techniek (al wordt daar nogal veel nadruk op gelegd) blijft voor de toeschouwer het eindresultaat dat telt. De onderwerpen variëren van menselijke figuren, architectuur tot wolken. Ze zijn onzuiver en diffuus met vlekken, krassen en stippen en gaan in tegen alle normen van een “mooie” en goed afgewerkte foto. En desondanks boeien ze zonder dat ik hoef te weten welke “filosofie” ervan aan de basis ligt. Het principe “tijd” dat de kunstenaar vooropstelt valt niet te lezen uit zijn beelden en dat is ook niet noodzakelijk. Zonder die voorkennis blijven de foto’s boeiend en intrigerend. Zonder meer.

Tentoonstelling “Daisuke Yakota, Clouds” Antwerpen, Stieglitz 19, nog tot 14 maart

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content