De uitslag van de lokale verkiezingen in Sicilië voorspelt weinig goeds voor de nationale stembusslag volgend jaar.
‘Toen ik op bezoek was in een vluchtelingenkamp in Libië merkte ik op dat er nauwelijks bidets waren’, vertelde de voormalige Italiaanse premier Silvio Berlusconi vorige week op een verkiezingsbijeenkomst. De anekdote over intieme hygiëne leidde tot grote hilariteit. ‘De Libische dictator Muammar Khaddafi vroeg me waar die voor dienden. Zo heb ik de Afrikanen geleerd dat er bij seks zoiets bestaat als voorspel.’
De ondertussen 81-jarige Berlusconi kan na een veroordeling voor fraude geen premier meer worden, maar hij is wel helemaal terug. Bij de verkiezingen van zondag 5 november in Sicilië werd het centrumrechtse blok onder zijn leiding de grootste partij. Die verkiezingen zijn een goede indicator voor de landelijke verkiezingen van volgend jaar.
‘Berlusconi is nooit helemaal weggeweest’, stelt Italiëkenner Bertjan Verbeek van de Radboud Universiteit (Nijmegen) vast. ‘Op de achtergrond heeft hij altijd een belangrijke rol gespeeld, maar nu treedt hij opnieuw in de schijnwerpers.’ De omstreden zakenman probeert tegenwoordig minder controversieel te zijn. ‘Het is opmerkelijk hoe hij zichzelf positioneert als het gematigde centrumrechtse alternatief’, zegt Verbeek.
Als de Vijfsterrenbeweging volgend jaar wint, wil ze een referendum organiseren over de euro.
Berlusconi mag zelf geen kandidaat zijn voor de parlementsverkiezingen. Maar wat als zijn partij, waar zijn invloed gigantisch is, het goed doet? ‘Dat zou heel moeilijk liggen in Europa’, aldus Verbeek. ‘De laatste keer dat Berlusconi premier was, waren er veel conflicten met Europa omdat hij de rechterlijke macht politiseerde en de media domineerde. Hij voerde ook een eigenzinnig buitenlands beleid en sloot op eigen houtje deals met de Russische president Vladimir Poetin.’ Toch is Berlusconi niet onmiddellijk een gevaar voor de EU. Verbeek: ‘Berlusconi heeft zijn toon gematigd en meer toenadering gezocht tot Europese centrumpartijen. Als hij een coalitie zou sluiten met de centrumlinkse Democratische Partij (PD) van de huidige premier Paolo Gentiloni, zou dat voor Europa verteerbaarder zijn.’
‘Toch zal er nog veel water naar de zee moeten vloeien voor zo’n coalitie kans op slagen heeft’, gaat Verbeek verder. ‘Berlusconi lonkt naar de PD, maar zeker de meer radicale elementen in die partij zitten niet op hem te wachten.’ Bij de verkiezingen in Sicilië kreeg centrumlinks bovendien een fikse opdoffer en eindigde op ruime afstand derde.
Zo dreigt Italië, een van de grootste economieën van Europa, in de politieke chaos gestort te worden. Een belangrijke reden daarvoor is het succes van de Vijfsterrenbeweging van komiek Beppe Grillo. Die zal volgens de peilingen de grootste of op een na grootste partij worden. Verbeek: ‘De Vijfsterrenbeweging heeft zich de afgelopen jaren opgeworpen als het alternatief voor de traditionele politiek. Als ze volgend jaar de verkiezingen zou winnen, zou dat tot veel ongerustheid in Europa leiden, want de partij wil een referendum organiseren over de euro.’ Toch hoeft Brussel niet onmiddellijk bang te zijn. ‘De Vijfsterrenbeweging heeft altijd gezegd dat ze geen coalities wil sluiten met traditionele partijen’, legt Verbeek uit. ‘Maar het is hoogst onwaarschijnlijk dat ze de absolute meerderheid zal halen. Bovendien staan de meeste traditionele partijen heel vijandig tegenover de partij. Daardoor kan Berlusconi zich nu opwerpen als de man zonder wie Italië niet bestuurd kan worden.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
