Het dreigement van Iran om de cruciale Straat van Hormuz af te sluiten, jaagt de olieprijzen de hoogte in. Knack sprak met energiespecialist Thijs Van de Graaf (UGent).
De spanningen tussen Iran en de Westerse wereld lopen de voorbije maanden hoog op. Iran pakt openlijk uit met haar nucleaire vorderingen en nieuwe afstandsraketten, de Verenigde Staten en Europa reageerden met economische sancties.
Toch is Thijs Van de Graaf, energiespecialist aan de Universiteit Gent, niet ongerust. Van de Graaf verdedigt eerstdaags een doctoraat waarin hij de regulering binnen de wereldwijde energiemarkt analyseert. De dreiging van Iran om de Straat van Hormuz af te sluiten neemt hij niet serieus. ‘Maar dat wil niet zeggen dat er geen psychologisch schokeffect kan zijn op de markten.’
Is het eigenlijk mogelijk om de Straat van Hormuz af te sluiten?
Van de Graaf: Iran kan het scheepvaartverkeer in de Straat van Hormuz zeker verstoren – maar niet veel meer dan dat. Het zou de schepen met raketten kunnen aanvallen, maar tankers zijn tegenwoordig zo robuust dat ze moeilijker tot zinken kunnen worden gebracht dan oorlogsbodems. Dubbele wanden, compartimenten die op explosies berekend zijn… Raketinstallaties langs de kust zijn kwetsbaar voor luchtaanvallen.
Een maritieme blokkade zou door de Amerikaanse Vijfde Vloot in Bahrein worden weggeblazen, terwijl zeemijnen in het tamelijk ondiepe water gemakkelijk kunnen worden geruimd. Ze zouden wel kunnen proberen om de tankers met speedboten aan te vallen om de kapiteins af te schrikken, maar tijdens de oorlog met Irak in de jaren tachtig maakte die tactiek weinig indruk. Daarvoor levert zo een supertanker te veel op.
De Europese Unie dreigt met een embargo op olie uit Iran. Kan ze die stoere taal waarmaken?
Van de Graaf: Er is een principeakkoord over zo’n embargo, maar de definitieve beslissing valt pas eind deze maand. Het is in ieder geval niet zo dat de oliekraan direct wordt dichtgedraaid. Het kan tot zes maanden duren voor de scherpste sancties in werking treden. Die termijn is belangrijk voor een land zoals Griekenland, dat een derde van zijn olie in Iran betrekt. Het lag daarom ook lang dwars. Maar Griekenland is momenteel te afhankelijk van de rest om hard op tafel te kunnen slaan.
Is Europa kwetsbaar voor een hogere olieprijs?
Van de Graaf: Relatief gezien moeten we meer importeren dan de Verenigde Staten, omdat we amper eigen oliereserves hebben. We zijn afhankelijk van anderen. De Amerikanen hebben eigen reserves en kopen goedkoop olie in Canada. Ons voordeel is dat olie in dollar wordt verhandeld. De sterke euro werkte de voorbije jaren als een soort bescherming tegen de hoge olieprijzen.
We zijn ook efficiënter in ons energiegebruik dan de Amerikanen. De Amerikaanse energiestandaarden voor wagens zijn bijlange nog niet zo streng als de Europese. De meeste Amerikaanse auto’s zouden in Europa niet verkocht mogen worden. (HvH/JZU)
