Iowa: de woede-index, de dure stemmen van Jeb, de lange Twitterstilte van Trump etc.

Op de dag na de dag dat het allemaal stond te gebeuren, rapen we enkele feitjes en feiten, die al dan niet betekenis hebben. Om te beginnen met de geaccumuleerde woede in het resultaat, en met Jeb Bush, die ruim 2.500 euro heeft uitgegeven per stem…

Donald Trump mag dan een optater gehad hebben, dat betekent niet dat het ‘establishment’ gewonnen spel heeft. Als we de kandidaten optellen die als buitenstaanders campagne voeren, en die fundamenteel vinden dat “het systeem”, het weze de politieke klasse, de financiering van politiek, of de manier waarop beslissingen vallen, oneerlijk of dom georganiseerd zijn, en die op de een of andere manier de woede tot verontwaardiging van kiezers verwoorden, komen we aan een meerderheid. Bij de Republikeinen leidt de optelsom van Ted Cruz, Donald Trump, Ben Carson en Carly Fiorina tot 63 procent. Bij de Democraten haalde Bernie Sanders zo goed als 50 procent.

Dat betekent geen daling tegenover de peilingen, en zeker bij de Democraten integendeel. Blijkbaar zijn de kiezers even kwaad, of kwader, als de gepeilden.

En hoewel het establishment aan Republikeinse kant vreugdedansjes uitvoerde omheen Marco Rubio, en diens derde plaats, is er nog geen reden om aan te nemen dat de woedende kiezers makkelijk te paaien zullen zijn, of minder woedend zullen worden. Rubio is tot op zekere hoogte acceptabel geworden, argumenteert The Atlantic (‘een triomf voor het Trumpisme’), omdat hij verdacht veel voorstellen van Trump heeft overgenomen, of zo goed als.

Hillary Clinton kampt aan Demoratische kant met een woededeficit. Ze mag dan de meest competente kandidaat aller tijden zijn, de woede van haar partijleden verwoordt ze niet, en zeker niet door zich op te werpen als kandidaat van de continuïteit. Bernie Sanders (niet eens partijlid, trouwens), verwoordt de ontgoocheling en de woede bij Democraten..

Er ontstaat ook een misschien groeiende kloof tussen de woedenden en de realisten. Cruz scoorde volgens peilingen beter in de categorie ‘geeft weer wat ik denk’ of ‘geeft weer hoe ik me voel’, terwijl Rubio beter scoorde in de categorie ‘is verkiesbaar’. Bij de Democraten is dat zelfs een hoofdthema bij Clinton: zij voert campagne met de stelling “dat zij dingen voor mekaar krijgt”, als verschillend van Sanders, die volgens haar op geen enkele manier zijn voorstellen zal kunnen realiseren.

De stemmen zouden minder duur zijn geweest als hij er meer had behaald. Jeb Bush was alomtegenwoordig in de advertenties in Iowa, maar nergens in de uitslag. Volgens The Huffington Post, die zich baseert op gegevens van Morning Consult, dat advertenties monitort, hebben Jeb Bush en zijn SuperPAC in Iowa voor 14,1 miljoen dollar aan advertenties gespendeerd. Gelet op het feit dat hij slechts 2,8 procent van de stemmen binnenhaalde, komt dat neer op 2.800 dollar per stem. Ruim 2.550 euro. Het wordt nog enigszins schrijnender als we beseffen dat een groot deel van het geld is uitgegeven aan negatieve advertenties tegen Marco Rubio, die ondanks de kritiek van vroegere vriend Jeb meer dan behoorlijk scoorde. Overigens: andere bronnen schatten de stemmen van Jeb nog durder in, het gaat tot 5.000 dollar per stem.

In de rangorde van Morning Consult betaalde Bush verreweg het meest, gevolgd door de intussen al uit de race gestapte Mike Huckabee (zowat 900 dollars per stem) en Marco Rubio (plusminus 250 dollar per stem). Donald Trump had van de goedkoopste stemmen, aan zowat 50 dollar elk. De goedkoopste stemmen kregen Rick Santorum en John Kasich. Kasich heeft nauwelijks tijd en geld in Iowa besteed.

Dat de uitslag in Iowa geen goed moment was voor Donald Trump viel tijdens zijn korte toespraak te zien. Hij hield zich aan de beleefdheden, wat in zijn geval crisisgedrag is. Hij feliciteerde Ted Cruz en noemde hem voor een keer niet “de Canadees”, hij prees Iowa en zei dat hij er misschien ooit een boerderij zou kopen.

Hoe groot zijn oplawaai wel was, probeerde The New York Times af te meten aan zijn Twitterstilte. Trump is, als hij op dreef is, een begenadigd Twitteraar. Nu liet hij “gedurende 15 uur en 29 seconden” niets van zich horen, berekende de Times. De berekeningen hielden daar niet op. Dit was, opperde de kranten, zijn op 23 na grootste hiaat sinds hij op 16 juni 2015 zijn kandidatuur stelde. Pas in de late voormiddag van dinsdag dook hij weer op.

In zijn nieuwe diarree aan tweets was hij meteen weer iets minder beleefd, en had hij meteen weer zo goed als gewonnen.

I don’t believe I have been given any credit by the voters for self-funding my campaign, the only one. I will keep doing, but not worth it!

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) February 2, 2016

“De media hebben niet fair bericht over mijn lage kansen en goede finish in Iowa. Bracht recordaantal kiezers op de been, en haalde het tweede hoogste aantal stemmen ooit!”, luidde een van die tweets.

In een analyse van de kiesverrichtingen geeft de Wall Street Journal Trump enig goed nieuws. Hij deed het beter dan welke Republikein ook bij gematigde en progressieve kiezers. In sommige van de komende staten, onder meer in New Hampshire, zijn er nogal wat Republikeinen die zich als progressief beschouwen.

USA Today geeft een overzicht van enkele recente geldverrichtingen ten voordele van kandidaten. George Soros, onder meer berucht omwille van zijn speculatie tegen het Britse pond, heeft 8 miljoen dollar geschonken aan SuperPAC’s die voor Hillary Clinton campagne voeren. Steve Cohen, een van de rijkste mensen op Wall Street, heeft samen met zijn vrouw 4 miljoen dollar geschonken aan Chris Christie. De SuperPAC van Marco Rubio kreeg 2,5 miljoen dollar elk van 2 grootheden uit de beleggerswereld, Paul Singer en Ken Griffin.

Zeker na zijn derde plaats in Iowa kan Rubio veel ‘establishment-eld’ binnenhalen, maar degenen die in aanmerking komen om Rubio te financieren hebben enig voorbehoud – ze gaven vaak voordien aan de SuperPAC van Jeb Bush. Die heeft nog ongeveer 50 miljoen dollar “van hun geld” over, en hij zal waarschijnlijk een groot deel van dat geld inzetten tegen Rubio, die hij als zijn aartsivaal beschouwt… Daarom worden sommige rijke Amerikanen lastig over Jeb. Niet alleen hebben ze hem geld gegeven dat niets heeft opgeleverd, hij gebruikt hun geld tegen degene die ze nu zouden willen ondersteunen – ze moeten met andere woorden tegen hun eigen centen opboksen.

Ted Cruz heeft zich verontschuldigd, en de verkiezingscommissie van de Republikeinse partij zal niet optreden, maar fraai was anders. In de loop van maandag ving de campagne van Cruz op dat Ben Carson niet van Des Moines, Iowa, naar New Hampshire zou vliegen, waar de volgende voorverkiezing plaats heeft, maar wel naar Florida, waar hij woont. Dat werd opgepikt en doorgestuurd naar Carsonaanhangers, met de boodschap dat hun kandidaat op het punt stond de race te verlaten, en dat ze maar beter op Cruz konden stemmen. Achteraf bleek dat Carson om twee redenen naar Florida vloog, en niet rechtstreeks naar New Hampshire: hij had propere kleren nodig, en hij wou zo een sneeuwstorm vermijden.

Carson had het over een gemene streek van Cruz, en die verontschuldigde zich dus. Hoe effectief de ingreep was is niet na te gaan. Carson scoorde in de caucus iets lager dan in de recentste peiling.

Eerder verstuurde de Cruzcampagne naar geregistreerde kiezers officieel uitziende brieven met “kiesovertreding” als hoofding – de suggestie was op zijn minst dat kiezers die niet ter caucus zouden gaan in overtreding waren. De Republikeinse partij tikte de campagne hierover op de vingers. De campagne liet weten dat “iedereen dit doet”.

Op 9 februari vindt in de staat New Hampshire de volgende voorverkiezing plaats, iets later is South Carolina aan de beurt.

De recentste peilingen voor deze staten dateren van voor de caucus in Iowa.

In New Hampshire staat (of stond) Donald Trump fors aan de leiding met 31 procent, gevolgd door Ted Cruz (12), Marco Rubio (11), John Kasich (11), Jeb Bush (8) en Chris Christie (7). Bij de Democraten leidt Bernie Sanders met 57 procent tegen 38 voor Hillary Clinton.

In South Carolina haalt Trump 36 procent tegen Cruz 20. Verder volgen Rubio (14), Jeb Bush (9) en Ben Carson (8).

Aan Democratische kant leidt Hillary Clinton met 64 procent tegen Sanders 27.