Hoofdonderhandelaar brexit: ‘Het grootste risico van de brexit zit in Ierland’

Over de brexit zijn de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk het voor 80 procent met elkaar eens, schrijft Michael Barnier, hoofdonderhandelaar van de Europese Commissie. Maar Ierland vormt nog het grootste struikelblok: ‘We moeten ervoor zorgen dat de brexit geen harde grens creëert tussen Ierland en Noord-Ierland.’

Op 29 maart 2019 zal het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie verlaten. Wij betreuren het vertrek van het Verenigd Koninkrijk, maar respecteren zijn soevereine beslissing. Onze taak is nu om het losmaken van het Verenigd Koninkrijk uit de instellingen en het beleid van de EU te organiseren. En terzelfder tijd moeten we ook naar de toekomst kijken.

Na de brexit blijft de EU een wereldspeler met 440 miljoen inwoners en een van de grootste economieën ter wereld. Het Verenigd Koninkrijk is 45 jaar lang lid van de EU geweest. We delen gemeenschappelijke waarden en hebben een aantal gemeenschappelijke belangen. Het Verenigd Koninkrijk, dat lid is van de G7 en van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, kan economisch en strategisch een belangrijke partner van de EU zijn. In de huidige geopolitieke context hebben we er belang bij om niet alleen de rol van de EU in de wereld te versterken, maar ook om met het Verenigd Koninkrijk als hechte partner samen te werken.

Het grootste risico van de brexit zit in Ierland.

Hoe kunnen we een nieuw partnerschap gestalte geven? In de eerste plaats moeten we ervoor zorgen dat het vertrek van het Verenigd Koninkrijk ordelijk verloopt. Over 80 procent van het terugtrekkingsakkoord is er overeenstemming. Zo zullen de rechten worden beschermd van de ruim 4 miljoen EU-burgers die in het Verenigd Koninkrijk en van de Britse onderdanen die in de EU wonen. Dit was onze eerste prioriteit en een belangrijk punt van zorg voor het Europees Parlement. Het Verenigd Koninkrijk heeft er eveneens mee ingestemd al zijn financiële verplichtingen die het als lid van de EU was aangegaan, na te komen. Een overgangsperiode van 21 maanden zal bedrijven en overheden de nodige tijd geven om zich aan te passen, aangezien het Verenigd Koninkrijk tot en met 31 december 2020 in de eengemaakte markt en de douane-unie zal blijven.

80 procent is echter geen 100 procent. Over belangrijke punten moeten we het nog eens worden, zoals over de bescherming van ‘geografische aanduidingen’. Die bescherming van lokale landbouwproducten en levensmiddelen zoals Schotse whisky of Parmezaanse kaas door de EU heeft voor de Europese landbouwers en producenten aanzienlijke waarde voortgebracht. Er moeten oplossingen worden gevonden voor specifieke Britse gebieden, zoals de Britse soevereine bases in Cyprus, en voor Gibraltar, waarover bilaterale onderhandelingen gaande zijn tussen Spanje en het Verenigd Koninkrijk.

Het grootste risico dat de brexit met zich meebrengt, betreft het eiland Ierland. We moeten ervoor zorgen dat de brexit geen harde grens creëert tussen Ierland en Noord-Ierland, en dat het Goede-Vrijdagakkoord, dat heeft gezorgd voor vrede en stabiliteit in Noord-Ierland, wordt beschermd.

De samenwerking en de uitwisselingen tussen Ierland en Noord-Ierland vinden thans plaats binnen het gemeenschappelijk kader van de EU. Aangezien we tegen het najaar van 2018 niet zullen weten hoe de toekomstige relatie er zal uitzien, moet in het terugtrekkingsakkoord een ’terugvaloplossing’ worden opgenomen. Het Verenigd Koninkrijk is het daarmee eens, en zowel de EU als het Verenigd Koninkrijk heeft gezegd dat deze terugvaloplossing kan worden vervangen door een betere oplossing in het kader van de toekomstige relatie. Het voorstel van de EU komt erop neer dat Noord-Ierland deel blijft uitmaken van een gemeenschappelijke regelgevingsruimte voor goederen en douane met de rest van de EU. Wij zijn bereid de tekst van ons voorstel samen met het Verenigd Koninkrijk te verbeteren.

Het Verenigd Koninkrijk weet goed wat de voordelen van de interne markt zijn.

Ten tweede moeten we het eens worden over de voorwaarden van onze toekomstige betrekkingen. Laten we eerlijk zijn: doordat het Verenigd Koninkrijk heeft besloten de eengemaakte markt te verlaten, kan het economisch niet meer zo hecht verbonden zijn met de rest van de EU. Het Verenigd Koninkrijk wenst geen deel meer uit te maken van ons gemeenschappelijk regelgevingsgebied waarin mensen, goederen, diensten en kapitaal vrij kunnen circuleren over de nationale grenzen. Dit zijn de economische fundamenten waarop de EU is gebouwd. En de Europese Raad – de 27 staatshoofden en regeringsleiders – en het Europees Parlement hebben bij herhaling beklemtoond dat er geen sprake van kan zijn dat deze fundamenten worden uitgehold.

Het Verenigd Koninkrijk weet goed wat de voordelen van de interne markt zijn. Het heeft onze regels de afgelopen 45 jaar immers mede bepaald. Sommige voorstellen van het Verenigd Koninkrijk zouden de interne markt – één van de grootste successen van de EU – echter ondermijnen. Het Verenigd Koninkrijk wil wél het vrije verkeer van goederen behouden, maar niet dat van personen en diensten. Het stelt voor de douaneregels van de EU toe te passen, zonder deel uit te maken van de rechtsorde van de EU. Het Verenigd Koninkrijk wil dus zijn soevereiniteit en de controle over zijn eigen wetgeving terug, wat we respecteren, maar het kan niet van de EU verlangen dat zij de controle over haar grenzen en regels opgeeft.

Nieuw en ambitieus partnerschap

Ik heb evenwel alle vertrouwen in een goede afloop van de onderhandelingen. Het is mogelijk de beginselen van de EU trouw te blijven en een nieuw en ambitieus partnerschap tot stand te brengen. Dat is wat de Europese Raad reeds in maart heeft voorgesteld. De EU heeft een vrijhandelsovereenkomst zonder tarieven en kwantitatieve beperkingen voor goederen aangeboden. Zij heeft nauwe samenwerking op douane- en regelgevingsgebied en toegang tot de markten voor overheidsopdrachten voorgesteld, om maar een paar voorbeelden te noemen.

Het is mogelijk de beginselen van de EU trouw te blijven en een nieuw en ambitieus partnerschap tot stand te brengen.

Op het gebied van veiligheid wil de EU zeer nauwe samenwerking om onze burgers en democratische samenlevingen te beschermen. We moeten een effectieve uitwisseling van inlichtingen en informatie organiseren en ervoor zorgen dat onze rechtshandhavingsinstanties samenwerken. We moeten samenwerken in de strijd tegen criminaliteit, het witwassen van geld en de financiering van terrorisme. We kunnen samenwerken door de uitwisseling van DNA, vingerafdrukken of reizigersinformatie in de luchtvaart om terroristen en criminelen beter te traceren en te identificeren. Wij zijn ook bereid om te overleggen over mechanismen voor snelle en effectieve uitlevering, waarbij de procedurerechten van verdachten worden gewaarborgd.

Als het Verenigd Koninkrijk dit inziet en we er snel uitkomen wat betreft de onopgeloste terugtrekkingskwesties, met inbegrip van de terugvaloptie voor Ierland en Noord-Ierland, ben ik ervan overtuigd dat we een partnerschap tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk tot stand kunnen brengen dat qua reikwijdte en diepgang ongeëvenaard is.