Hoe Trump met een handjevol mensen en een kogelvrij vest president wilde worden

Met minder mensen en infrastructuur dan sommige schoolkranten en met een kogelvrij vest wilde Donald Trump president worden. Nu worden de limieten van die aanpak duidelijk.

Voor New York Magazine ging Gabriel Sherman, die eerder een boek schreef over Fox News, op bezoek in het campagnehoofdkwartier van de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump. Dat is gevestigd op de vijfde verdieping van Trump Tower, hartje Manhattan, New York. Ettelijke verdiepingen hoger is het kantoor van de kandidaat/zakenman, en nog eens enkele tientallen verdiepingen hoger bevindt zich zijn appartement met gouden kranen en een badkuip waarin een kind kan leren zwemmen.

Sherman beschrijft het hoofdkwartier op de vijfde verdieping als volgt: een betonnen ruimte, met draden en buizen zichtbaar, triplexplaten gestapeld langs de muren, emmers en vuilnismanden verspreid over de grond. “Het leek een verlaten werf”, ware het niet dat er “zeven twintigers” aan plastic uitvouwtafeltjes aan het werk waren. Een van hen stelde zich voor als verantwoordelijk voor dienstverlening aan kiezers. Dat wil zeggen: hij probeerde bij te houden wat fans van Trump opsturen, en als hem tijd restte, verzon hij ook een antwoord.

Zo had een supporter een landkaart gestuurd waarop Trumps muur aan de grens met Mexico was uitgetekend. Die had hij aan de muur van het kantoor opgehangen. De andere versiering was een Wall of Shame, waarop de hoofden prijken van de Republikeinse presidentskandidaten die intussen zijn afgevallen – met Marco Rubio als de recentste toevoeging.

Inside Donald Trump’s campaign, the most unorthodox in political history: https://t.co/ksa1Q6aW1o pic.twitter.com/xBHhaoXuh7

— New York Magazine (@NYMag) April 5, 2016

“Ik was me ervan bewust”, aldus Sherman, “dat Trump een campagne zonder franje wilde voeren, maar universiteitskrantjes hebben een robuustere infrastructuur dan zijn nationaal hoofdkwartier – om nog te zwijgen van de 7.500 vierkante meter in het hoofdkwartier van (de Democratische koploper) Hillary Clinton in Brooklyn Heights” .

Die vergelijking met Clinton gaat verder dan dat. Trumps campagne heeft nationaal 94 mensen in betaaldienst, Clinton stelt er 765 betaald tewerk. Trump heeft geen mensen die peilingen uitvoeren, geen speechschrijvers, geen focusgroepen, geen mediatrainers. Trump schrijft zijn tweets zelf, en ze passeren onmiddellijk, terwijl Clintons berichten eerst door een advocaat en adviseurs goedgekeurd moeten worden. Trump schrijft zijn advertenties zelf, en heeft een jonge nerd gevonden die ze fatsoeneert en online zet.

Sherman contrasteert de bouwwerf van het hoofdkwartier met Trumps privéclub in Florida, Mar-o-Lago, waar de top van de campagne soms vergadert. Hij beschrijft de 27-woordvoerder, Hope Hicks, die aan het zwembad, met nog nat haar van een recente duik, de sociale media checkt, de intussen wegens geweldpleging aangeklaagde campagneleider Corey Lewandowski en zijn adjunct die ook bij dat zwembad rondhangen. De bikini, shorts en golf-shirts beletten niet dat er hard gewerkt, bijna dag en nacht zelfs, maar dit is onmiskenbaar de glamourkant van de campagne, als veschillend van de bouwwerf in Trump Tower.

Hicks, Lewandowski en diens adjunct Michael Glassner vormen met hun drietjes de harde kern van het campagneteam. Ze vergezellen Trump in zijn vliegtuig van campagne-evemenent naar meeting.

Er zijn nog een aantal intimi betrokken bij de campagne, met name Ivanka Trump, de eind maart bevallen oudste dochter van Trump. Alles samen bevat het kernteam 12 mensen of zo, schat Sherman.

‘Bekwaamheid is beter dan ervaring’

Trump houdt ervan dat zijn campagne klein, snel, wendbaar en goedkoop is, en werkt met vaak mensen die geen ervaring hebben op het terrein waar ze ingezet worden. “Ervaring is goed, maar bekwaamheid is beter”, geeft hij als uitleg aan Sherman.

Hope Hicks werkte voor zijn dochter in haar mode- en beautybedrijf. Ivanka is ook eerder uit de modesector afkomstig en in mindere mate bedrijvig in de bouw- en hotelsector. Donald zelf had vooral ervaring in vastgoed, casino’s en reality tv voor hij zijn politieke kandidatuur stelde. De nu 42-jarige Corey Lewandowski had wel politieke ervaring maar voerde zijn laatste politieke campagne in 2002 – hij verloor toen. Trump nam hem in dienst omdat hij voor de Koch-broers had gewerkt, de miljardairs die bijna 1 miljard dollar wilden pompen in deze verkiezing, en omdat hij New Hampshire, een staat met vroege voorverkiezingen, goed kent.

Trump keeps this on the wall in his campaign headquarters. https://t.co/ZTFa2vcOTH pic.twitter.com/AASpEmGjDZ

— Gideon Resnick (@GideonResnick) April 4, 2016

Dat van de Koch-broers was een misrekening, Lewandowski had er geen goede banden en stond misschien op het punt van ontslagen te worden toen Trump hem wegkaapte. Maar in New Hampshire bleek de campagneleider zijn contract waard. De overwinning daar, Trumps eerste politieke overwinning en de eerste staat die hij binnenhaalde, leverde de campagneleider een bonus op van 50.000 dollar (44.000 euro) – wat weinig is naar Amerikaanse normen.

Glassner, de 52-jarige adjunct van Lewandowski, is de enige in het kernteam met echt grote politieke ervaring: hij werkte als adviseur van toenmalig presidentskandidaat Bob Dole. Hij is, schrijft Sherman, de volwassene in de kamer.

De verantwoordelijke voor sociale media is Dan Scavino, die zijn strepen verdiende als caddie van Trump. Trump katapulteert ook in zijn zakenimperium mensen onverwacht naar hoge posten, onder meer een receptioniste die hij ontmoette, en iemand die hij tijdens een tennistornooi een rumoerige fan zag aanpakken.

10 things you need to know about Hope Hicks, Donald Trump’s twentysomething press secretary: https://t.co/VozJxkmmCc pic.twitter.com/pZuqhTSmRJ

— TOWN&COUNTRY (@TandCmag) April 7, 2016

Wat Trump apprecieert in de kleine onderneming, behalve dat ze goedkoop is – en hij is volgens intimi bijzonder zuinig – is dat hij alle touwtjes in handen houdt.

Hij laat ook zelden na te zeggen dat hij veel minder geld per stem uitgeeft dan pakweg Jeb Bush het deed. “In New Hampshire spendeerde ik 2 miljoen dollar”, zegt Trump aan Sherman (het was 3,7 miljoen, vond die). “Bush spendeerde er 48 miljoen” (het was 36 miljoen volgens Sherman). “Ik won overrompelend, hij werd zesde” (in werkelijkheid vierde). “Wie wil je als je president?”

Het onuitgesproken antwoord is dan: iemand die op de centen past.

Het motto van de campagne is: laat Trump Trump zijn. Hij bepaalt de strategie. Hij is alomtegenwoordig, staat heel open voor de pers (wat hem volgens sommige schattingen bijna 2 miljard dollar aan gratis publiciteit heeft opgeleverd), hij improviseert zijn toespraken. Zijn entourage bepaalt in toenemende mate een gesofistikeerde enscenering van zijn meetings, met vlaggen en slogans, aangepast aan plaats en tijd.

De adviezen rondom hem botsen – en zoals in elke campagne is een spel om de gunst van de baas aan de gang. Corey Lewandowski, in zwaar water nadat hij een journaliste hardhandig bij Trump wegtrok (hij werd naderhand in beschuldiging gesteld van slagen en verwondingen), is een straatvechter die volgens sommigen een negatieve invloed heeft op Trump. Dochter Ivanka en Trumps echtgenote Melania willen dat The Donald zich meer als een president gaat gedragen. Lewandowski is de grote pleitbezorger van de ‘laat Trump Trump zijn’-fractie. Trump kiest voorlopig de kant van zijn campagneleider. “Als ik me totaal presidentieel zou gedragen, was ik nu een van de velen die al uit de race zou zijn”, zegt hij aan New York Magazine. En dus blijft hij uitzinnige uitspraken produceren. Het uitzinnige bezorgt hem zijn gratis publiciteit, het uitzinnige toont dat hij niet gewoon een politicus is. Zijn campagneteam, grotendeels bestaand uit niet-politiek ervaren mensen, versterkt dat nog.

Dat ongeveer iedereen, van de paus over Obama tot het partijestablishment dat nu massaal Ted Cruz verkiest boven de koploper, hem uitspuwt, vergroot in zekere zin zijn band met zijn kiespubliek, dat zich ook uitgespuwd voelt.

Trump volgt niet altijd Lewandowski. Onder invloed van zijn dochter deed verrassend positieve uitspraken over Planned Parenthood, de organisatie die doorgaans door Republikeinen verguisd wordt omdat ze abortussen organiseert. Ivanka probeerde hem ook tot minder negatieve uitspraken over Mexicanen te bewegen, wellicht vergeefs.

Fox aan de leiband

Een van de meest merkwaardige aspecten van de campagne is dat ze ook conservatieve heilige huisjes niet uit de weg ging. Trumps standpunt rond Planned Parenthood was een voorbeeld, maar ook de manier waarop hij kritischer was voor het rechtse Fox News dan voor het gematigde CNN was opmerkelijk.

Over de reden waarom hij eindeloos en vaak op onbetamelijke wijze Fox-ster Megyn Kelly aanvalt, worden we in het artikel niet wijzer. Maar Trump vertelt aan Sherman wel waarom hij zich veel kan permitteren met Fox. Sherman schreef, zoals gezegd, een boek over Fox News en over Fox News baas Roger Ailes ‘The Loudest Voice in the Room’. Ailes vermoedde dat zijn PR man, Brian Lewis, gevoelige informatie had doorgespeeld aan Sherman, en hij had hem 2014, rond de publicatiedatum, ontslagen.

Trump bemiddelde en hielp een regeling uit te werken, maar zou daarbij ook hebben vernomen welke vuile was over Fox of Ailes Lewis wilde verspreiden.

Duizenden uren talkradio

De campagne van Trump was veel meer bedacht dan de zakenman het ooit liet uitschijnen. Dat Trump de slogan ‘Make America Great Again!’ al jaren geleden had gedeponeerd werd eerder bekend. Maar de voorbije jaren, zegt hij aan Sherman, had hij zijn eigen politieke donaties gebruikt om degenen die hij geld gaf uit te horen, conservatieve groepen, de partijtop. Zo wist hij sneller dan anderen dat de Republikeinen een heleboel presidentskandidaten verwachtten. Dat maakte het nodig om op te vallen, maar dat liet ook de mogelijkheid om met relatief weinig stemmen toch aan de leiding te komen in de peilingen.

Hij nam drie adviseurs onder de arm die hem onder meer samenvattingen stuurden van duizenden uren talkradio. Die talkradio, gedomineerd door rechtspopulisten als Michael Savage of Rush Limbaugh, bereikt een miljoenenpubliek. Sommige radiofiguren gaan in dialoog met de luisteraars, en via hun verzuchtingen kreeg Trump een beter beeld van wat mensen beroert en kwaad maakt. Hij leerde dat de te poreus geachte grens, en de illegale migratie, punten waren die speelden bij grote groepen van Republikeinen.

Hij besloot, bewust, te provoceren. “Ik denk”, zei hij aan de pas in zijn dienst gekomen woordvoerder Hicks, “dat dit het jaar van de buitenstaander is”.

Toen hij op 16 juni 2015 zijn kandidatuur aankondigde, wist hij waar een deel van de Republikeinse basis van wakker lag. De aankondiging was zorgvuldig geënsceneerd, met een blijde inkomst van Trump via de roltrappen in Trump Tower, met acteurs die elk 50 dollar kregen om de naam van Trump te scanderen. Trump wist wat hij wilde zeggen, maar zijn tekst was niet vastgelegd, en zijn nu beruchte tirade tegen Mexicaanse migranten (“het zijn verkrachters, en sommigen, neem ik aan, zijn goede mensen”) was geïmproviseerd.

De wanhoop nabij

Omdat de kleine, goedkope operatie, tot enkele weken geleden dan toch, honderdvoudig vruchten leek af te werpen, leek er geen reden om van koers te veranderen. In het interview met Sherman zegt hij dat hij de overschotjes nog moet opkuisen. Hij doelt dan op Ted Cruz en John Kasich, de resterende Republikeinse presidentskandidaten die nog niet op de Wall of Shame zijn gekleefd.

Maar na enkele belabberde weken, met kleinzerige persoonlijke aanvallen, met in 2 dagen meer standpunten over abortus dan de meeste mensen in hun leven hebben, met deze week een zwaar verlies tegen Cruz in Wisconsin, met snel zinkende populariteitscijfers bij vrouwen (73 procent van alle kiesgerechtigde vrouwen moet niets van The Donald hebben, volgens een enquête van CNN), en vooral nadat keer op keer is gebleken dat Cruz beter is in het wegkapen van delegates, zag Trump blijkbaar in dat er iets moest veranderen.

Er waren uiterlijke tekenen van crisis. Op alle tv-zenders zijn er Trump ‘surrogates’, mensen die Trump uitdrukkelijk ondersteunen en hem in discussies verdedigen tegenover surrogates van andere kandidaten. Nadat Trump een onflatterende foto van Heidi Cruz retweette, of zijn campagne aan een vijfde standpunt over abortus werkte, wisten zelfs die surrogates hun kandidaat niet meer te verdedigen. Ze rolden met hun ogen en probeerden hem te adviseren weg te blijven bij persoonlijke aanvallen – meer presidentieel te zijn, meer afgeborstelde standpunten te formuleren, of gewoon na te denken vooraleer hij sprak. Sommigen verdedigden de ene dag het een en de andere dag het andere van de vijf abortusstandpunten. De wanhoop of draaibaarheid van de surrogates was zo groot dat Saturday Night Live er een persiflage over maakte.

Tot dusver, zoals een commentator van The Washington Post het formuleerde, had Trump op wilskracht campagne gevoerd en de verkiezingsstrijd gedomineerd. Maar hij en zijn miniteam werden moe en begonnen fouten te maken. Er is ook over gespeculeerd of de kortstondige afwezigheid van zijn dochter Ivanka (die op 27 maart is bevallen van Theodore en die ongeveer een week van de zijde van haar vader was) het debacle rond abortus kon verklaren.

Sherman wijt de vermoeidheid bij Trump voor een deel aan diens beslissing om een kogelvrij vest te dragen. Dat doet hij sinds enkele maanden, aldus Sherman, omdat hij zich veiliger voelt, maar dat extra gewicht put hem tijdens toespraken uit. Hij zweet meer dan tevoren. Intimi, alds Sherman, zeggen dat ze hem nog nooit zo moe hebben gezien.

Anderen speculeerden dat Trump een aanleiding zocht om zich van campagneleider Lewandowski te ontdoen, al is dat misschien wishful thinking van mensen binnen de campagne die hogerop willen.

Wat er ook van zij, Trump besliste deze week om een ervaren rot grote bevoegdheid te geven, in eerste instantie om “verantwoordelijke voor de partijconventie” te worden, delegates te volgen en binnen te halen/te houden, maar ook om een kantoor in Washington te openen.

Paul Manafort liet meteen weten dat hij niet onder Lewandowski staat, maar enkel rekenschap geeft aan Trump zelf. Hij mag zijn eigen team samenstellen.

Manafort is al even weinig sympathiek als Lewandowski. Manafort en zijn bedrijf hebben volgens de Amerikaanse pers Ferdinand Marcos, de dictator van de Filippijnen, van zakelijk advies voorzien, en later Viktor Yanukovych, de corrupte Poetinminnende president van Oekraïne geholpen tijdens onderhandelingen met de EU. In tussentijd adviseerde hij ook nog Lynden Pindling, de vroegere premier van de Bahama’s die die beschuldigd werd van banden met drughandelaars.

Maar hij is ook een gerespecteerd adviseur van Republikeinse politici en hij had de leiding van de operatie die in 1976 Gerald Ford tot president maakte. Ford had iets meer delegates dan Ronald Reagan, maar geen meerderheid, en Manafort en James Baker, de toenmalige campagnemanager van Ford en latere minister van Buitenlandse Zaken, moesten voldoende delegates zien te overhalen om Ford de meerderheid te geven.

Baker gaf hierover deze week een onthullend interview aan CNN, waarbij hij onder meer zei dat het eropaan kwam te weten wie met wie sliep, en hoe je de delegates kon paaien. Ford had het voordeel dat hij president was. Baker had delegates uitgenodigd op een staatsdiner voor de Britse koningin Elizabeth om hen over te halen naar het kamp met Ford. De koningin zat zelden met zoveel mensen aan tafel.

Sommigen hadden onmogelijke eisen, zoals een baan, of een kwijtschelding van een straf, maar over wat binnen de wet viel, viel te praten.

Met Manafort haalt Trump ervaring binnen, een klassieke partijfiguur, de operatie wordt minder klein, allicht ook minder eigengereid, wat gevaren inhoudt.

Manafort moet weerwerk bieden aan de campagne van Cruz, die op dit ogenblik delegates ‘steelt’ van Trump. The Donald schoot eerder deze maand in een colère toen bleek dat Cruz via plaatselijke regels in Louisiana meer delegates had binnengehaald hoewel hij minder stemmen had behaald. En in Colorado, waar geen primary bestaat, maar iets wat CNN vergelijkt met speeddaten (partijleden kiezen delegates, en de presidentscampagnes moet die delegates voor zich winnen), heeft Cruz tot dusver 21 van de 37 delegates overtuigd, tegen 0 voor Kasich en Trump. Dat zijn relatief makkelijk gewonnen delegates voor Cruz, en delegates die het verschil kunnen maken tussen net wel of niet geen absolute meerderheid voor Trump.

De vraag is of het oude campagneteam de komst van Manafort overleeft, of Manafort erin slaagt Trump iets anders te laten zijn dan Trump, of Trump met losse flodders blijft schieten inzake een programma of er alsnog in slaagt coherente standpunten te ontwikkelen, of hij een strategie vindt om de vele geschoffeerde groepen weer voor zich te winnen.

Maar in afwachting heeft de campagne, hoe negatief of zelfs nefast velen ze ook vinden, iets gedaan wat de meer klassieke campagnes niet konden: een enthousiast, loyaal publiek vinden tegen een weggeefprijs.