Geert De Kerpel

‘Hoe paus Franciscus het Europese overwicht in het kardinalencollege aanpakt’

Geert De Kerpel Hoofdredacteur van Tertio, katholiek geïnspireerd weekblad

Met de onverwachte aankondiging van vijf nieuwe kardinalen uit onder meer Mali en Laos wil de paus het aloude Europese overwicht in het kardinalencollege aanpakken, schrijft Geert De Kerpel. ‘Een niet te onderschatten ondersteuning van de koers die deze paus met de katholieke kerk wil varen: tot de uiteinden van de aarde.’

Totaal onverwacht, zelfs de meeste van zijn naaste medewerkers wisten naar verluidt nergens van, kondigde paus Franciscus op zondag in Rome aan dat hij op 28 juni vijf nieuwe kardinalen creëert. Ze zijn allen jonger dan tachtig en daarmee op dit ogenblik gerechtigd om in een volgend conclaaf mee een nieuwe paus te kiezen.

Net als bij de vorige drie kardinalencreaties van deze paus, zijn er weer heel wat verrassingen te noteren. Zo komen vier van de vijf uit landen die nooit eerder een pauskiezer in hun rangen telden: Mali, El Salvador, Laos en Zweden. Hoogst ongewoon is ook dat een van hen, Louis-Marie Ling Mangkhanekhoun van Laos, geen bisschop is maar apostolisch vicaris. Een tweede, Gregorio Rosa Chávez van El Salvador, is dan weer een hulpbisschop terwijl zijn eigen bisschop geen kardinaal is. Rosa Chávez staat bekend voor zijn nauwe band met wijlen Oscar Romero, de voormalige aartsbisschop van San Salvador die in 1981 werd vermoord toen hij de eucharistieviering voorging. Chávez ijverde mee voor de heiligverklaring van de martelaar. Pas onder deze paus kwam daar schot in.

Minderheden

Ook opmerkelijk: drie van de vijf vertegenwoordigen katholieke gemeenschappen die kleine katholieke minderheden vormen in hun land. Jean Zerbo is aartsbisschop van Bamako in Mali, een land dat nauwelijks 300.000 katholieken of 2 procent van de bevolking telt. Hij staat er bekend voor zijn inzet voor de dialoog tussen christenen en moslims. Anders Arborelius is bisschop van Stockholm, het enige katholieke bisdom van Zweden. Het telt zo’n 150.00 katholieken of eveneens 2 procent van de bevolking. Marie Ling Mangkhanekhoun staat aan het hoofd van het vicariaat Pakse in Laos, een bisdom in wording. De katholieke gemeenschap zou er een 20.000 gelovigen tellen. Op een bevolking van zo’n 7 miljoen mensen is amper 1,7 procent christen.

Krachtlijnen

‘Zij komen uit alle delen van de wereld, wat een manifestatie is van de katholiciteit van de kerk, die over de hele wereld is verspreid’, zei de paus tot de gelovigen op het Sint-Pietersplein. Meteen onderstreepte Franciscus zelf een van de krachtlijnen van al zijn kardinalencreaties tot nog toe: het aloude Europese overwicht binnen het kardinalencollege moet naar beneden ten voordele van de andere werelddelen waar nu het overgrote deel van de katholieken wonen. Met de nieuwe pauskiezers erbij telt Europa er 53 terwijl dat er nog 60 waren in het conclaaf dat hem in 2013 tot paus koos. Noord-Amerika heeft 17 kardinalen net als Midden- en Zuid-Amerika, Afrika en Azië hebben er elk 15 en Oceanië 4.

Ook de andere krachtlijnen uit eerdere kardinalencreaties komen terug: tegen carrièrisme en voor gematigde persoonlijkheden met een sterk pastoraal profiel. Geen van de nieuwe kardinalen komt inderdaad uit de Vaticaanse curie waar de paus duidelijk enkel nog aan de allerhoogste functies het kardinaalsrood verbindt, in tegenstelling tot zijn voorgangers. Ook zwaarwegende aartsbisschoppelijke zetels worden eens te meer gepasseerd terwijl die voorheen haast automatisch op het kardinalaat konden rekenen. Enkel Juan José Omella Omella past wel in dat rijtje. Als aartsbisschop van Barcelona leidt hij een bisdom met ruim 2 miljoen katholieken. Omella werd er eerder door Franciscus benoemd en is duidelijk een man naar zijn hart: zeer sociaal ingesteld en werkte nog als missionaris in het toenmalige Zaïre.

Band met Vlaanderen

Drie van de nieuwe kardinalen hebben een band met ons land. Anders Arborelius bekeerde zich op 20-jarige leeftijd tot het katholieke geloof, werd lid van de Orde der Ongeschoeide Karmelieten, volgde opleiding bij zijn ordegenoten in Gent en legde zijn eeuwige kloostergeloften af in Brugge. Hij kent nog steeds Nederlands, zoals Tertio vorig najaar mocht ondervinden toen het blad hem interviewde. Toen hij in 1998 door paus Johannes Paulus werd benoemd tot bisschop van Stockholm was hij overigens de eerste Zweed sinds de Reformatie die aan het hoofd van de katholieke gemeenschap kwam te staan. Hij wordt de allereerste Scandinavische kardinaal.

En ook Juan José Omella en Gregorio Rosa Chávez hebben een band met ons land, zij studeerden in Leuven respectievelijk missiologie en communicatiewetenschappen.

Franciscus heeft nu 49 van de momenteel 121 pauskiezers zelf benoemd. En dat ondanks zijn nog relatief jonge pontificaat van goed 4 jaar. Er mag worden verwacht dat die grote groep kardinalen in een volgend conclaaf samen met anderen die Franciscus’ beleid genegen zijn, een paus zal willen kiezen in de lijn van Franciscus. Tegelijk vormen zij vandaag als hoogste gezagsdragers in de katholieke kerk een niet te onderschatten ondersteuning van de koers die deze paus met de katholieke kerk wil gaan, tot de uiteinden van de aarde.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content