In zijn nieuwe boek ‘Groeten uit Griekenland’ beschrijft correspondent ter plaatse Bruno Tersago de impact van die crisis op de samenleving. Hoe het landt lijdt onder de reddingsoperatie, hoe de hervormingen onrechtvaardig verdeeld zijn en hoe de Grieken hun uitweg zoeken.
VRT-verslaggever Bruno Tersago (47) woont al 15 jaar in Griekenland en maakte dus de intrede in de eurozone in 2002 en de uitbraak van de economische crisis begin 2010 mee. In zijn nieuwe boek ‘Groeten uit Griekenland’ beschrijft hij de impact van die crisis op de samenleving. Hoe het landt lijdt onder de reddingsoperatie, hoe de hervormingen onrechtvaardig verdeeld zijn – ‘de rijken blijven beschermd’ – en hoe de Grieken hun uitweg zoeken, bijvoorbeeld door de stemmen op radicaallinkse of radicaalrechtse partijen. Uitgerekend op het moment dat de toekomst van de Grieken in Europa meer dan ooit op het spel staat, is Tersago enkele dagen in België.
Er is meer begrip nodig, langs beide kanten
‘Die timing lijkt vreemd, anderzijds kon het boek niet beter getimed zijn. Het is bovendien boeiend om het eens van de Belgische kant te volgen. Ik leef in de Griekse realiteit en het is goed om eens te beseffen wat er hier speelt.’
U benadrukt dat het boek geen analyse van de Griekse crisis is.
‘Dat klopt, ik beschrijf gewoon wat ik rondom mij zie: hoe buren, familie, collega’s, enz. zijn getroffen door de crisis en wat er in de samenleving veranderd is. Heel cru gesteld gaat het boek eigenlijk over de humanitaire crisis die het gevolg is van de economische crisis. Voor die economische crisis zijn de Grieken grotendeels zelf verantwoordelijk, maar voor de humanitaire crisis is de zogenaamde trojka (inspecteurs van de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en het Internationaal Monetair Fonds, nvdr.) mede verantwoordelijk. Dergelijke verhalen kan je niet voldoende belichten in een televisiebijdrage.’
Heel persoonlijke verhalen dus van de Griek in de straat?
‘Om een voorbeeld te geven: mijn buurvrouw in het appartementsgebouw waar ik woon is een weduwe van 78. De voorbije jaren is voortdurend in haar pensioen gesneden, met als gevolg dat ze nu niet meer rondkomt. In de winter moeten we huisbrandolie inslaan, maar zij kan dat niet betalen. Bovendien is de prijs opgetrokken tot het niveau van benzine. Zij heeft de winter moeten trotseren zonder centrale verwarming. Het is hier dan wel minder koud dan in België, ze heeft toch veel kou geleden en de schimmel stond bij haar op de muren.’
Met welke bedoeling heeft u het boek geschreven?
‘Een aantal zaken moesten me gewoon echt van het hart. Zo hoor en lees ik mensen dingen zeggen als: “Laat ze maar stikken”, en dat begrijp ik niet. Uiteraard zijn ze voor een deel verantwoordelijk voor deze situatie, maar ik vind dat we meer begrip moeten opbrengen voor de situatie van de Grieken. Dat betekent niet dat ik pleit voor een afschaffing van het hulpprogramma. Ik ben geen econoom, ik heb ook geen oplossing om hieruit te geraken. Ik hoop gewoon dat er wat meer begrip ontstaat, langs beide kanten welteverstaan.’
U weerlegt ook enkele mythes over de Grieken. Wat stoot u het meest tegen de borst?
‘Dat alle Grieken worden beschouwd als belastingontduikers, het zou hier een nationale sport zijn. Onzin natuurlijk. Ambtenaren kunnen dat niet en ook mensen die in de privésector werken niet. Het is bovendien een grote misvatting dat de helft van de Grieken ambtenaren zijn. Het zijn er een 600.000-tal, te vergelijken met België dus. De echte belastingontduikers vind je in de vrije beroepen, mensen die zonder papiersporen kunnen werken. Denk aan notarissen, artsen en advocaten – sowieso al geen kleinverdieners. Hetzelfde geldt voor handelaars. Wie ooit al op reis naar Griekenland is geweest, zal het herkennen: de ‘special price’. Dat is in feite de prijs zonder btw en dus zonder kasticketje. De toerist heeft dat ticket toch niet nodig en de handelaar hoeft het niet in te brengen en betaalt dus geen belasting.’
Veel Grieken zijn het land al ontvlucht, overweegt u geen terugkeer naar België?
‘Het zou een eenvoudige oplossing zijn, dat besef ik goed. Maar ik heb hier een leven opgebouwd, mijn vrouw is Griekse. We hebben zelf moeilijkheden om ons erdoor te slaan, maar er zijn nog de voordelen: ik heb een fijne job, de weersomstandigheden zijn prima en ik woon vlakbij de Middellandse Zee. Maar als het op deze manier verdergaat, dan ziet het ernaar uit dat ik op een bepaald moment Griekenland wel vaarwel zal moeten zeggen.’
Peilingen tonen aan dat een meerderheid van de Grieken een ‘Grexit’ niet ziet zitten, maar op deze manier kan het toch niet verder?
‘In de euro blijven of eruit gaan, ik heb geen idee wat op uiteindelijk de beste oplossing voor Griekenland is. Wat ik wel weet is dat het huidige steunprogramma uit 2010 niet heeft gewerkt. Waarom wordt er dan toch op gehamerd? Het is intussen bekend dat de noodhulp maar voor een klein deel naar de Grieken is gegaan en het overgrote deel naar banken in Frankrijk en Duitsland met Grieks schuldpapier. Ik ben het ermee eens dat er te weinig wordt gefocust op groei. Als de economie niet aanzwengelt, zal geraakt het land hier nooit uit. De Grieken zullen verder verarmen en niemand zal nog willen investeren. Er is een stabiel economisch regime nodig, zodat er weer een perspectief ontstaat. Nu wordt een nieuwe bedrijfstaks ingevoerd, die veel ondernemingen zal doen besluiten dat het geen zin meer heeft. Mijn buikgevoel zegt: scheld de schulden niet kwijt, maar bevries het afbetalingsprogramma en zet eerst in op economische groei. Ik hoor economen als Paul De Grauwe, Geert Noels en Gert Peersman zinnige dingen zeggen. Maar politiek ligt dat natuurlijk heel moeilijk.’
Het zijn alleszins cruciale tijden. Hoe kijkt u de komende dagen, weken en maanden tegemoet?
‘Vanavond is er de Eurogroep, morgen de Europese top. Als de nieuwe Griekse voorstellen worden goedgekeurd, moeten ze nog worden voorgelegd aan onder andere het Duitse maar ook aan het Griekse parlement, en dat allemaal vóór 30 juni. Ik ben ervan overtuigd dat premier Alexis Tsipras dit niet aan zijn partij Syriza verkocht krijgt. Misschien lukt het met een wisselmeerderheid, maar dat betekent politieke chaos. En in geval van nieuwe verkiezingen vrees ik een overwinning voor extreemrechts.’ (KVDA)
Bruno Tersago
ISBN 9789491297625
240p. – 20 euro
Met de steun van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier