Vrije Tribune

‘Het Rode Kruis praat in Syrië met iedereen, ook IS’

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

In de Syrische burgeroorlog is de onpartijdige toewijding van de Syrisch-Arabische Rode Halve Maan voor de burgerbevolking cruciaal voor haar succes op het terrein. ‘Het Rode Kruis gaat in dialoog met alle partijen, ook IS’, schrijven de recent van Syrië teruggekeerde Trui Van Ackere en Laura De Grève van Rode Kruis Vlaanderen.

Het wordt stil in de auto als we Syrië via de grens met Libanon binnenrijden. Een lege autostrade doorklieft een kaal en rotsachtig landschap. Borden die verwijzen naar de verkeerspolitie zijn eenzame getuigen van een lang vervlogen normaliteit. Voor we Damascus bereiken, passeren we een tiental checkpoints die werden opgetrokken door de strijdkrachten van de Syrische overheid. Onze chauffeur, een medewerker van zusterorganisatie Syrian Arab Red Crescent (SARC), reed deze route al ontelbare keren en spreekt ons geruststellend toe. Eenmaal de rode kruis en rode halve maan emblemen op ons voertuig worden opgemerkt, kunnen we vrij snel door.

Het Rode Kruis gaat met iedereen de dialoog aan, ook met IS.

Dit zou haast doen vergeten dat het ooit anders is geweest. Bij het begin van het conflict in 2011, was er aarzeling over hoe het lokale Rode Kruis z’n mandaat als neutrale hulpverlener kon invullen. SARC is immers geen vaag kantoor verscholen in een hoofdstad. Net als in België, is SARC in de eerste plaats de duizenden vrijwilligers die tegelijk ook allen burgers zijn van een verscheurde Syrische maatschappij. Het zijn deze vrijwilligers die spontaan en simultaan hulp begonnen bieden toen hun eigen gemeenschappen werden getroffen. Het zijn deze vrijwilligers die tot op vandaag bruggen en corridors vormen tussen een burgerbevolking gevangen in een mozaïek van invloedzones die met actieve of slapende frontlinies aan elkaar zitten vastgelijmd.

Het bieden van humanitaire hulp in Syrië is nochtans niet zonder gevaar. De teller van SARC-vrijwilligers die werden gedood terwijl ze hulp gaven, staat op 63. Het laatste incident gebeurde een dag voor we aankwamen. Het aantal vrijwilligers dat het leven liet onderweg naar of terugkerend van hun humanitaire taak is onbekend. Het onverstoorbare engagement dat we merken in elk gesprek met de lokale hulpverleners toont des te meer de diepere wens om bij te dragen tot een civiele maatschappij die wars van politieke, religieuze of etnische motieven handelt op basis van een gedeelde menselijkheid.

Een verpletterende opdracht

In een context waar tientallen gewapende actoren in wisselende constellaties optreden, heeft SARC hemel en aarde moeten bewegen om alle partijen er van te overtuigen dat de enige agenda die de vrijwilligers nastreven de humanitaire was. De fundamentele Rode Kruis-principes zoals onpartijdigheid en neutraliteit, die in stabiele contexten als België soms theoretische begrippen lijken, zijn de enige mogelijke modus operandi in een oorlogscontext als Syrië.

Enkel onpartijdige humanitaire hulporganisaties kunnen een bepaalde mate van menselijkheid in het conflict aanhouden.

Als Rode Kruis gaan wij in dialoog met alle betrokken partijen, ook IS, om schendingen van het internationaal humanitair recht aan te kaarten en roepen wij ze op om burgers te beschermen en scholen en ziekenhuizen niet aan te vallen. Snelle en ongehinderde toegang voor onpartijdige humanitaire hulporganisaties moet worden verzekerd door de partijen bij het conflict, enkel zo kan een bepaalde mate van menselijkheid bewaard blijven.

Enkel die unieke toegang heeft ervoor gezorgd dat de rol die SARC vervulde voor het conflict, niet meer valt te vergelijken met de aard en het bereik van haar huidige activiteiten. Vroeger in de eerste plaats bekend voor haar ambulancediensten, is SARC nu de grootste en meest noodzakelijke humanitaire organisatie op het terrein.

Niet enkel de hulp gefinancierd door de Internationale Rode Kruis- en Rode Halve Maanbeweging en internationale ngo’s, maar op piekmomenten ook tot 60 procent van alle VN-hulp, wordt via SARC tot bij de getroffen gemeenschappen gebracht. Dit is op logistiek vlak een quasi bovenmenselijke krachtmeting, en we zijn trots en dankbaar dat we als Rode Kruis-Vlaanderen hieraan kunnen meewerken met bijdrages aan telecommunicatiemateriaal, de huur van warenhuizen en de aankoop van infrastructuur.

Bouwen aan de weg

‘Als je de gordijnen sluit, kan je denken dat het onweer is’, werd ons gezegd in Damascus. Terwijl de bommen nog steeds vallen op oostelijke, door de oppositie gecontroleerde wijken van de stad, gaat het leven in andere wijken gewoon door. Winkels zijn open en het nachtleven is bijna bruisend te noemen. Zelfs met de neus op de feiten gedrukt is het mogelijk de andere kant op te kijken; getraumatiseerd en moe door jaren van conflict wordt het een manier van overleven.

De aandacht voor de gruwel in Syrië raakt ondergesneeuwd door een steekspel van geopolitieke belangen en oppervlakkige berichtgeving.

Maar ook in het Westen verzandt de aandacht voor Syrië al te vaak in een steekspel rond geopolitieke belangen, en geraken de gruwel van het conflict en de talrijke schendingen van het internationaal humanitair recht ondergesneeuwd door berichtgeving over concurrerende versies van de feiten. Vijftien miljoen mensen in nood. Zes miljoen personen intern op de vlucht. We lijken te vergeten dat achter deze duizelingwekkende cijfers echte mensen zitten.

Het Rode Kruis – en met ons de volledig humanitaire sector – mag én zal daarom niet ophouden om de aandacht scherp te stellen op het menselijk leed dat blijft woekeren zolang de wapens niet zwijgen. De internationale gemeenschap en de betrokken partijen in Syrië moeten daarom onvermoeibaar blijven streven naar een politieke uitweg.

Humanitaire hulp kan immers nooit de oplossing zijn voor het conflict, in het beste geval zijn we een goed aangebrachte pleister op een gapende wond. De overtuiging en het engagement van de burgerbevolking die zich vrijwillig blijft inzetten om humanitaire hulp mogelijk te maken, is dat wel. De vrijwilligers van SARC plaveien al zes jaar lang mee aan deze weg van menselijkheid, en hiervoor verdienen ze dan ook ons eindeloos respect.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content