In Nederland mag premier Mark Rutte opnieuw op zoek naar coalitiepartners die bereid zijn zich liefdevol te laten wurgen.
Geert Wilders won vijf zetels, maar verloor. Mark Rutte verloor acht zetels, maar won. Zo zou je de voorbije Nederlandse verkiezingen kunnen samenvatten. Is het populistische tij daarmee gekeerd? Het meest opvallende van de voorbije verkiezingscampagne in Nederland was toch dat de retoriek van Wilders door andere partijen goeddeels werd overgenomen. Columnist Marc Chavannes had er een aardige formulering voor: ‘Het populisme is in Nederland niet tot staan gebracht. Het is herverpakt.’
Met 33 zetels (op een totaal van 150) is de liberale VVD van minister-president Rutte opnieuw de grootste kleine partij van Nederland. Nederland kent alleen nog maar kleine partijen – een stoet van dwergen. Maar anders dan in 2010, toen hij zich gedwongen zag een minderheidskabinet in elkaar te boksen met de gedoogsteun van Wilders, kan Rutte nu proberen een meerderheidskabinet op de been te brengen. Hij zal dan minimaal drie coalitiepartners moeten zien te vinden. Makkelijk zullen die zich niet laten overtuigen, want in het verleden is gebleken dat alle partijen die met Rutte in zee gingen (CDA en PVV in 2010, PvdA in 2012) bij de eerstvolgende verkiezingen compleet werden weggeblazen.
Omdat Rutte de PVV van Wilders van tevoren heeft uitgesloten, zal het motorblok van het nieuwe kabinet sowieso moeten bestaan uit de drie centrumpartijen: VVD, CDA en D66. Daar moet dan op zijn minst een vierde partij bij: ofwel het GroenLinks van Jesse Klaver, ofwel de mannenbroeders van de ChristenUnie.
Wordt het een formatie linksom of rechtsom? Niet Rutte maar CDA-leider Sybrand Buma heeft de sleutel. De wonderbaarlijke wederopstanding van zijn partij stelt Buma in staat het spel hard te spelen. Achter zijn Ollie B. Bommel-achtige bonhomie schuilt een berekend politicus, die tijdens de campagne een flink eind in de richting van Wilders is opgeschoven, met voorstellen om de dubbele nationaliteit af te schaffen (ook voor koningin Máxima) en het zingen van het Wilhelmus op scholen verplicht te maken.
Zonder het CDA is geen enkele coalitie denkbaar en ten langen leste heeft Buma allicht een voorkeur voor een regering met de ChristenUnie. Al was het maar om front te vormen tegen D66, dat een verruiming van de euthanasiewet op de onderhandelingstafel wil leggen. Hoogbejaarden die hun leven voltooid achten, zouden daardoor recht krijgen op stervenshulp, ook als ze niet ongeneeslijk ziek zijn. Het is maar een van de vele mogelijke struikelblokken in wat ongetwijfeld een langdurige formatie zal worden. ‘Belgische toestanden’ noemen ze dat in Nederland.
Door PIET PIRYNS
‘Het populisme is in Nederland niet tot staan gebracht. Het is herverpakt.’
