Hubert van Humbeeck

‘Het kan Poetin geen snars schelen wat het Westen denkt’

Ruim anderhalve eeuw na de eerste Krimoorlog wil de nieuwe tsaar van het Kremlin, Vladimir Poetin, controle over de Krim. En het kan hem volgens experts geen snars schelen wat het Westen daarvan denkt.

Op de lange lijst van Europese slagvelden neemt de Krim een bijzondere plaats in. In 1853 begonnen Turken, Britten en Fransen daar een oorlog met Rusland. Ze wilden beletten dat de tsaar het strategische schiereiland in de Zwarte Zee als uitvalsbasis zou gebruiken om een doorgang naar de Middellandse Zee af te dwingen. De Krimoorlog was de eerste waarvan beelden door de prille fotografie werden vastgelegd. Het was ook de eerste waarin kranten een rol van betekenis speelden. We hadden anders nooit geweten wie Florence Nightingale was, de verpleegster die naam maakte met haar klacht tegen de mensonwaardige omstandigheden waarin gewonden werden verzorgd.

Ruim anderhalve eeuw later is de Krim voor de nieuwe tsaar van het Kremlin, Vladimir Poetin, nog net zo belangrijk. Moskou sloot bij de onafhankelijkheid van Oekraïne een voordelig akkoord met Kiev, waarbij de Russische Zwarte Zeevloot verder gebruik mag maken van zijn basis in de haven van Sebastopol. Een meerderheid van de bevolking spreekt Russisch en voelt zich Russisch. De Russische installaties zijn de grootste werkgever op het schiereiland. Alles bij elkaar redenen genoeg voor Moskou om de Krim te beschouwen als een plek die van vitaal belang is voor Rusland.

Het is verleidelijk om vandaag de vergelijking te maken met Zuid-Ossetië en Abchazië, de regio’s die zich enkele jaren geleden met Russische militaire steun onafhankelijk verklaarden van Georgië. Ze zijn nu een soort satellietstaatjes van Moskou. Pasmunt in een regionale politiek. Volgens Dmitri Trenin van het Moskouse kantoor van de Amerikaanse denktank Carnegie Endowment for Internationale Peace wil Poetin eenzelfde soort controle over de Krim. Trenin weet ook zeker dat het Poetin geen snars kan schelen wat het Westen daarvan denkt. Europa hangt aan het infuus van het Russische gas, terwijl Barack Obama niet zonder Russische steun kan om zijn politiek in het Midden-Oosten overeind te houden.

Poetin wil controle over de Krim en het kan hem volgens experts geen snars schelen wat het Westen daarvan denkt

Hubert van Humbeeck

Maar terwijl de crisis om het kleinere Georgië zich nog afspeelde in de marge van het continent, dreigt de krachtmeting om de Krim het directe grensgebied van de Europese Unie in een militaire en politieke chaos te herscheppen. Oekraïne is ook zo goed als failliet, en dat is helaas niet alleen de schuld van de clan rond de verdreven president Viktor Janoekovitsj. Londen en Berlijn hebben niet zonder reden grote twijfels bij een eventuele terugkeer van de voormalige premier Julia Timosjenko.

Na de gebeurtenissen in Kiev gaapt er in Oekraïne op politiek vlak een grote leegte. Partijen zijn onbetrouwbaar en de Europese diplomatie werd in snelheid gepakt door ‘de straat’. Op die straat delen radicale nationalisten de lakens uit, van het soort waarmee een fatsoenlijk Europees politicus in eigen land niet op de foto wil. Dan rijst de vraag: wie krijgt straks het geld in handen dat Oekraïne zo dringend nodig heeft? En kan de EU zich die inspanning permitteren, met de molensteen van Griekenland en Cyprus nog om de nek? Het land voorspiegelen dat het lid kan worden van de Unie, is de beste manier om de eurokritische stem in het Europees Parlement straks nog sterker te maken.

Georgië liet zich in 2008 provoceren en viel zelf het door de Russen bezette Zuid-Ossetië aan. Als Oekraïne koelbloediger is, hoeft de situatie niet erger te worden dan ze nu is. Oekraïne is voor Poetin belangrijker dan Georgië. Misschien dat hij precies daarom ook behoedzamer zal optreden. Het stemt wel tot nadenken dat de Europese diplomatie niet bijtijds heeft ingezien dat Moskou Oekraïne in geen geval zou opgeven, en dat ze daar niet heeft naar gehandeld. Dat is met het woord van politiechef Joseph Fouché van Napoleon erger dan een misdaad – het is een fout.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content