Alice Schwarzer

‘Het is tijd dat we een onderscheid leren maken tussen islam en islamisme, tussen geloof en ideologie’

Alice Schwarzer Duitse feministe. Oprichter en uitgever van het Duitstalige feministische blad EMMA.

Volgens de 73-jarige Duitse feministe Alice Schwarzer is het islamisme, dat geweld tegen vrouwen en ‘vreemden’ rechtvaardigt, slechts de ideologie van het moment.

In 2015 werden in Duitsland ongeveer 117.000 vrouwen verkracht of seksueel lastiggevallen – een op de vijf door hun echtgenoot, vriend of voormalige partner.

Ongeveer 643.000 vrouwen werden het slachtoffer van partnergeweld, dat verbloemend ‘huiselijk geweld’ wordt genoemd (in België geldt dat voor beide gevallen voor een op de vier vrouwen, nvdr.).

327 vrouwen werden gedood, van wie een derde door echtgenoot of vriend.

Waar die cijfers vandaan komen? Heel eenvoudig: wat de doden betreft gaat het om reële cijfers terwijl de ingediende klachten met twaalf vermenigvuldigd moeten worden.

Een diepgaande studie van het Duitse ministerie van Vrouwenzaken heeft namelijk uitgewezen dat slechts een op de twaalf slachtoffers van seksueel partnergeweld klacht indient.

En dan hebben we het niet over vluchtelingen, migranten of islamisme. Dit epidemische, structurele, mannelijke geweld in onze door het christendom getekende democratie is van eigen bodem. Het is een duister geheim dat zich afspeelt in het centrum van de machtsverhoudingen tussen de seksen.

Nu is het wel zo dat privaat seksueel geweld tegen vrouwen in de westerse democratieën bestraft wordt. Maar dat is nog niet zo heel lang het geval. Zo dateert de wet tegen verkrachting in het huwelijk pas van 1997. Willen de vrouw en de wereld het niet zoals Hij het wil? Dan neemt Hij zijn toevlucht tot geweld. De gekrenkte man.

Islamistische propaganda

Wat is het verschil tussen dit interseksuele geweld en dat wat we op oudejaarsavond in Keulen hebben beleefd – en sindsdien steeds opnieuw meemaken op openbare manifestaties?

In juli nog op een culturele happening in Bremen, waar meer dan een dozijn klachten werden ingediend wegens seksuele inbreuken die plaatsvonden volgens de methode van de ‘helse cirkel’. Dat betekent dat een groep van doorgaans jonge mannen een vrouw omsingelt om haar te bepotelen en eventueel zelfs te verkrachten.

Het is tijd dat we een onderscheid leren maken tussen islam en islamisme, tussen geloof en ideologie

Wat is het verschil tussen ons dagelijkse geweld en de publieke geweldorgieën in de naam van Allah zoals in Ochsenfurt, waar de dader zijn laatste slachtoffer met een bijl in het gezicht hakte, terwijl hij geroepen zou hebben: ‘Ik maak je kapot, jij slet!’?

Het onderscheid is dat geweld in de patriarchale landen waar de daders vandaan komen legitiem is. Ze kennen geen vrouwenbeweging en geen gelijkwaardigheid.

In hun landen zijn vrouwen verregaand rechteloos en is geweld een mannenrecht. Bovendien wordt die traditionele verachting van vrouwen aangewakkerd door de islamistische propaganda, die olie op het vuur gooit.

Het stiekeme privégeweld richt zich enkel tegen een individu – het uitgesproken publieke geweld wil iedereen schrik aanjagen. Dat geldt evengoed voor islamistisch gemotiveerde aanslagplegers als voor lone wolves. In beide gevallen is de dader de narcistisch gestoorde, de gekrenkte man.

Ideologie van het moment

Maar politiek en privégeweld kunnen zich ook met elkaar vermengen. Zoals in het geval van Omar Mateen, van wie gezegd wordt dat hij homoseksuele neigingen had.

Die zoon van een homofobe Afghaanse talibanmilitant vermoordde in juni in Orlando negenenveertig mensen in de homodisco waar hij zelf vaak kwam. Uit (zelf)haat.

Op het laatste moment gaf hij zijn daad een idealistisch tintje door te beweren dat hij een soldaat van de IS was, maar daarvoor zijn er tot nu toe nauwelijks bewijzen.

Er is ook de 21-jarige Ahmed in Reutlingen. De Syriër stak eerst zijn vriendin, met wie hij een hoogoplopende ruzie had, dood. Een klassiek geval van ‘privaat’ partnergeweld. Maar meteen daarna rende hij woest zwaaiend met zijn mes door de straten van de Zwabische stad en verwondde hij nog vijf andere mensen.

De islam is niet het motief voor de golf van dat publieke geweld, ook al wordt dat beweerd. De islamitische ideologie is alleen maar de ideologie van het moment die dit geweld tegen vrouwen en ‘vreemden’ rechtvaardigt. Impliciet, dus onderhuids, of anders expliciet, dus offensief.

De impliciete factor domineerde bij de jonge mannen uit Marokko en Algerije op oudejaarsavond in Keulen. Die opgehitste mannen kennen alleen nog heiligen en hoeren. De heilige wordt thuis opgesloten, indien mogelijk gesluierd; de hoer verplaatst zich in het openbaar.

Het geweld in Ansbach en Ochsenfurt werd expliciet gerechtvaardigd. Voor die mannen, die zich vernederd voelen, komt Allah als geroepen. Het islamisme geeft hun een context.

Het is, net zoals het fascisme, een toevluchtsoord voor mannelijke waan en onderworpenheid aan het autoritarisme. In naam van de ‘vader’ spannen de werkelijk en vermeende gekrenkte zonen samen om wraak te nemen.

De nachtclub in Orlando waar Omar Mateen 49 mensen om het leven bracht.
De nachtclub in Orlando waar Omar Mateen 49 mensen om het leven bracht.© Reuters

Voor zijn leiders – van de ‘Islamistische Staat’ tot zijn ideologen in het Westen – is het islamisme een machtsstrategie; voor hun voetvolk is het een brouwsel dat hen dronken maakt. En dat hen hoogmoedig maakt tegenover vreemden en vrouwen, van wie die laatsen de eerste ‘vreemden’ in de patriarchale hiërarchie zijn.

Natuurlijk heeft het islamisme net als het fascisme complexe oorzaken, maar net als het fascisme is het ook een reactie op de positie van de vrouw, die almaar sterker wordt. Aan de ene kant zijn almaar meer vrouwen staatshoofd, aan de andere kant zijn er almaar meer gesluierde vrouwen. Dat moet onze wereld wel verscheuren.

Zonder de VS geen IS

Dat het Westen een groot aandeel heeft in de ontworteling van de mensen in het Nabije Oosten en Noord-Afrika maakt het probleem er niet kleiner op. De VS zijn in de jaren tachtig inderdaad begonnen met de wapenbevoorrading van de islamistische strijders in Afghanistan in hun strijd tegen de Sovjet-Unie.

Het Westen ontketende de oorlogen in Irak en Afghanistan en destabiliseerde daardoor ook het Nabije Oosten. Om vervolgens, blijkbaar niet in staat om ook maar iets bij te leren, ook nog Libië in de chaos te storten. Zonder Amerika geen IS, dat geven de interventionisten intussen zelf grif toe.

Alsof dit allemaal nog niet genoeg is, sluiten wij in het Westen nog altijd de ogen voor de mondiale veroveringsoorlog van de gepolitiseerde islam die ayatollah Khomeini’s Iran in 1979 ontketende.

Onze economie doet vrolijk verder zaken met Saudi-Arabië, Qatar en co., met de geldschieters van de terreur. Bovendien negeren of bagatelliseren zowel politiek als maatschappij al decennialang het offensief van de politieke islam in ons midden.

In plaats van de verlichte en progressieve moslims te steunen, voeren wij schijnheilige ‘dialogen’ met reactionaire moslimverenigingen en hun mannelijke en vrouwelijke lobbyisten, die niet zelden bekeerlingen zijn. Met die strategie hebben we in de afgelopen twintig jaar vooral de meerderheid van de gematigde moslims en moslima’s in de steek gelaten.

Uit angst voor de radicalen durven die nu hun mond niet meer open te doen – of ze worden zelf radicaler, zoals recente enquêtes aantonen, en zoals ook al bleek tijdens de recente pro-Erdogandemonstratie in Keulen.

Vandaag verklaart niet minder dan 47 procent van de Duitsers met een Turkse migratieachtergrond dat voor hen de wet ondergeschikt is aan de islamitische geboden. Dat bleek uit een actuele Emnid-opiniepeiling.

Islam en islamisme

Het is dus tijd, hoog tijd, dat we eindelijk een onderscheid leren te maken tussen islam en islamisme, tussen geloof en ideologie. Het ene is een religie die behoefte heeft aan zelfkritiek en hervormingen, maar dat is een aangelegenheid van de moslims zelf.

Het andere is een totalitaire, fascistoïde ideologie met de volgende kern: verachting voor vrouwen en vreemden en onderwerping aan het autoritarisme. En dat begint niet pas bij de openlijke terreur, maar heeft zijn oorsprong in het feit dat men zich slaafs aan de letter van de Koran houdt en zich hoogmoedig opstelt tegenover vrouwen en ‘ongelovigen’.

De problemen beginnen immers niet pas met de vluchtelingen, maar al voordien, bij het thema hoofddoek. Bij het thema scheiding van de geslachten tijdens de zwemles. Bij het thema halal en ramadan. Het miljoen mensen uit oorlogsgebieden, van wie velen gebrutaliseerd en getraumatiseerd zijn, heeft het probleem dramatisch vergroot.

Ervaren psychologen stellen bij die mannen niet zozeer een depressie vast, die mensen eerder passief maakt, maar veeleer een ‘narcistische stoornis’

Intussen wijst steeds meer erop dat sommige vermeende vluchtelingen blijkbaar naar Duitsland werden gestuurd om er de oorlog te importeren. Het zal wel om een onbeduidende minderheid gaan, en het is verkeerd de meerderheid daarvoor verantwoordelijk te stellen. Maar we moeten ons toch met die minderheid bezighouden.

Het gaat om mannen als Riaz Khan Ahmadzai, wellicht het meest onrustbarende type terrorist. De vermeend zeventienjarige was een jaar geleden naar Duitsland gekomen en had, twee weken voor hij zijn agressie met de bijl (hij viel reizigers aan op een trein, nvdr.)pleegde, zijn intrek in een pleeggezin genomen. In het huis van dat gezin, in zijn kamer, nam Riaz de video op waarin hij de aanslag opeiste.

Kort na zijn daad werd die video door een met de IS gelieerde zender verspreid en snel als authentiek geïdentificeerd. Uit de tekst, die de dader met een mes in de hand opzegde, blijkt dat de jonge man een islamistische volbloed professional was. Zijn bekentenis getuigt van een oudtestamentische onstuimigheid en een doordachte strategie.

De video-oproep van Riaz beschrijft heel duidelijk hoe de IS een nieuwe strategische weg is ingeslagen: ‘Zoals jullie zien, leefde ik in jullie land’, verklaart hij. ‘In jullie huizen maakte ik mijn plan en ik zal jullie in jullie huizen en op straat doden, zodat jullie Frankrijk zullen vergeten. Ik zal jullie met mijn mes doden en jullie hoofden met een bijl splijten, als God het wil.’

Turboradicalisering

Over Riaz, de terrorist in Ochsenfurt, werd eerst gezegd dat hij zich voorheen onopvallend gedroeg en blijkbaar een turboradicalisering doormaakte. Ook in het geval van de Tunesiër in Nice was aanvankelijk sprake van een ‘snelle radicalisering’.

In een tijdspanne van twee weken zou de 31-jarige Mohamed Lahouaiej-Bouhlel een gedaanteverandering hebben ondergaan: van een drugs, alcohol, vrouwen en mannen consumerende galgenbrok tot een bebaarde religieuze strijder.

Intussen is duidelijk dat de aanslagpleger van Nice zijn daad lang op voorhand had gepland, en ook bij Ahmadzai is er een lange voorgeschiedenis.

Maar waarom is de aanslag van Ochsenfurt nog onrustwekkender dan de bloedbaden van Parijs, Brussel en Nice? Omdat de dader uit ons milieu kwam, omdat hij uit onze eigen huizen kroop! En omdat de jonge Afghaan er een jaar lang om bekendstond bijzonder vriendelijk en aardig te zijn, en de neiging vertoonde te willen integreren.

Blijkbaar had hij zelf steeds heviger geworsteld met zijn dubbelleven. Op Facebook, waar hij onder een andere identiteit duizenden bijdragen postte, schreef hij op 24 april 2016: ‘Openlijke haat is beter dan het onderhouden van schijnheilige relaties.’

Het zou nog drie maand duren voor hij het masker liet vallen. Maar toch: hij liet zijn pleeggezin in leven – en voerde daarmee de opdracht, die hij zichzelf gegeven had in de video waarin hij de aanslag opeiste, niet consequent uit tot in de ultieme, gruwelijke details.

Ook van David Sonboly, die vier dagen na de aanslag van Ochsenfurt in een winkelcentrum in Munchen op bezoekers schoot, dacht men aanvankelijk dat zijn aanslag islamistisch geïnspireerd was.

Maar na een paar uren bleek al dat de geweldpleger een individuele dader was, en zijn voorbeeld was niet de ‘Islamistische Staat’, maar waren games, zogenaamde first person shooters als Counter-Strike.

Hetzelfde gold voor Tim K., de geweldpleger van Winnenden, en Anders Breivik in Oslo. David Sonboly had zijn daad minstens een jaar lang voorbereid. Ook hij was een gekrenkte man.

Nice na de aanslagen op de Promenade des Anglais.
Nice na de aanslagen op de Promenade des Anglais.© Reuters

Narcisme

Over bijna alle daders, of het nu gaat om religieuze strijders of geweldplegers, lezen we in de media altijd eerst dat ze ‘eenzaam’ en ‘depressief’ waren. Dat gold in 2015 ook voor Andreas Lubitz, de Germanwings-piloot die opzettelijk 149 mensen mee de dood insleurde.

Dat kan wel kloppen, maar heel wat mensen zijn eenzaam. En heel wat mensen neigen naar droefheid. Die toestand wordt zonder twijfel versterkt als je afkomstig bent uit een land waar een burgeroorlog woedt, als je een gezin hebt moeten achterlaten, als je als slachtoffer trauma’s hebt opgelopen of als dader misdaden hebt begaan.

Maar verdoezelt die systematische pathologisering van de daders hun ware motieven niet? We moeten de daders niet nog eens het laatste restje menselijke waardigheid afnemen dat ze nog hebben: de vrijheid van de verantwoordelijkheid.

Het zijn bijna altijd mannen. Het zijn bijna altijd jonge mannen, die geen houvast in een gezin hebben. Het zijn altijd ontwortelde en gekrenkte mannen. Ervaren psychologen stellen bij die mannen niet zozeer een depressie vast, die mensen eerder passief maakt, maar veeleer een ‘narcistische stoornis’.

In de ogen van hun omgeving zijn ze klein, maar ze vinden zichzelf groot. Het is ook typisch mannelijk om zo’n narcistische krenking in agressie naar de buitenwereld om te buigen. Narcistisch gestoorde vrouwen keren hun agressie meestal naar binnen, tegen zichzelf.

Preventie

Nu wordt er vaak gesproken over een grotere mobilisering van de politie en over meer veiligheidsmaatregelen. Het klopt dat massamanifestaties in deze tijden extra beschermd moeten worden. Maar dat alleen volstaat niet. Ook de preventie moet veel verder gaan dan het snelle alarmsysteem dat bondskanselier Angela Merkel eist.

Bij zo’n waarschuwingssysteem mag het niet blijven, want dan is het meestal al te laat. De preventie moet vroeger beginnen, zowel bij de razende, machtsbeluste mannen uit de patriarchale, islamistische burgeroorlogsgebieden als bij de minderheid van hier geboren migrantenzonen die almaar radicaler worden.

Wat kunnen we doen? We moeten paal en perk stellen aan de salafistische agitatie in de vluchtelingenkampen en de parallelle milieus. De moslimverenigingen die tot nu toe met hun religieuze propaganda eerder de islamisten in de kaart speelden, moeten verplicht worden actief bij te dragen tot verlichting en integratie.

De ‘verloren zielen’ (volgens Kamel Daoud) ten slotte moeten een echte kans krijgen om zich te integreren en moeten verplicht worden de rechtsstaat en de gelijkwaardigheid van de seksen te respecteren.

Tegen de reddeloos verloren zielen die zich onvoorwaardelijk aan de fanatieke religieuze strijders hebben overgeven, moet echter kordaat en met alle middelen opgetreden worden. Want de gekrenkte man kan gevaarlijk worden. Levensgevaarlijk.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content