‘Het is de plicht van de Spaanse justitie om Puigdemont te vervolgen’

© BelgaImage

De Catalaanse Inés Arrimadas, aartsvijand van Carles Puigdemont, maakt brandhout van zijn opvolger, Quim Torra. ‘Zover zijn we gekomen: de oppositie, die de meerderheid van de bevolking vertegenwoordigt, wordt buitenspel gezet.’

Het is dezer dagen geen sinecure om in Barcelona met Inés Arrimadas af te spreken. De Catalaanse politica, boegbeeld van de liberale, antinationalistische burgerpartij Cíudadanos, holt van vergadering naar persconferentie. De Catalaanse crisis is in een stroomversnelling beland. Na mislukte pogingen om de afgezette en nog altijd voortvluchtige president Carles Puigdemont in zijn ambt te herbevestigen, heeft de nationalistische meerderheid in het Catalaanse parlement een alternatieve kandidaat benoemd. Quim Torra, een nieuwkomer in de Catalaanse politiek, is een radicale independentist die in het verleden zijn afkeer voor Spanje niet onder stoelen of banken stak. Ideaal voor oppositieleider Arrimadas, die hem tijdens de benoemingsdebatten een bloemlezing van zijn eigen, ranzige, anti-Spaanse oprispingen onder de neus wreef. Torra zat er ongemakkelijk bij terwijl hij vanaf het spreekgestoelte als een etnisch supremacist en aanhanger van xenofoob, identitair nationalisme werd afgeschilderd. Applaus voor Arrimadas bij de eigen achterban, geknarsetand bij de nationalistische meerderheid.

Zelfs gezworen tegenstanders noemen de 36-jarige juriste een fenomeen, en niet alleen vanwege haar retorische talent en frisse verschijning. Arrimadas was de grote triomfator van de Catalaanse verkiezingen van 21 december 2017, als noodgreep om de patstelling na het tumultueuze onafhankelijkheidsreferendum te doorbreken. Cíudadanos sprong na een virulent pro-Spaanse campagne van 25 naar 36 verkozenen, en werd daarmee de grootste partij in het Catalaanse parlement. Vriend en vijand schrijven het succes op Arrimadas’ conto. De in Andalusië geboren politica, nota bene getrouwd met een voormalige Catalaanse nationalist, wierp zich op als de kampioen van een wat onderbelicht gebleven maar aanzienlijke bevolkingsgroep: de ruime helft van de Catalaanse bevolking die helemaal geen zin heeft om de banden met Spanje door te knippen of zelfs maar losser te maken.

Quim Torra 'Hij vergeleek Spanjaarden met beesten in mensen- gedaante, beesten die de sporen dragen van fouten in hun DNA.'
Quim Torra ‘Hij vergeleek Spanjaarden met beesten in mensen- gedaante, beesten die de sporen dragen van fouten in hun DNA.’© BelgaImage

Op weg naar onze afspraak loopt het nieuws binnen: de Brusselse raadkamer legt het Spaanse uitleveringsverzoek tegen Puigdemont en drie Catalaanse ex-ministers, Meritxell Serret, Lluís Maria Puig en Antoni Comín, naast zich neer. Onze binnenkomer ligt dan ook voor de hand.

Wat vindt u van de houding van de Belgische justitie?

Inés Arrimadas: Ik geef daar als Spaans politica geen commentaar op. België is een democratie met een onafhankelijke justitie. Maar dat geldt ook voor Spanje. Tegen de betrokkenen lopen gefundeerde aanklachten. Het is de plicht van de Spaanse justitie om hen te vervolgen.

Internationaal is er veel onbegrip over het optreden van de Spaanse justitie. Sommige Catalaanse politici en activisten zitten al een half jaar in de cel. Anderen, zoals Carles Puigdemont, werden in ballingschap gedreven. Dat heet politieke vervolging. Kan dat zomaar in een Europese lidstaat?

Arrimadas: Het begrip ‘politieke gevangene’ is hier misplaatst. De betrokkenen worden niet vervolgd wegens hun ideeën. Als dat het geval zou zijn, dan zou het Spaanse gerecht ook de vele honderdduizenden die hun gedachtegoed delen moeten vervolgen. Nee, ze worden vervolgd omdat ze strafbare feiten hebben gepleegd. Publieke middelen besteden voor illegale doelen, en bij herhaling de grondwet overtreden.

Trouwens, ze werden vaak genoeg gewaarschuwd voor de gevolgen. Wat hadden ze gedacht? Dat ze als politici boven de wet staan? Dát zou pas een probleem zijn in een democratische rechtsstaat van de 21e eeuw. Politici genieten geen straffeloosheid, ze moeten zoals iedereen de wet respecteren.

Ook Amnesty International heeft de opsluiting van Catalaanse politici aangeklaagd.

Arrimadas: Dat klopt, het heeft kritiek op het gebruik van preventieve opsluiting. Nog eens, als politica heb ik daar geen commentaar op te geven. Belangrijk is dat Amnesty International niet van ‘politieke gevangenen’ spreekt, net zomin als andere landen of internationale organisaties. Terecht, want het gaat niet om gewetensgevangenen.

Tijdens uw parlementaire tussenkomst verweet u presidentskandidaat Quim Torra racisme en identitaire xenofobie. Dat deed u op basis van enkele anti-Spaanse tweets, die Torra verstuurde toen hij nog geen politicus was. Pleegt u daarmee geen goedkope karaktermoord? Torra heeft zich tenslotte geëxcuseerd voor zijn ongepaste commentaren.

Arrimadas: Geëxcuseerd? Hij zat zelfgenoegzaam te grinniken toen ik hem er tijdens het eerste debat mee confronteerde. ‘En ik die dacht dat mijn teksten door niemand gelezen werden’, lachte hij. De excuses zijn er pas tijdens het tweede debat gekomen, helemaal voorgekauwd door zijn woordvoerders.

'Het is de plicht van de Spaanse justitie om Puigdemont te vervolgen'

Het gaat mij trouwens niet alleen om de tweets, ik til zwaarder aan de vele artikels die de voorbije jaren zijn verschenen. Teksten waarin hij Spanjaarden vergelijkt met beesten in mensengedaante, beesten die de sporen dragen van fouten in hun DNA. Of waarin hij poneert dat je met de beste wil van de wereld geen Spanjaard kunt vinden die een positieve bijdrage aan de geschiedenis van de mensheid heeft geleverd. Zeg zoiets over een religieuze minderheid of een gendergroep, en het kot is te klein. We hebben alles opgelijst met bronvermelding. Torra kon niet anders dan de authenticiteit erkennen. En zich excuseren, inderdaad, maar dat klonk volstrekt ongeloofwaardig. Dit is een man die heeft verklaard dat Spaans spreken tegennatuurlijk klinkt in Catalonië. Dan moet je weten dat Spaans de moedertaal is van 55 procent van de Catalanen. Laat dat even goed bezinken. We hebben een president die tegen meer dan de helft van zijn bevolking zegt dat ze niet thuishoren in hun eigen land. Om maar te zeggen: Torra is totaal ongeschikt om de functie van president waar te nemen. Het ergste is dat andere nationalistische leiders niet eens geschandaliseerd zijn door zijn xenofobische uitlatingen, omdat ze op dezelfde golflengte zitten.

Voor de nationalistische meerderheid blijft Carles Puigdemont zoniet de wettelijke dan wel de morele president. Ook voor Quim Torra, die onmiddellijk na zijn verkiezing naar Berlijn vloog voor overleg met zijn afgezette voorganger. Krijgt Catalonië een telegeleide president?

Arrimadas: Het heeft er alle schijn van. Torra en Puigdemont zijn twee handen op één buik. De nationalisten verwijten ons dat we geen respect hebben voor de Catalaanse instellingen. Maar intussen zijn ze zelf druk doende met allerlei parallelle structuren. We wisten al dat Puigdemont vanuit het buitenland een schaduwregering zou leiden. Nu heeft Quim Torra aangekondigd dat er ook nog een asembea de electos komt, een soort parallel parlement waarin alleen independentistas zullen zitten. Zover zijn we dus gekomen: dit is een poging om de democratisch verkozen oppositie, die nota bene de meerderheid van de bevolking vertegenwoordigt, buitenspel te zetten.

Na het referendum werd Catalonië onder het beruchte artikel 155 onder voogdij van Madrid geplaatst, een uitzonderingstoestand die zou duren tot er een nieuwe regering zou aantreden. Premier Mariano Rajoy is bereid om de afschaffing van artikel 155 met de Catalaanse president Torra te bespreken. Waarom is uw partij daartegen?

Arrimadas: Omdat we een president hebben die heeft aangekondigd dat hij nog verder wil gaan dan zijn voorganger met het overtreden en minachten van de Spaanse grondwet. Een president die geen rekening wil houden met de verzuchtingen van de meerderheid van de Catalaanse bevolking. De Spaanse regering heeft de plicht om ons tegen die plannen te beschermen, en dat kan alleen door artikel 155 op z’n minst te handhaven.

Inés Arrimadas

– 1981: geboren in Jérez de la Frontera. Brengt deel van haar jeugd door in Barcelona – Studie rechten (Sevilla), bedrijfskunde (Nice). Werkt als consultant in Barcelona, studeert Catalaans

– 2010: wordt lid van Cíudadanos

– 2015: wordt Catalaans parlementslid en oppositieleider

– 2016: trouwt met Xavier Cima, ex-politicus van de nationalistische CDC

– 21/12/2017: wint de Catalaanse verkiezingen

Bezondigt uw partij zich niet aan een opbod? Volgens waarnemers gebruikt Cíudadanos de Catalaanse crisis om zich te profileren in de strijd met de Partido Popular om het nationale politieke leiderschap.

Arrimadas: Helemaal niet. Trouwens, wij zijn de politieke leider in Catalonië, met voorsprong zelfs. En het zijn niet de Madrilenen die voor ons hebben gestemd, dat hebben de Catalanen gedaan.

Oké, maar deze kwestie verhit de gemoederen ook buiten Catalonië. Ook in Madrid of pakweg Andalusië kan deze crisis electorale winst opleveren.

Arrimadas:(ontwijkend) Deze kwestie zou heel Europa moeten beroeren. Ze illustreert perfect hoe gevaarlijk het is als identitair nationalisme de bovenhand krijgt. Dan krijg je polarisering en een verziekte samenleving. Heel wat partijleden kunnen ervan meespreken, vooral mandatarissen van buiten de steden, waar het nationalisme hoogtij viert. Auto’s worden beschadigd, gevels beklad. Aan officiële gebouwen hangen alleen nog nationalistische vlaggen en symbolen, alsof iedereen die zich niet identificeert met het streven naar onafhankelijk niet meetelt.

U bent een antinationalistisch icoon. Kunt u zich in Barcelona nog op straat vertonen?

Arrimadas: Niet zonder lijfwacht. Mijn sociale leven is heel complex geworden, dat is de prijs die ik moet betalen. Weet u wat deze situatie bijzonder maakt? De stemmingmakerij gebeurt niet op straat, ze komt rechtstreeks van de top. De vorige parlementsvoorzitter, Carme Forcadell, heeft publiek verklaard dat Cíudadanos en de Partido Popular vijanden van het Catalaanse volk zijn. En mij heeft ze twee keer opgeroepen om me uit de voeten te maken uit Catalonië.

Had men deze crisis niet kunnen voorkomen, zoals de Schotten dat hebben gedaan? Met een open referendum waaraan beide kampen volwaardig deelnemen? Het blijft speculeren, maar de kans is groot dat de nee-stem dan had doorgewogen.

Arrimadas: Dat is een zinloze vergelijking. Catalonië is Schotland niet, net zomin als je Spanje met Groot-Brittannië kunt vergelijken. Zowel de geschiedenis als het grondwettelijke kader is helemaal anders. De Spaanse grondwet laat nu eenmaal geen referendum toe. Is dat ondemocratisch? Nee, want dan zijn heel veel Europese landen ondemocratisch. Frankrijk, Duitsland, Italië, Portugal: allemaal EU-landen die geen referendum kennen.

Ziet u een uitweg?

Arrimadas: Om te beginnen moet er een president komen die voor alle Catalanen opkomt. Tweede voorwaarde: we moeten dringend af van de polarisering. Laten we ons concentreren op thema’s die alle Catalanen aanbelangen. Onderwijs, werkgelegenheid, zorg, belastingen, dát is waar de politiek eigenlijk over zou moeten gaan. En wat ook noodzakelijk is: een aanpassing van de kieswet die een oververtegenwoordiging van rurale gebieden garandeert. Dat verklaart waarom antinationalisten meer stemmen behalen en toch minder zetels in het parlement hebben. Die onrechtvaardigheid moet eruit.

Dit artikel verschijnt woensdag 23 mei in Knack.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content