Iraakse militairen zijn begonnen aan de herovering van Mosul, in Noord-Irak. Als het offensief lukt, verliest de IS zijn meest bevolkte stad, waar bovendien het kalifaat werd uitgeroepen.
Voor het grondoffensief tegen Mosul vorige week van start ging, hadden Amerikaanse gevechtsvliegtuigen de universiteit al dagenlang zwaar gebombardeerd omdat IS-strijders zich in verschillende faculteitsgebouwen verschansten. Ook nu voert de coalitie bombardementen uit, als ruggensteun voor het Iraakse leger, dat vanuit het zuiden probeert op te rukken. Een aantal dorpjes zou intussen bevrijd zijn. Mosul werd in 2014 door de IS veroverd en is met bijna twee miljoen inwoners de grootste stad die de terreurgroep in handen heeft. De verwachtingen zijn hooggespannen omdat de herovering een definitief keerpunt voor de IS zou kunnen betekenen. We vroegen aan Afzal Ashraf, een Britse Irakexpert en gewezen officier van de Royal Air Force (RAF), hoe groot de slaagkansen van het offensief zijn.
AFZAL ASHRAF: Mosul is een grote stad, de finale verovering kan nog maanden duren. Wanneer de grondtroepen de stad zelf zullen binnenvallen, is moeilijk te voorspellen. Bij een degelijk geplande militaire operatie wordt zelden een bepaalde datum vastgelegd. Het zal sowieso moeilijk worden omdat de IS tunnels heeft gegraven en overal boobytraps en bermbommen heeft geplaatst. De eigenlijke verovering zal pas in gang worden gezet als de weerstand van de IS in het centrum is gebroken.
Het Iraakse leger zou over 2000 tot 3000 soldaten beschikken. Volgens deskundigen zijn er minstens 24.000 manschappen nodig voor de operatie. Ze zijn er dus eigenlijk helemaal niet klaar voor.
ASHRAF: Ze zijn niet alleen met te weinig, ze zijn ook onvoldoende getraind om het als leger op te nemen tegen een militie, want meer is de IS uiteindelijk niet. Twee jaar geleden liep het Iraakse leger nog hard weg toen de kalifaatstrijders verschenen. Of ze er nu wel bestand tegen zijn, valt op zijn minst te betwijfelen. Een van de redenen voor de belabberde staat van het Iraakse leger is de verregaande corruptie die in alle lagen van de maatschappij aanwezig is en het hele land verzwakt.
Zou de herovering van Mosul de doodsklap voor de IS in Irak betekenen?
ASHRAF: Het zou op elk vlak een ferme dreun zijn. De stad heeft grote symbolische waarde voor de IS. De leider van de IS, Abu Bakr al-Baghdadi, heeft vanuit Mosul tenslotte het kalifaat uitgeroepen. In Mosul zit ook het geld van de terreurgroep en daarmee een groot deel van de slagkracht. Als ze Mosul verliezen, zijn ze de machtigste pijler van het kalifaat kwijt.
Zal door de nederlaag van de IS ook hun doctrine verdwijnen?
ASHRAF: De ideologie van de IS en van alle extremistische groeperingen drijft op het creëren van woede en onvrede onder de bevolking. Als er geen stabiliteit in de regio komt nadat de IS verslagen is, zal het radicale gedachtegoed niet verdwijnen.
Hoe groot is de kans op stabiliteit na de bevrijding?
ASHRAF: In elk geval zal de IS weg zijn, dat is een hele vooruitgang. Maar andere problemen zullen de kop opsteken. Wie van de overwinnaars de macht krijgt bijvoorbeeld. De Koerden, sjiitische milities of soennitische Arabische strijdkrachten? De Koerden hebben hun eigen agenda, maar ik vermoed dat ze eerder uit zijn op politieke voordelen dan het veroveren van grond als Mosul bevrijd is. Meer erkenning van hun autonomie bijvoorbeeld, een uitbreiding van hun rechten en een grotere invloed in de regering.
Er staan ook een paar duizend soennitische Arabische strijdkrachten klaar om Mosul te helpen bevrijden. Die zullen ongetwijfeld een grote hulp zijn zoals voorheen in de strijd tegen Al-Qaeda. Maar dat houdt ook risico’s in. Wanneer milities en stammen van wapens worden voorzien, bestaat de kans dat die groeperingen zich later tegen de overheid keren en uit zijn op meer macht. Daarnaast heeft Irak te kampen met serieuze sek-tarische problemen. Die zijn tijdelijk onder het tapijt geveegd in de gezamenlijke strijd tegen de IS, maar ze zullen nadien opnieuw de kop opsteken.
DOOR JOANIE DE RIJKE
‘Als de IS Mosul verliest, is het kalifaat zijn machtigste pijler kwijt.’
