Guy Verhofstadt: ‘Heronderhandeling EU-lidmaatschap Verenigd Koninkrijk is onvermijdelijk’

Guy Verhofstadt (Open VLD), het Europese liberale boegbeeld voor het Commissievoorzitterschap, beschouwt een heronderhandeling van het lidmaatschap van het Verenigd Koninkrijk als een onvermijdelijk obstakel dat in het streven naar een beter en geïntegreerd Europa aangepakt moet worden. ‘Daarover zal er op een dag een beslissing moeten genomen worden.’

Waarom zouden de liberalen de grootste fractie in het parlement moeten worden?

Verhofstadt: ‘Omdat de liberalen het alternatief zijn voor de meer dan slechte resultaten van de christendemocraten en de socialisten. In bijna alle lidstaten zijn ze aan het bewind. In Berlijn zijn zelfs beiden aan de macht. De crisis woedt nu nog voort, omdat ze door hen zeer slecht werd aangepakt. Hun recepten werken ook niet. Conservatieven zijn bang voor verandering. Het is geen toeval dat figuren zoals Herman Van Rompuy en Claude Juncker nu onterecht beweren dat we al dat uit de crisis zijn. Socialisten willen de crisis oplossen door nog meer overheidstekorten te maken. Daartegenover bieden wij het alternatief aan van een ander Europa dat ons uit de crisis kan halen en jobs creëert.’

Momenteel verwijten velen Europa echter van zeer ‘liberale’ crisisoplossingen genomen te hebben.

Verhofstadt: ‘Maar deze zijn niet ons alternatief. We zijn zeer sterk tegen het feit dat de conservatieven maar een enkel spoor, namelijk die van budgettaire discipline, hebben gevolgd. Dat alternatief bestaat namelijk uit twee sporen. Hoewel we wel rekening houden met die fiscale discipline, heeft ons alternatief ook een groeistrategie als tweede spoor. Die krijgen we door meer Europese integratie in bepaalde sectoren van de Europese economie te creëren.’

Wat heeft u dan op oog?

Verhofstadt: ‘Ten eerste een versterking van de bankenunie om de kredietstromingen naar de economie terug op gang te brengen. Die credit crunch, waardoor op zes jaar tijd 10% minder leningen naar ondernemingen gingen, gaat immers nog altijd verder. Ten tweede moet een verdere eenmaking van de Europese kapitaalmarkten komen, zodat de te kleine liquiditeiten van deze markten verhoogd worden en de rentevoeten naar beneden kunnen. Hierdoor geven we de economie terug meer zuurstof. Ten derde willen we een ééngemaakte Europese energiegemeenschap, zodat de energieprijzen naar beneden gaan, de energie niet verloren gaat én gemakkelijker bij de consumenten en bedrijven terecht komt. Ten vierde willen we de eenmaking van de digitale markten, inclusief de telecomsectoren. Zo kunnen we ook bedrijven ontwikkelen met de omvang van Google of Apple.’

Dat is al een behoorlijk aantal plannen.

Verhofstadt: ‘Wacht, ik ben nog niet klaar. Ten vijfde moeten we de zeer lage Europese arbeidsmobiliteit verhogen, en er tegelijkertijd voor zorgen dat mensen die deze mobiliteit gebruiken ook de sociale zekerheid niet zullen misbruiken. Met ons voorgestelde European mobility promotion scheme zorgen we voor beiden. Ten zesde hebben we natuurlijk ook nog de futurebonds die de Europese Centrale bank, de Commissie en de Europese investeringsbanken massaal zullen moeten uitgeven. In praktijk halen ze zo kapitaal op zodat er in infrastructuur, transport, energie en digitale sectoren geïnvesteerd wordt. Tenslotte willen we als sluitstuk ook dat de EU een Economische Convergentie Code aanneemt. Europa moet niet over de details van het pensioens-of arbeidsmarktbeleid beslissen, maar het kader ontwikkelen waarin het de lidstaten dwingt om te voldoen aan bepaalde vooropgestelde socio-economische parameters.’

Nu zegt u met die ideeën voor een tweede ‘Delors’-golf te willen zorgen indien u Commissievoorzitter zou zijn. Wat bedoelt u daar precies mee?

Verhofstadt: ‘In de jaren ’80 was er ook een crisissfeer met veel pessimisme, de zogenaamde eurosclerose. Totdat de toenmalige Commissievoorzitter Jacques Delors met plannen kwam om de Europese interne markt nog verder te integreren. Dat heeft een enorme boost gegeven en bedrijven zijn daar op beginnen te anticiperen. Dat heeft ons uit die negatieve spiraal getrokken. Hetzelfde hebben we nu nodig, maar dan in de toekomstige sectoren, zoals energie, de digitale wereld, en zo voort. Er is geen enkele regio meer in de wereld dat nog van een crisissituatie spreekt, behalve Europa. Laat ons daarom de schaal van ons continent gebruiken om ook uit die crisis te geraken.’

U wilt een coherent duurzaam energieplan, maar zowel het Europees parlement als de Raad van de EU zijn hier erg verdeeld over. Hollande is bijvoorbeeld tegen schaliegas, Merkel tegen kernenergie. Hoe gaat u dit dan realiseren? Wat zijn volgens u de juiste keuzes?

Verhofstadt: ‘We moeten eerst en vooral die energiemix op het Europese gebied bepalen, in plaats van dit land per land te doen. Nu zijn er nog altijd situaties waarbij een lidstaat bijvoorbeeld tegen kernenergie is, maar wel kernenergie van een andere lidstaat importeert. En dat ondanks de beloftes van de lidstaten om hier iets aan te doen. Hetzelfde voor schaliegas. Daarom moeten we een echte Europese energiegemeenschap maken, zodat je consequente keuzes kunt maken en via een energiegrid gemakkelijker kunt inspelen op het vraag en aanbod van de verschillende Europese regio’s. Bovendien kun je zo veel sterker diversifiëren in energie uit andere delen van de wereld, en heb je hierin bovendien een sterkere onderhandelingspositie.’

En die juiste energiemix moeten dan tijdens de onderhandelingen bepaald worden.

Natuurlijk, maar het feit dat energie een Europees gemeenschappelijk materie wordt is essentieel. Maar dat willen de christendemocraten, inclusief Claude Juncker, niet. Het is altijd hetzelfde met hen. Met de discussie over de bankenunie was het ook zo tot het ineens wél op Europees niveau moest, omdat de crisis was losgebarsten en de banken over kop gingen.

Denkt u dat u mensen in uw plannen mee gaat kunnen krijgen in een klimaat waar euroscepticisme er op vooruit is gegaan?

Verhofstadt: ‘We zullen wel moeten. De beste manier om mensen daarin te overtuigen is uit die crisis te geraken. Wat is anders het alternatief? Nationalisten, populisten en eurosceptici denken dat ze deze zullen oplossen wanneer ze zich terug achter de nationale grenzen scharen. En dat terwijl problemen zoals migratie, energie en klimaatverandering multinationale problemen zijn. We moeten soevereiniteit met andere woorden terug gaan uitvinden op het Europese gebied.’

Maar sommigen hebben het gevoel, en zeker na de crisis en verschillende lobbypraktijken die in de openbaarheid zijn gekomen, dat Europa alleen voor grote bedrijven is. Kunt u hen daarom overtuigen dat u wel naar de burgers zult omkijken?

Verhofstadt: ‘Ik heb altijd gezegd dat er een sociaal Europa nodig is. Een van de vele sociale parameters van die Economische Convergentie Code heeft bijvoorbeeld als doel om minimum- en maximumquota op te leggen om sociale dumping tegen te gaan en zo de competitiviteit van de economie van een lidstaat te vrijwaren. Desondanks is de beste manier om mensen te overtuigen nogmaals een groeistrategie op een geloofwaardige manier te lanceren. Wanneer bedrijven hier op inspringen, zal dit samen met de groei enorm veel jobs creëren..

Momenteel zet u zich tamelijk af van de huidige Commissievoorzitter José Manuel Barroso.

Verhofstadt: ‘Tamelijk is een understatement.’ (lacht)

Maar waarom dan?

Verhofstadt: ‘Omdat de Commissie zo goed als altijd het initiatiefrecht heeft op het gebied van wetgeving, maar dat veel en veel te weinig gebruikt heeft. In de parlementsdebatten heb ik dat talloze keren gezegd. In verband met de Economische Convergentie Code bijvoorbeeld heeft de Commissie al een blauwdruk gemaakt die niet slecht is. In plaats van die tekst dan te vertalen in concrete wetgeving, deed Barroso twee jaar niets. Zo geraakt niets vooruit. De bankenunie is er bijvoorbeeld ook alleen maar gekomen omdat het parlement hier zo’n druk op zette. In 2009 weigerde de Commissie dit immers nog. We hebben met andere woorden een proactieve, gestructureerde Commissie nodig met minder commissarisen, maar wel met een even gelijk aantal mannelijke en vrouwelijke commissarissen.’

Naast die hervorming wilt u ook dat het Europese Parlement een vaste locatie krijgt en er een volwaardige Europese defensiegemeenschap wordt opgericht. Voor dat alles zal er dus een verdragswijziging moeten komen en zoals u weet ligt het eindoordeel hiervan bij de lidstaten. Nu wil het toeval dat de huidige Britse regering van David Cameron ook het EU-lidmaatschap van het Verenigd Koninkrijk wil herzien. Jean Claude-Juncker is inschikkelijk om dit te onderhandelen. Schulz niet. Wat zou u doen als Commissievoorzitter?

Verhofstadt: ‘Eenvoudig. Die onderhandelingen gaan simpelweg moeten gebeuren, want wij willen inderdaad ook veranderingen doorvoeren. Daarover zal er op een dag een beslissing moeten genomen worden, te meer omdat wij ook de Europese bevoegdheden voor de monetaire unie willen vervolledigen. Wel moeten we zeker niet eenzijdig gaan toegeven aan de Britten. Dat is werk voor de komende vijf jaren.’

U bent dus duidelijk voor een verdragswijziging.

Verhofstadt: ‘Ja dat zeggen we al langer. Met de Spinelli-groep hebben we zelfs al een volledige grondwet uitgewerkt. Het enigste wat de regeringsleiders nog moeten doen is er hun handtekening onder zetten. Maar dat zal wat anders zijn (lacht).’

(LG)