Ten laatste woensdag moeten kandidaten voor de Congolese presidentsverkiezingen hun papieren ingediend hebben. Grote vraag wordt of huidig president Joseph Kabila dat ook zal doen: de grondwet verbiedt hem namelijk te kandideren voor een derde opeenvolgende termijn. Daarnaast wordt het ook afwachten of Moïse Katumbi erin zal slagen het land binnen te raken en zijn kandidatuur op tijd te officialiseren.
Vorige week beletten de autoriteiten al twee pogingen van mogelijke oppositiekandidaat Moïse Katumbi om naar zijn thuisland af te reizen.
Binnen Kabila’s partij en de partijen die de meerderheid in het Congolese parlement steunen, werd de ‘raïs’ de voorbije maanden regelmatig opgeroepen zich toch weer kandidaat te stellen. Maar het is dus nog afwachten of Kabila gehoor zal geven aan die oproep. ‘Kabila heeft zijn beslissing nog niet bekendgemaakt, want hij wil concurrerende kandidaturen in zijn kamp, tegen hem of iemand anders, vermijden’, aldus een anonieme oud-medewerker aan RFI.
Kabila heeft de verschillende meerderheidspartijen wel gevraagd hem allemaal een lijst te bezorgen met vier namen die hem kunnen opvolgen. Maar hoe uit die lijsten één opvolger gekozen zal worden is enkele dagen voor de deadline nog onduidelijk.
Waarnemers wijzen er intussen op dat Kabila niet per se via de stembus moet gaan om zijn verblijf in het presidentieel paleis te verlengen. Zo is hier en daar te horen dat het nieuwe parlement de grondwet zal veranderen, waardoor het aan het parlement zal toekomen om de president te verkiezen, en dus Kabila’s mandaat te verlengen.
Veel tegenkanting van het Grondwettelijk Hof moet de president, die het land al sinds 2000 leidt, niet verwachten – eerder dit jaar plaatste hij enkele van zijn mannetjes in dat rechtscollege.
Verdere sancties Washington
Vanuit de rest van de wereld zal Kabila wel reactie mogen verwachten op zulke manoeuvres. Zo berichtte de Financial Times maandag dat Washington verdere sancties plant als Kabila opnieuw kandidaat is. Of ook Europa een verstrenging van de sancties plant, is momenteel niet bekend. Ook vanuit Congo’s buurlanden kreeg Kabila de vraag de grondwet echt na te leven.
Op 24 augustus maakt de kiescommissie de definitieve kandidatenlijst bekend.
De verkiezingen zijn nog altijd gepland voor 23 december, twee jaar later dan ze eigenlijk hadden moeten doorgaan. Hoe die stembusgang gefinancierd zal moeten worden, is nog onzeker. Kabila zegt financiële steun uit het buitenland te weigeren, omdat die gepaard gaat met inmenging. Voor de verkiezingen is bijna 1 miljard dollar nodig, een bedrag dat de Congolese schatkist onmogelijk kan ophoesten.
Onzeker of Kabila het zou halen
Als het toch tot verkiezingen zou komen met Kabila als kandidaat, is het onzeker of hij het wel haalt. Een onafhankelijke peiling door de Congo Research Group wees recentelijk nog uit dat Katumbi en Félix Tshisekedi, zoon van, beiden 19 procent van de stemmen zouden binnenhalen.
Op plaats drie kwam de recent uit Den Haag vrijgelaten Jean-Pierre Bemba, met 17 procent, gevolgd door Kabila met slechts 9 procent. Samen met andere kandidaten van de meerderheid zou Kabila wel 19 procent
halen.
Een overwinning voor een oppositiekandidaat lijkt, op basis van deze peiling, makkelijk te worden, maar toch gaven verschillende kopstukken aan één oppositiekandidaat te willen. Dat moet de kansen van de traditioneel verdeelde Congolese oppositie vergroten. Het plan van de oppositie is zoveel mogelijk kandituren indienen, afwachten welke kandidaturen geselecteerd worden en uit die namen één naam te kiezen die de hele oppositie vertegenwoordigt.
Vanuit de oppositie hebben enkel Bemba en Vital Kamerhe, in 2011 al een tegenstander van Kabila, de nodige stappen gezet. Tshisekedi zou hen dinsdag volgen. Katumbi toonde zich maandag nog vastberaden dat ook nog te kunnen doen, maar dat lijkt alsmaar onwaarschijnlijker.
