Groen licht voor missie tegen mensensmokkelaars

Europese ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie hebben in Brussel groen licht gegeven voor een missie die in het Middellandse Zeegebied netwerken van mensensmokkelaars moet ontmantelen en boten moet kunnen tegenhouden of zelfs vernietigen.

Groen licht geven aan een Europese missie die in het Middellandse Zeegebied de netwerken van mensensmokkelaars ontmantelt en die in tweede instantie de smokkelboten kan tegenhouden voor de Libische kust en ze zelfs kan vernietigen. Dat was het opzet van een vergadering van de Europese ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie in Brussel.

De missie moet eind juni gelanceerd worden. Het is nog te vroeg om te zeggen of België een bijdrage zal leveren: de Belgische defensieminister Steven Vandeput (N-VA) wacht een vraag om een bijdrage af, maar denkt dat daar in ons land wel bereidheid toe bestaat.

Decision just taken to establish the EU naval operation to disrupt the business model of smugglers and traffickers networks in Mediterranean

— Federica Mogherini (@FedericaMog) May 18, 2015

Europese migratieagenda

Met het plan om zo’n missie te organiseren, biedt Europa een concreet antwoord op de minuut stilte die vorige maand gehouden werd nadat in één klap meer dan 700 vluchtelingen om het leven kwamen op de Middellandse Zee, legde Federica Mogherini uit toen ze op de ministerraad arriveerde. Als hoge vertegenwoordiger voor het buitenlands en veiligheidsbeleid zit de Italiaanse de vergadering voor.

Het sturen van mensen en materieel naar de Middellandse Zee is een onderdeel van de nieuwe Europese migratieagenda, die vorige week werd voorgesteld door de Europese Commissie. Het is een van de kortetermijnmaatregelen om de toestroom van vluchtelingen die over het water Europa proberen te bereiken aan banden te leggen.

‘Nog geen militaire missie’

De Belgische minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) wil nog niet van een “militaire” missie spreken, omdat in de eerste plaats de focus ligt op het identificeren van de boten met vluchtelingen, het redden van de opvarenden en het ontmantelen van de smokkelnetwerken. Voor de volgende fases van de operatie zouden de Libische autoriteiten groen licht moeten geven en is ook een resolutie van de VN-Veiligheidsraad vereist – al bestaat er nog discussie over de clausules.

“Deze aanpak heeft verschillende lagen”, sprak Reynders’ Britse collega Philip Hammond. “We moeten in de oorsprongslanden aan de slag gaan om de ‘push-factoren’ te beperken, de criminele netwerken van mensensmokkelaars aanpakken, in Libië de mensen tegenhouden als ze aan boord willen gaan en hen stoppen de open zee op te gaan.” Op de vergadering in Brussel moet het volledige actieplan worden goedgekeurd, “met inbegrip van een plan om de Libische autoriteiten ervan te overtuigen met ons samen te werken en een VN-resolutie als ultieme ruggensteun”, zei Hammond.

Libische goedkeuring of VN-resolutie

Nog voor de ministers hun discussie over missie ‘EU Nafvor Med’ aansneden, lichtte minister van Defensie Vandeput al even toe wat de precieze bedoeling is. De eerste fase van de operatie zou erin bestaan de smokkelnetwerken bloot te leggen. Dat zou kunnen gebeuren op basis van inlichtingenwerk op het terrein en, zo melden verschillende bronnen, de inzet van vliegtuigen en militaire schepen. Als boten onderschept worden waarvan vermoed wordt dat die vluchtelingen aan boord hebben of op een andere manier ingezet worden door mensensmokkelaars, kunnen die in een tweede fase in beslag genomen worden. Als dat in internationale wateren gebeurt, is een VN-resolutie strikt genomen niet nodig, maar het zou de hele operatie wel een breder draagvlak geven.

Voor de derde fase van de operatie, waarbij de smokkelschepen onderschept en/of vernietigd worden in de territoriale wateren van Libië, is wel een VN-resolutie of de goedkeuring van de Libische autoriteiten nodig. Het is alleen de vraag of de internationaal erkende regering in Libië voldoende representatief is om die beslissing te nemen. Daarom wordt ingezet op een VN-resolutie, ook al is voorzichtigheid geboden om in de Veiligheidsraad de permanente leden Rusland en China niet voor het hoofd te stoten. Ook de VS zou de Europese landen niet blindelings willen volgen.

Belgische bijdrage

Mogherini toonde zich alvast zelfverzekerd. Als de EU-lidstaten overeenstemming bereiken over een plan van aanpak, wordt de kans groot dat de VN de noodzakelijke resolutie goedkeurt, zei ze. Hoe dan ook is het de bedoeling dat na de beslissing de concrete planning van start gaat, zodat de missie in de loop van de volgende weken kan aanvangen.

Rest nog de vraag of België een bijdrage zal leveren aan de missie. Nu heeft ons land reeds het commandoschip Godetia naar de Middellandse Zee gestuurd om er te helpen bij de reddingsoperatie van Frontex, maar dat moet los gezien worden van een eventuele nieuwe opdracht. “Wat Frontex doet, is in essentie een humanitaire missie”, zei minister Vandeput. “Ik denk dat er in België wel een bereidheid bestaat om ook aan de nieuwe missie bij te dragen, maar of dat door middel van schepen of iets anders zal zijn, zal afhangen van de vraag.”

Het zal volgens minister Reynders hoe dan ook een grote meerwaarde zijn om met de internationale gemeenschap over een instrument te beschikken dat “die mensen aanpakt die uit deze smokkel geld proberen te slaan op de kap van mensen in nood”. (Belga/WB)