‘Griekenland is slechts topje van euro ijsberg’

Een extra noodlening voor Griekenland is volgens de Duitse centrale bank onafwendbaar. ‘Geen verrassing, de Griekse economie is er erger aan toe dan ooit’, aldus Johan Van Overtveldt, hoofdredacteur van Trends.

Griekenland zal uiterlijk begin volgend jaar extra noodleningen nodig hebben van zijn internationale geldschieters. Dat maakte het Duitse tijdschrift Der Spiegel bekend op basis van interne documenten van de Duitse centrale bank. Drie vragen aan Johan Van Overtveldt, hoofdredacteur van Trends.

Griekenland heeft alweer vers geld nodig. Een beetje verrassend toch na de optimistische uitlatingen van verschillende leden van de Griekse regering?

Johan Van Overtveldt: “Neen, de onthullingen van het Duitse weekblad Der Spiegel op basis van documenten van de Bundesbank, de Duitse centrale bank, zijn helemaal geen verrassing. Griekenland kreeg tot reeds 240 miljard aan steun waarvan 90% vandaag effectief reeds opgenomen en dat zal niet volstaan. Alle direct betrokkenen weten dat al maanden. Ja, er waren inderdaad die bizarre uitlatingen van onder meer de Griekse premier Samaras die Griekenland een “bastion van stabiliteit” noemde. De minister van Buitenlandse Zaken verklaarde dat zijn land nu “twee derde van de weg” heeft afgelegd en ook de minister van Financiën liet dergelijke geluiden horen. Dat klonk allemaal heel wereldvreemd en was allicht bedoeld voor interne consumptie, zo het al geen uiting was van stilaan extreme wanhoop.”

“De Griekse economie en staatshuishouding zijn er inderdaad erger aan toe dan ooit. Terwijl de gecumuleerde krimp van de economie nu al 25% bedraagt, sedert het begin van de crisis komt er nauwelijks echt beterschap. Voorspellingen van een stabilisatie van de economie moeten steeds opnieuw in de tijd worden opgeschoven. De werkloosheidsgraad is op weg naar de 30% en de staatsfinanciën zijn en blijven out of control. Ook politiek heerst de malaise. De regering Samaras is sinds het verlies van een van de drie originele partners vleugellam. De ontevredenheid binnen de Griekse samenleving zwelt alsmaar verder aan en de aanhang van de extreme politieke partijen, zowel ter linkerzijde als ter rechterzijde, groeit gestaag.”

Hoe komt het dat het land maar niet uit de miserie en de recessie wegraakt?

Van Overtveldt: “Vele elementen spelen hier, maar centraal staat de krimp van de economie. Hierdoor staan de publieke financiën voortdurend onder druk. Het begrotingstekort zou dit jaar moeten landen op 4% van het BBP (na 10% vorig jaar) maar niemand gelooft nog in de haalbaarheid van dat cijfer. De staatsschuld zal dit jaar ergens tussen de 180 en 190% van het BBP landen. Minder belastinginkomsten, meer uitgaven (onder meer voor werkloosheid) en dus een groter tekort en oplopende schuld. Enkel een devaluatie van de munt waardoor de Griekse export onmiddellijk wordt aangezwengeld en de import afgeremd kan hier enig soelaas bieden. Dat betekent een exit van Griekenland uit de eurozone, maar voor de politieke elite van Europa is dat geen optie en dus blijft de Griekse economie wegkwijnen naar het niveau van een ontwikkelingsland.”

“Gegeven het lidmaatschap van de eurozone dient er een schuldvermindering (herschikking is niet voldoen) te komen. De netto-interestlasten belopen vandaag 5% van het BBP. Het lijkt er echter op dat eerst de Duitse verkiezingen zullen moeten passeren vooraleer dit thema echt aan de orde kan komen. Merkel blijft immers naar de Duitse publieke opinie ontkennen dat er vers geld naar Griekenland zal vloeien. Ook dient de Griekse regering veel ernstiger dan tot nu toe het geval was werk te maken van privatiseringen en structurele hervormingen zoals bijvoorbeeld het doorbreken van de beschermde positie van allerhande geprivilegieerde groepen binnen de samenleving. De privatiseringen zijn niet enkel nodig om zaad in het bakje te brengen maar ook om het concurrentievermogen van de Griekse economie aan te scherpen. De regering Samaras schiet, net als de voorgangers trouwens, hopeloos tekort inzake privatiseringen en structurele hervormingen.”

Is Griekenland een geïsoleerd geval? Kunnen we voor de rest de eurocrisis als onder controle beschouwen?

Van Overtveldt: “Absoluut niet. In alle crisislanden heerst grote politieke onzekerheid. De Portugese regering wankelt, net als de Italiaanse en de Spaanse: besparingsmoeheid, weerstand tegen structurele hervormingen en grote problemen overal qua reputatie en aanzien van de politiek als gevolg van, onder meer, soms schokkende corruptiefeiten. De noodzakelijke bankenunie binnen de eurozone blijft hogelijk onafgewerkt. Begrotingsdiscipline lijkt méér dan ooit erg ver weg. Landen als Portugal en Italië hebben ook dringend behoefte aan een devaluatie om de recessie te breken, voor Ierland en Spanje geldt dat maar net iets minder. We zwijgen zedig over de problemen die zich opstapelen voor de Franse economie.”

“Wat wel eens een netelig nieuw probleem voor de eurozone zou kunnen worden, is dat binnen het IMF de weerstand tegen de aanpak van de eurocrisis tot nu toe escaleert. Onder leiding van Brazilië vragen steeds meer IMF-lidstaten zich af waar het huidige eurobeleid toe leidt. Alsmaar meer geld storten in alsmaar meer bodemloze putten? Het IMF participeerde tot nu toe trouw in alle steunprogramma’s, maar die steun kan niet zomaar meer als verworven beschouwd worden. Er kondigt zich voor de Europese leiders een warme herfst en winter aan met veel meer dan enkel maar Griekenland op het menu. Uiteraard is het bij dit alles ook zeer uitkijken naar de houding die de Europese Centrale Bank (ECB) gaat aannemen. Voorzitter Mario Draghi slaagde er op een verbluffende wijze in om sinds de zomer van vorig jaar enige ademruimte en luwte af te dwingen. De politieke bewindslui maakten daar onvoldoende gebruik van. Er komt dan ook onvermijdelijk sleet op Draghi’s blufpoker. Het moment nadert nu snel dat hij zal moeten laten zien tot wat hij en de ECB concreet bereid zijn te doen.”