Gematigde reformisten winnen Iraanse verkiezingen. En wat nu?

© HC

Iran koos een nieuw parlement en een nieuwe Raad van Experts. De gematigde reformisten boeken forse winst. Dat wil echter niet zeggen dat de conservatieve koers van het land snel zal veranderen.

‘Ik ben zo blij dat ik ben gaan stemmen’, zegt Jahan, een 36-jarige ingenieur die op ’s werelds grootste gasveld werkt in het zuiden van Iran. Het is de eerste maal dat Jahan een stem uitbracht. Net zoals vele tegenstanders van het conservatieve regime, riep hij alle voorgaande keren op de verkiezingen te boycotten.

Het was hoop op verandering dat hem overhaalde. Hoop en de massale oproep van invloedrijke Iraniërs op sociale media om op ‘de lijst van de hoop’ te stemmen, de coalitie van reformisten en gematigden.

De politieke discussies op een kleine verkiezings-afterparty in Sa’adat Abat, één van de betere wijken in het noorden van Tehran, laaien hoog op. Naast Jahan voeren schrijvers, filmmakers, en academici het woord. Ze drinken zelfgebrouwen arak, luisteren naar Azerbeidzjaanse jazz, afgewisseld met Jacques Brel.

Proteststem

Gematigde reformisten winnen Iraanse verkiezingen. En wat nu?
© HC

Allemaal geloven ze dat deze verkiezingen het begin inluiden van een opener, vrijer, en economisch welvarender Iran. De dag na de verkiezingen, op zaterdag, blijkt dat deze hoogopgeleide elite niet alleen staat met hun hoop. Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken trokken 62% van de stemgerechtigden naar de stembus – een aantal vergelijkbaar met de vorige parlementsverkiezingen in 2012, maar lager dan dat van de presidentsverkiezingen in 2013.

Gematigde reformisten winnen Iraanse verkiezingen. En wat nu?
© HC

De verkiezingen zijn een referendum voor de westersgezinde president Hassan Rohani, die vorig jaar een nucleaire deal trof met de zes wereldmachten. Maar hoewel de EU en de VS in de nasleep van die deal een aantal economische sancties ophieven, voelt de bevolking nog geen economisch beterschap – een reden waarom vele armere kiezers geen stem uitbrachten.

Anderzijds valt op dat de oppositie zich vooral wil uitspreken tégen het regime. De favoriete kandidaten onder de reformisten werden immers gediskwalificeerd door de geestelijken van de Raad der Hoeders. ‘Door de minst slechte kandidaten te verkiezen, stem je beetje bij beetje de meest conservatieven weg’, vindt Gulzar, een filmmaker, die net als Jahan voor de eerste maal stemde.

Reformisten winnen

Uit de eindresultaten die maandag bekend werden gemaakt, blijkt winst voor Rohani en zijn aanhangers. In Teheran haalden de gematigde reformisten alle 30 zetels die er te verdienen waren binnen. Op een totaal van 290 parlementszetels. Geen enkele zetel ging naar de conservatieve lijst.

In vele steden scoren Rohani en zijn aanhangers. In totaal krijgen de gematigde reformisten 80 zetels in handen; conservatieven 76; en onafhankelijken 60. Vijf zetels gaan naar religieuze minderheden. De overige worden verdeeld in een tweede verkiezingsronde die wellicht in april wordt gehouden.

Ook voor de Raad van Experts, een soort senaat waarin 88 islamitische theologen zetelen, wint de lijst van gematigde reformisten in Teheran 15 van de 16 zetels . Slechts één van de drie ultraconservatieven, ayatollah Ahmad Janati, blijft aan. Huidig voorzitter ayatollah Mohammad Yazdi, en ayatollah Mohammad Mesbah Yazdi – onder meer mentor van voormalig president Mahmoud Ahmadinejad – werden buitengespeeld.

Meteen sprak Opperste leider ayatollah Khamenei van ‘een georganiseerde poging door buitenlanders om deze drie hardliners weg te stemmen’. In totaal ging een meerderheid van de zetels naar de meest gematigde kandidaten, naast verschillende prominente conservatieven.

Gematigde reformisten winnen Iraanse verkiezingen. En wat nu?
© HC

Voormalig president Ali Akbar Hashemi Rafsanjani, die in Teheran de meeste stemmen kreeg, twitterde: ‘De competitie is voorbij. Het tijdperk van eenheid en samenwerking breekt aan’.

Een ander Iran?

Maar wat betekent deze zege van gematigde reformisten voor de toekomst van Iran? Vast staat dat Rohani met een belangrijke machtsbasis in het parlement stevig druk kan zetten om economische hervormingen door te voeren. Bovendien vergroten deze resultaten Rohani’s kans op een herverkiezing als president volgend jaar.

Maar waar Rohani het economische beleid kan beïnvloeden, blijft hij op andere domeinen machteloos. Zo ligt de militaire macht volledig in handen van de Revolutionaire Garde, het militaire elitekorps van Iran, die onder meer de beslissingen nemen over wat te doen in Syrië.

Bovendien kunnen ayatollah Khamenei en de Raad der Hoeders voor elke beslissing van het parlement een veto stellen.

Op vlak van mensenrechten staat Rohani voor tal van politieke uitdagingen. Zo is hij er tot nu toe niet in geslaagd oppositieleiders Mir-Hossein Mousavi en Mehdi Karroubi, die sinds de presidentsverkiezingen van 2009 onder huisarrest staan, vrij te krijgen. Ook werden onder zijn presidentschap een recordaantal executies opgetekend.

De reformistische Parveneh Salahshuri, één van de veertien vrouwelijke kandidaten die een zetel in het parlement veroverde, heeft alvast hoop op verbetering van vrouwenrechten. ‘Ooit zullen Iraanse vrouwen zelf kunnen beslissen of ze een hoofddoek dragen of niet’, zei ze in een interview dat het internet rond ging (zie video). Wetten die vrouwen benadelen bij een scheiding of erfenis, moeten volgens haar dringend worden aangepast. Met de tweede verkiezingsronde meegerekend, heeft Iran kans op 22 vrouwelijke parlementsleden, het hoogste aantal sinds de islamitische revolutie in ’79.

Alll’11esimo posto nella lista della speranza di Teheran per il parlamento ha vinto Parveneh Salahshuri, che sostiene che il velo un giorno non sarà obbligatorio in Iran. My interview with Parveneh Salahshuri, elected to parliament in Teheran with the Hope List. She seems to say that one day in Iran the veil will not be compulsory #iranelection2046

Geplaatst door Viviana Mazza op zaterdag 27 februari 2016

‘Schijnverkiezing’

Vraag is hoe ‘reformistisch’ de kandidaten die in de Raad van Experts zullen zetelen, het orgaan dat de volgende opperste leider aanstelt, werkelijk zijn. Slechts 20 procent van de kandidaten mocht zich voor deze Raad verkiesbaar stellen. De meest reformistische onder hen werden door de Raad der Hoeders gediskwalificeerd. Alleen al door deze selectie zal de Raad van Experts door conservatieve stemmen worden gedomineerd.

Maryam Rajavi, het hoofd van de Nationale Raad van Verzet van Iran, noemde de verkiezingen al ‘een schijnverkiezing: een competitie tussen de huidige en vorige machthebbers die folteringen en executies op hun geweten hebben’.

‘Democratie komt niet meteen’, zucht Jahan, ‘Maar deze verkiezingen zijn een stap in de goede richting, het begin van een lange weg van trage veranderingen’. (HC)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content