Wat willen de activisten van Génération Identitaire, de uiterst rechtse Franse groepering die opriep om zaterdag te demonstreren in Molenbeek? ‘We zijn nog niet klaar met België.’
De sfeer was grimmig afgelopen zaterdag in de Brusselse gemeente Sint-Jans-Molenbeek. Een klein groepje rechts-extremistische activisten trok zich niets aan van het demonstratieverbod dat burgemeester Françoise Schepmans (MR) om veiligheidsredenen had afgekondigd, en stuitte op enkele honderden jongeren die hun buurt naar eigen zeggen wilden beschermen tegen de ‘fachos‘. De onrust verplaatste zich ook naar het centrum en de politie verrichtte verspreid over de stad meer dan honderd arrestaties.
Het initiatief voor het protest kwam van een Franse jongerenbeweging, Génération Identitaire. ‘Wij zijn woedend dat de Belgische en Europese bestuurders niet in staat zijn om de moslimfundamentalisten het hoofd te bieden. En dat willen we laten zien’, zegt Arnaud Martin (25), de voorzitter van de organisatie, die in het dagelijks leven werkzaam is als kaderlid in de transportsector in Lyon. ‘De grootschalige aanwezigheid van leden van de Islamistische Staat in Molenbeek is het resultaat van politiek falen. Wij maken duidelijk dat het Europese volk niet over zich heen laat lopen. De terroristen zullen ons niet afslachten zonder dat we iets terugdoen. Terwijl politici ons in de steek laten, willen wij de Europese jeugd wakker schudden.’
Génération Identitaire accepteerde het verbod en riep de eigen aanhang op niet naar Brussel af te reizen. De maatregel bevestigt volgens Martin het gelijk van zijn beweging. ‘Het toont aan dat het krankzinnige immigratiebeleid van de afgelopen decennia ertoe heeft geleid dat je in steeds meer steden in Europa, waaronder de Europese hoofdstad, niet langer veilig kunt demonstreren.’
Zijn beweging bestaat sinds 2012, claimt zo’n 2500 leden te hebben en is de jongerentak van Bloc Identitaire, een groepering die in 2003 voortkwam uit Unité Radicale. Die organisatie werd ontbonden nadat een activist een mislukte moordaanslag pleegde op toenmalig president Jacques Chirac.
Ruimte op rechts
De Identitaires zijn onderdeel van wat Fransen ultrarechts noemen, of radicaal extreemrechts, een verzamelnaam voor kleine groepjes extremisten die het Front National (FN) te soft vinden. De ‘normalisering’ en ‘ontdemonisering’ die de nationaal-populistische partij de afgelopen jaren onder aanvoering van Marine Le Pen doormaakte, hebben ertoe geleid dat er op uiterst rechts nieuwe ruimte is ontstaan. Ook de aanslagen in Parijs spelen de radicalen in de kaart.
‘Toch vormen die groeperingen niet echt een grote dreiging’, zegt politicoloog Jean-Yves Camus, gespecialiseerd in extreemrechts en verbonden aan het Institut de Relations Internationales et Stratégiques (IRIS) in Parijs. Volgens hem ligt het aantal leden van Génération Identitaire eerder rond de 1000 – de 100.000 likes op de Facebookpagina van de beweging zeggen volgens hem niet veel. ‘Voor mij is dat nooit een goede graadmeter, omdat het vaak gemanipuleerd is. Ik weet zeker dat het hier het geval is.’
Volgens Camus heeft ultrarechts op dit moment geen charismatische leider, en de prioriteiten van de diverse groeperingen verschillen onderling te sterk om een vuist te maken. Voor de ene is het in eerste instantie van belang de monarchie in ere te herstellen en het homohuwelijk af te schaffen, terwijl anderen zich vooral richten tegen de uitwassen van grensoverschrijdend kapitalisme en liberalisme. Hij wijst erop dat Jean-Marie Le Pen de groepen probeert te verenigen sinds hij vorig jaar door zijn dochter uit de partij werd gezet, maar dat blijkt geen sinecure. ‘Zeker als je bijna 90 bent en met gezondheidsproblemen kampt.’
Maar dat betekent niet dat ultrarechts geen invloed zou hebben. ‘Je ziet bijvoorbeeld dat hun woordenschat steeds meer gemeengoed wordt’, zegt Stéphane François van het Centre National des Recherches Scientifiques (CNRS) in Parijs, een expert op het gebied van extreemrechts in Frankrijk. Termen als Français de souche (‘echte Fransman’) of islamo-fascisme werden aanvankelijk alleen in rechts-extremistische kringen gebruikt, maar komen nu ook uit de mond van de linkse president François Hollande en zijn partijgenoot en eerste minister Manuel Valls.
Bovendien raakt de theorie van le grand remplacement (‘de grote verwisseling’) steeds meer in zwang. Aanhangers geloven dat de oorspronkelijke bevolking van Frankrijk in snel tempo wordt vervangen door Afrikaanse en Arabische immigranten en hun nazaten, die hun wortels vaak hebben in voormalige Franse koloniën. Er is volgens hen sprake van omgekeerd kolonialisme, waardoor de Franse beschaving gevaar loopt. In Frankrijk is 5 procent van de bevolking van niet-westerse afkomst.
Voor Marine Le Pen is dat een brug te ver, maar bij Génération Identitaire is dit geen complottheorie maar een feitelijke constatering. ‘Kijk maar naar Molenbeek of bij ons naar Saint-Denis’, zegt Martin. Zijn beweging wil daarom niet alleen de grenzen sluiten voor migranten, maar ook een actief remigratiebeleid. ‘Criminelen of mensen die sjoemelen met sociale voorzieningen worden gedwongen uitgezet, en anderen willen we aanmoedigen vrijwillig te vertrekken’, zegt hij.
Onderzoeker François: ‘Waar Le Pen nog wel enig vertrouwen heeft dat een beperkt aantal niet-westerse immigranten zich kan aanpassen aan de Franse gebruiken en kan assimileren, trekken zij een etnische grens. Een moslim zal nooit een goede Fransman kunnen worden.’
En nu België
Marine Le Pen, die ter linkerzijde van het Front National veel meer stemmen kan winnen dan op uiterst rechts, is er alles aan gelegen afstand te houden tot dergelijke bewegingen, maar in de praktijk is de grens poreus. Zo werd de woordvoerder van Génération Identitaire, Damien Rieu, aangesteld op het gemeentehuis van een stad waar het FN het voor het zeggen heeft, en zijn er volgens Stéphane François zo’n 70 Identitaires die ook lid zijn van de partij van Marine Le Pen.
‘Ze zijn vaak hoogopgeleid, ambitieus en handig met sociale media’, zegt hij. ‘Hun enige hoop op een politieke carrière is bij het Front National. De partij is blij met hun kennis en de verjonging die ze brengen. Génération Identitaire is een kweekvijver voor het Front National.’
Martin noemt zijn beweging ‘complementair’ met het Front National. ‘Zij zijn een klassieke politieke partij geworden, die invloed wil uitoefenen door verkiezingen. Onze methode is anders, wij zijn actievoerders en we zorgen ervoor dat onze activisten goed beslagen op het ijs komen. Ze worden ideologisch onderlegd.’
Afgezet tegen het geringe aantal leden lijkt de actiestrategie van Génération Identitaire te werken. De naams- bekendheid is vrij groot en de beweging trok in Frankrijk recent veel aandacht met enkele spectaculaire acties. In Poitiers, niet toevallig de stad waar de Frankische leider Karel Martel in de achtste eeuw een einde maakte aan de Arabische opmars naar het noorden, bezette de groep het dak van een moskee in aanbouw.
Datzelfde deden ze bij het hoofdkantoor van de Parti Socialiste, de regeringspartij, waar ze een spandoek uitrolden met de tekst ‘Hollande, stap op’. En ze organiseerden meermaals ‘patrouilles’ in de metro’s van Lille, Lyon en Parijs, om – zo noemen ze het zelf – reizigers te beschermen tegen gewelddadig gespuis.
‘Deze tekst is meer dan een manifest, het is een oorlogsverklaring’, zo eindigt de beweging haar handvest, waarin wordt vastgesteld dat iemand die Kader heet nooit een broeder zal kunnen worden. Bloed, aarde en wortels zijn doorslaggevend.
Of er ook nieuwe veldslagen in België gepland staan? Martin: ‘Het is in elk geval onze bedoeling nog dit jaar een Belgische tak op te zetten. We zijn daar nog niet klaar.’
DOOR OLIVIER VAN BEEMEN
‘Het is onze bedoeling om nog dit jaar een Belgische tak op te zetten.’
Patrouilles in de metro’s moeten reizigers tegen ‘gespuis’ beschermen.
