Finsbury Park moskee: van jihadistische hotspot tot rolmodel

De tijdens een aanslag geviseerde gebedsplaats onderging een opmerkelijke transformatie. De moskee transformeerde van een ontmoetingsplaats van terroristen tot een voorbeeld van een moskee met een plaats in de gemeenschap.

Op zondagavond is een 48-jarige Brit ingereden op een groep mensen die net een moskee verlieten in Londen. Een man is overleden en er zijn een tiental gewonden. De Londense politie behandelt het geval als een terreurdaad. Sadiq Khan, de burgemeester van Londen, noemt het een ‘vreselijke terroristische aanval’.

De geviseerde groep moslims begaven zich in de buurt van de Finsbury Park moskee. Het is een van de grootste moskeeën in het Verenigd Koninkrijk. De gebedsplek is zowel gekend voor zijn omstreden verleden, als voor de opvallende verandering die het onderging in de laatste jaren.

In februari van dit jaar hield Labour-leider Jeremy Corbyn nog een toespraak in de moskee. Hij veroordeelde daar de ‘demonisering’ van moslims. Zijn bezoek vond plaats even na een schietpartij in een Canadese moskee, waarbij zes mensen werden vermoord. Het is niet toevallig dat Corbyn net hier ten tonele verscheen: de Finsbury Park moskee ligt namelijk in zijn kiesdistrict Islington North. Ook vandaag heeft Corbyn het district bezocht.

Het is niet de eerste keer dat de moskee geviseerd wordt. In november 2015 legden beveiligingscamera’s al een poging tot brandstichting vast. Een man had een molotovcocktail naar het gebouw geworpen. Hij slaagde echter niet in zijn opzet, de cocktail ontplofte niet. Volgens een bestuurder van de moskee kwam dat dankzij de regen.

De laatste jaren leek de moskee een transformatie te ondergaan. Meer openheid en een grotere gematigdheid zetten de toon. De gebedsplaats werd in 2014 in de bloemetjes gezet omwille van die vooruitgang. Via een door de overheid ondersteunde organisatie kreeg het een ‘Visible Quality Mark’, een erkenning voor het werk in de buurt.

Kapitein Haak

De koerswijziging kwam er na jaren van controverse rond de Egyptische prediker Aboe Hamza, die van 1997 tot 2003 fundamentalistische en islamistische toespraken hield in Finsbury Park. Hamza, beter bekend als ‘Kapitein Haak’, werd in 2014 schuldig bevonden voor terrorisme en zit momenteel een levenslange gevangenisstraf uit in de Verenigde Staten.

De moskee werd ook in verband gebracht met deterroristische aanslagen op de redactie van Charlie Hebdo in 2015. Djamel Beghal, een Franse Algerijn, bezocht de plek regelmatig en werd genoemd als de ‘mentor’ van de broers Kouachi.

Onder de bezoekers bevond zich ook een van de terroristen van de aanslagen van 7 juli 2005 in Londen.

Daarnaast was Richard Reid, de zogenaamde ‘Shoe Bomber’, een vaste toehoorder van Aboe Hamza. Reid probeerde in 2001 tevergeefs een vliegtuig te doen neerstorten met behulp van explosieven die hij in zijn schoenen had verborgen.

Finsbury Park ligt in het gedeelte van Londen dat soms ‘Londonistan’ wordt genoemd – naar verluid een term bedacht door de Franse veiligheidsdiensten. In de buurt van de plaats van de aanval bevinden er zich nog drie andere moskeeën. Maar de tijd dat jihadpredikers min of meer werden gedoogd, lijkt voorbij. De moskee kwam de laatste jaren dan ook vooral in het nieuws als een ‘goed voorbeeld’.

‘Wij hebben een groot verantwoordelijkheidsgevoel’, zei voorzitter Mohammed Kozbar in 2014 nog aan The Independent. ‘Wij denken dat we een rolmodel moeten zijn voor andere moskeeën, om zo met extremisme en andere problemen om te gaan.’

Kozbar zei dat hij jongeren van de straat, van de bendes, van drugs en extremisme weghaalt en in een ontspannen sfeer brengt waar ze kunnen ‘debatteren of tafeltennis en snooker spelen’.

‘Maar’, zo opperde hij, ‘wij moslims willen Britse burgers zijn, geen tweederangsburgers. Wij willen voelen dat we plichten en verantwoordelijkheden, maar ook rechten hebben.’

De aanval van zondagavond betekent een nieuwe uitdaging voor de geleidelijke transformatie van Finsbury Park.

Op maandag ontmoette premier Theresa May Kozbar in zijn moskee. Samen met een rabbi en andere religieuze figuren betuigde May er haar solidariteit met de slachtoffers. De vermoedelijke dader is ondertussen gevat en wordt verdacht van moord.