‘Als de Frans-Duitse as hersteld wordt, zal 2017 het jaar van de kentering zijn voor Europa.’ Belgisch oud-premier Guy Verhofstadt (Open VLD) toont zich optimistisch in De Tijd. Verhofstadt is als onderhandelaar van het Europees Parlement nauw betrokken bij de brexitgesprekken met het Verenigd Koninkrijk, maar de fractieleider van de Europese liberalen (ALDE) geeft in het interview ook zijn kijk op de toekomst van de Europese Unie. Die stemt hem positief: hij stelt vast dat het draagvlak groeit om een slagvaardiger Unie te maken. ‘De bevolking wil dat Europa meer doet in de strijd tegen de terreur. Zestig procent van de Europeanen wil een Europees leger. De mensen zijn voor Europa, maar ze willen niet déze Europese Unie. En terecht. De toenemende kritiek en de opgang van populistische partijen zijn het gevolg van hoe de Unie vandaag werkt, niet van het project zelf.’
Een eigen Europees leger is er nog niet, maar klopt de stelling van Verhofstadt? Wil een meerderheid van de Europeanen een Europees leger? Zijn woordvoerder Bram Delen zegt dat de claim gebaseerd is op de Eurobarometer van april 2016.
De Eurobarometer is een analyse van de publieke opinie in de EU. Daarvoor laat de Europese Commissie al sinds 1973 elk voor- en najaar een enquête uitvoeren in de lidstaten door onderzoeksbureau TNS Opinion. In elk land krijgen ongeveer 1000 burgers tweemaal per jaar een persoonlijke vragenlijst. Daarin werd de laatste jaren geregeld gepeild naar de wenselijkheid van een Europees leger.
In het voorjaar 2016 gaf 66 procent van de Europeanen inderdaad aan graag te willen dat de EU ‘meer maatregelen treft in zijn veiligheids- en defensiebeleid’. Vandaar Delens conclusie ‘dat zestig procent van de Europeanen achter de oprichting van een Europese defensiemacht staat’.
De vraag aan de respondenten voor de Eurobarometer daarvoor, die van het najaar 2015, was nog explicieter. ‘Wanneer u nadenkt over de toekomst van de EU, kunt u mij dan vertellen of u voor of tegen de volgende stelling bent: de oprichting van een leger van de EU?’ 53 procent van de EU-burgers bleek voor, 39 procent tegen en 8 procent had wellicht geen mening. In 21 lidstaten waren er meer voorstanders dan tegenstanders, in 18 daarvan telde het pro-kamp zelfs 50 procent of meer. Slechts in 7 landen waren er meer tegenstanders. De steun was het kleinst in het Verenigd Koninkrijk, hoewel ook daar nog altijd 34 procent voor was (en 58 procent tegen). De Belgen waren de grootste voorstanders: 73 procent zei voor de oprichting van een Europees leger te zijn. Als de vraag iets ruimer werd gesteld, liepen die cijfers nog op. Zo bleek de steun voor een gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid zelfs nog groter: 72 procent in de hele EU, 82 procent in België.
David Voidies, die bij de Commissie verantwoordelijk is voor de barometer, geeft mee dat de steun voor een Europees leger jaar na jaar toeneemt. Dat bevestigen ook de meest recente cijfers uit november 2016: op de vraag naar een gemeenschappelijke defensie sprak 75 procent zich uit voor en maar 19 procent tegen.
CONCLUSIE
Of het exact 60 % is, konden we niet aantonen, maar een meerderheid van de EU-burgers wil wel degelijk een Europees leger. Dat tonen opeenvolgende Europese enquêtes. Knack beoordeelt de stelling als grotendeels waar.
GROTENDEELS WAAR
Door THOMAS VERBEKE, illustratie FRED
‘Zestig procent van de Europese burgers wil een Europees leger’
Liberaal fractieleider in het Europees Parlement Guy Verhofstadt, in De Tijd
