Eurotop: Britten steeds meer geïsoleerd

De Europese staatshoofden en regeringsleiders hebben een turbulente topbijeenkomst over de eurocrisis afgesloten met een akkoord over een nieuw intergouvernementeel begrotingspact. Voor Groot-Brittannië, dat als enige land het initiatief al van de hand heeft gewezen, dreigt het totale isolement.

Na een nachtelijke onderhandelingsmarathon besloten de zeventien eurolanden vrijdagochtend een dreigend veto van de Britse premier David Cameron tegen een Europese verdragswijziging te omzeilen via een nieuw begrotingspact. “Het is jammer dat we de kans hebben gemist om het Europese verdrag te wijzigen, maar we gaan er het beste van maken”, verklaarde Europees Raadsvoorzitter Herman Van Rompuy na afloop

van de top.

De Belg noemde het niettemin “een verwezenlijking dat bijna tien landen met ons willen samenwerken”. Immers, in de loop van vrijdag gaven alle niet-eurolanden aan dat ze mogelijk zouden deelnemen aan het initiatief van de eurozone. Meteen na de nachtelijke beraadslagingen hadden Tsjechië, Zweden en vooral Hongarije nog een meer voorzichtige houding aangenomen. “De nacht kan raad brengen, zelfs als die kort is”, zei de Belgische premier Elio Di Rupo.

Als stichtende lidstaat en aanhanger van de communautaire methode verkoos België volgens Di Rupo een formule met alle 27 lidstaten, én binnen het kader van de Europese Unie. “Maar rekening houdend met de realiteit hebben we de best mogelijke oplossing gevonden”, zo stelde de premier, die beklemtoonde dat de Europese instellingen betrokken worden bij het intergouvernementele akkoord.

“De Britten zijn altijd al buiten de eurozone gebleven … Dus we zijn vertrouwd met deze situatie”, zei de Duitse bondskanselier

Angela Merkel op haar beurt. Gelet op de ernst van de eurocrisis had het volgens de pleitbezorgster van een verdragswijziging geen zin om de Britten, die een waslijstje met beschermende maatregelen voor het financiële centrum van Londen eisten, met een halfslachtig compromis aan boord te houden. “We deden wat we moesten doen”, klonk het.

Hebben Britten nog wel een plaats binnen EU?

Zo belanden de Britten binnen de Europese constructie nog meer in een uitzonderingspositie. Londen maakt geen deel uit van de eurozone en van de Schengenruimte en bedong doorheen de jaren uitzonderingen inzake sociale regels en de Europese grondrechten. Ook geniet Groot-Brittannië al jaren een korting op zijn bijdrage aan de Europese begroting.

Zo rees vrijdag opnieuw de vraag of de Britten nog wel een plaats hebben binnen de Europese Unie. Cameron betoogde echter dat de Europese Unie er voor alle lidstaten is en dat hij kan verhinderen dat de eurolanden de Europese instellingen gebruiken om de Britten financiële of sociale regels in de maag te splitsen.

Hoe dan ook, de eurolanden willen het nieuwe begrotingspact tegen ten laatste maart 2012 boven de doopvont houden. Voor de juristen dreigen overuren. Het akkoord zal buiten de rechtsorde van de Europese Unie vallen, maar het doel bestaat erin de tekst later te integreren in het Europese verdrag. Vanuit het Europese Parlement klinkt intussen immers al zware kritiek op de intergouvernementele piste.

Uitgangspunt van het begrotingspact is dat de deelnemende landen een begroting in evenwicht of een overschot boeken. Het komt er in beginsel op neer dat structurele tekorten niet meer dan 0,5 procent van het nominale bbp mogen bedragen. Die regel wordt bovendien opgenomen “in de nationale rechtsstelsels van de lidstaten, op grondwettelijk of een gelijkwaardig niveau”, aldus de slotverklaring van de eurolanden.

Samen met de Luxemburgse premier Jean-Claude Juncker heeft Di Rupo aan de Europese Commissie een definitie van die zogenaamde ‘golden rule’ gevraagd. De Belgische premier wil zich er naar eigen zeggen van vergewissen dat de regel in alle landen ongeveer op dezelfde wijze wordt ingevoerd.

Volgens de slotverklaring van de eurolanden wordt een “automatisch correctiemechanisme” ingebouwd dat in werking treedt indien van de begrotingsregel wordt afgeweken. Dat mechanisme wordt door elke lidstaat vastgesteld op basis van door de Europese Commissie voor te stellen beginselen. Het Europese Hof zal de omzetting van de regel in nationaal recht mogen controleren.

Sancties

Ook komen er quasi automatische sancties voor landen die hun begrotingstekort niet tijdig onder de drempel van drie procent van het bbp brengen. Voor België veranderen de nieuwe beslissingen voorlopig niets, zo stelde Di Rupo. De regering zal volgend jaar 11,3 miljard euro besparen en houdt vast aan het traject om een begroting in evenwicht te presenteren in 2015.

De verdragsrechtelijke verankering van de begrotingsdiscipline moet het vertrouwen van de financiële markten in de eurozone versterken. In afwachting zijn echter geen spectaculaire resultaten geboekt in de zoektocht naar meer middelen voor noodlijdende eurolanden. Dat lijkt nochtans nodig om de markten te overtuigen dat de eurozone grote landen als Italië of Spanje uit de nood kan helpen indien ze hun schulden niet meer zouden kunnen terugbetalen.

De anderhalve maand geleden beloofde uitbreiding van de slagkracht van het tijdelijke Europese noodfonds tot 1.000 miljard euro blijft vooralsnog een belofte. Wel nemen de eurolanden zich voor om het permanente noodfonds reeds midden 2012 in voege te laten treden. De capaciteit blijft beperkt tot de afgesproken 500 miljard euro. Wel gaat Europa nog eens 200 miljard euro toestoppen aan het Internationaal Monetair Fonds, dat daarmee noodlijdende eurolanden kan ondersteunen. (Belga/TE)

(Belga/TE)