Kathleen Van Brempt (Vooruit)

‘Europa beschermt de privacy van de burgers. Nu de lidstaten nog’

Kathleen Van Brempt (Vooruit) Europarlementslid voor Vooruit

‘Als het van de lidstaten afhangt, dan wordt de privacy van de Europese burgers een lege doos’, vreest Kathleen Van Brempt. ‘

Achter de schermen trachten de Europese lidstaten opnieuw innovatieve en progressieve Europese wetgeving die de burger wil beschermen, af te zwakken in het voordeel van het bedrijfsleven. Als het van de lidstaten afhangt, wordt de bescherming van de privacy immers een lege doos. In een wereld waarin alles en iedereen met elkaar verbonden is via het internet is respect voor de privacy van het allergrootste belang.

Europa werd wel eens een kind van de economie en een wees van de politiek genoemd. De Unie is van bij de aanvang een ‘markt’ geweest, weliswaar met de bedoeling om op termijn ook tot meer politieke eenheid te komen. Vooral de laatste jaren, sinds de bankencrisis, toont de Europese bevolking meer en meer belangstelling in het Europese project. Ze hebben immers aan den lijve de gevolgen ervaren van de maatregelen die Europa de lidstaten heeft opgelegd om de financiële en economische crisis aan te pakken.

Europa kreeg daardoor bij de bevolking een wel erg negatieve bijklank. Nochtans hebben we de afgelopen week drie voorbeelden gezien van Europese wetgeving die in het voordeel van de bevolking zal spelen, maar die door hun eigen nationale regeringen worden tegen gewerkt in de Europese Raad.

Het grote boze Europa?

'Europa beschermt de privacy van de burgers. Nu de lidstaten nog'
© iStock

Het begon met de Telecomwetgeving die ondermeer de belachelijk hoge kosten van roaming wil afschaffen. In heel Europa reageerden consumenten positief op het voorstel van het Europees parlement. Maar vorige week werd duidelijk dat hun regeringen die afschaffing willen uitstellen.

Enkele dagen later lekte uit dat maar liefst acht lidstaten zich er bij de Commissie over beklaagd hebben dat in de voorstellen voor een nieuwe Europese Energie Unie nauwelijks aandacht besteed wordt aan kerncentrales. Is Fukushima al vergeten? De Energie Unie wil Europa voorbereiden op een duurzame toekomst en dat is precies de reden waarom kernenergie niet prominent aanwezig is in de teksten van de Commissie.

De almacht van big data

En nu is er dan de Databeschermingswetgeving waarover het parlement en de Commissie overeenstemming hebben bereikt. Het gaat om behoorlijk innovatieve en progressieve voorstellen die burgers willen beschermen tegen de almacht van Big Data. Opnieuw zijn het de nationale regeringen – ondermeer de onze – die knagen aan de Europese voorstellen.

‘Europa beschermt de privacy van de burgers. Nu de lidstaten nog

Het probleem met die machinaties is dat – als ze slagen – de Europese bevolking de indruk krijgt dat ze door het grote boze Europa worden opgelegd, terwijl in werkelijkheid hun eigen regeringen die Europese wetten bedisseld hebben, tégen de wil van het Europees parlement in. Al even problematisch is dat die onderhandelingen zich afspelen in de achterkamers van de diplomatie – de zogenaamde black box – waarin hoge ambtenaren en diplomaten van de lidstaten én bedrijfslobbyisten de toekomst van Europa uittekenen.

Dat gebeurt zonder dat nationale parlementen of het Europese parlement daar enig zicht op hebben. Er is dus nauwelijks democratische controle op de deals die in die black box worden gemaakt. Dat gebrek aan transparantie ondermijnt de democratie én de legitimiteit van het Europese project.

Privacy in tijden van revolutie

'Europa beschermt de privacy van de burgers. Nu de lidstaten nog'
© Reporters

Het gemorrel aan de Databeschermingswetgeving is bijzonder ernstig. Het belang van het internet kan immers nauwelijks overschat worden, hoewel we vandaag nog maar het prille stadium beleven van de impact van informatisering op ons leven. Mensen die er verstand van hebben, zoals de Italiaanse filosoof en docent aan de universiteit van Oxford, Luciano Floridi, of de Amerikaanse econoom Jeremy Rifkin spreken in termen van ‘revolutie’.

Rifkin heeft het over het internet als de motor van de derde industriële revolutie die een heel nieuw en duurzaam economisch model zal mogelijk maken en aanleiding zal geven tot een Internet of Things. Daarin communiceren allerlei slimme apparaten met elkaar en met ons via het internet.

De voordelen voor een duurzame economie kunnen immens zijn, het is duidelijk dat dat gigantische dataverkeer ook gevaren met zich meebrengt.

Gevaren van dataverkeer

Vandaag al zijn er wereldwijd maar liefst 14 miljard sensoren die woningen, supermarkten, transport- en verkeerssystemen, productielijnen, kantoren en elektriciteitsnetwerken met elkaar verbinden. Tegen 2030 zullen dat er meer dan 100.000 miljard zijn, vertelde Rifkin onlangs tijdens een lezing bij de Europese sociaal-democraten. De voordelen voor een duurzame economie kunnen immens zijn, het is duidelijk dat dat gigantische dataverkeer ook gevaren met zich meebrengt.

De impact die de informatiefilosoof Floridi schetst, is misschien nog ingrijpender, omdat de informatietechnologie het beeld van de mens zelf zal veranderen, zoals het ook veranderd is door de Copernicaanse of Darwiniaanse revoluties. Die leerden ons respectievelijk dat wij niet het centrum van het heelal zijn én dat we gewoon een diersoort onder de dieren zijn. Nu zullen we beseffen dat onze identiteit – wie we ‘zijn’ – een pakket informatie is waarvan grote delen vrij over het internet zullen bewegen.

Hoofdletters die wanbetalers ‘verraden’

Een groot deel van ons gedrag delen we al op sociale media; we sturen tijdens het joggen onze hartslag en bloeddruk door, onze aankoopgegevens worden bijgehouden en geanalyseerd, onze medische gegevens razen over de digitale snelweg, onze gps vertelt waar we geweest zijn… Nu al kunnen banken weten of we al dan niet kredietwaardig zijn, door eenvoudigweg onze emails te analyseren. Want wie emails in kapitalen schrijft, correleert positief met slechte betalers.

Precies om te verhinderen dat iedereen zomaar in onze ‘identiteit’ kan inbreken, is een stevige databescherming nodig

Floridi ziet ons in de nabije toekomst dan ook ‘samensmelten’ met de informatietechnologie in een soort Infosfeer. Precies om te verhinderen dat iedereen zomaar in onze ‘identiteit’ kan inbreken, is een stevige databescherming nodig.

Eerst de bedrijven, dan de burger

De huidige Europese regelgeving over databescherming dateert nog uit 1995, de prehistorie van de informatietechnologie en heeft een dringende update nodig. Het voorstel van de Commissie en het parlement wil gebruikers controle geven over hun persoonlijke gegevens om zo een cultuur van respect te doen ontstaan, zowel bij bedrijven als overheden – denk aan de onthullingen van Snowden – voor de rechten van burgers. De nieuwe wetgeving, met hoge standaarden voor de privacy, maakt ook de spelregels gelijk in de hele Unie.

De lidstaten willen niet dat bedrijven een duidelijke bevestiging moeten krijgen van gebruikers om hun gegevens te verwerken

De lidstaten trekken echter de kaart van het bedrijfsleven én niet van hun eigen burgers. Zo willen ze niet dat bedrijven een duidelijke bevestiging moeten krijgen van gebruikers om hun gegevens te verwerken. Om data te verwerken moet er ook een ‘legitiem belang’ zijn, maar de lidstaten verduidelijken nu dat zowat elk handelsbelang een ‘legitiem belang’ is.

Reclamebureaus

'Europa beschermt de privacy van de burgers. Nu de lidstaten nog'
© Google Images

Gegevens kunnen dan ook doorverkocht worden aan bijvoorbeeld reclamebureaus. Onze voorstellen voorzien ook dat bedrijven enkel data mogen verzamelen die noodzakelijk zijn voor hun werking, zoals het adres waar ze een besteld product naartoe moeten sturen. Maar van de lidstaten mogen ze zoveel informatie verzamelen als ze willen, zolang dat niet excessief is. Maar wat is precies ‘excessief’?

Bedrijven mogen onderling informatie uitwisselen maar dat wordt beperkt door het ‘specifieke nut’. Zo moet een internetwinkel uiteraard de gegevens van je bestelling doorgeven aan je bank of een andere betalingsinstelling. Maar die winkel mag niet je hele aankoopgeschiedenis verkopen. De lidstaten willen dat bedrijven veel meer gegevens kunnen doorspelen, zodat in theorie ook je gezondheidsgegevens aan de farmaceutische industrie kunnen verkocht worden.

Een stedeling die een bestelling doet met een iPhone riskeert voor hetzelfde product meer te betalen dan een plattelandsbewoner die een pc gebruikt

Verschillende prijs voor een iPhone

Tot slot werkt het consumenten behoorlijk op de zenuwen dat de prijs die ze voor een product betalen afhankelijk kan zijn van de plaats van waaruit ze de bestelling plaatsen of het toestel waarmee ze het kopen. Een stedeling die een bestelling doet met een iPhone riskeert voor hetzelfde product meer te betalen dan een plattelandsbewoner die een pc gebruikt. Als het van de lidstaten afhangt zal dat ook wettelijk mogelijk worden.

'Europa beschermt de privacy van de burgers. Nu de lidstaten nog'
© iStock

Het is duidelijk dat de aanpassingen die de lidstaten willen maken enkel de belangen van bedrijven dienen, de privacy van burgers te grabbel gooien en de poorten naar misbruik wagenwijd open zetten.

In het Europees parlement zullen we ons daar stevig tegen verzetten, maar het is ook belangrijk dat burgers zelf aan hun regeringen laten horen dat dit een brug te ver is. In een wereld waarin de informatietechnologie zowat alles en iedereen met elkaar zal verbinden, is het respect voor de privacy van burgers essentieel. Europa tracht die privacy te beschermen; het wordt tijd dat ook de lidstaten het opnemen voor hun eigen burgers.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content