Volgens Teun Voeten is oorlogsfotografie gevaarlijker geworden.
Jeroen Oerlemans werd door een sluipschutter van de IS geraakt toen hij een straat overstak aan het front in de Libische kuststad Sirte, waar de rebellen vechten tegen de IS. Hij droeg een beschermend vest en een helm, maar de kogel raakte hem aan de zijkant en doorboorde zijn borstkas. Hij was op slag dood.
Teun Voeten en Kadir van Lohuizen zijn Nederlandse fotografen met een lange staat van dienst in oorlogs- en conflictgebieden. Ze kenden allebei Jeroen Oerlemans.
‘Jeroen was een ervaren fotograaf’, zegt Teun Voeten. ‘En toch is hij dood. Dat is natuurlijk het risico van het vak. Maar de job is gevaarlijker geworden dan pakweg vijftien jaar geleden. Vroeger was er nog enigszins respect voor de pers. Die werd als onafhankelijk beschouwd. Tegenwoordig word je gezien als een activist of, nog veel erger, een ongelovige. Voor die fuckers van de IS zijn journalisten trofeeën geworden. Afvalligen die gedood moeten worden. Daar kun je je niet meer uitlullen.
Ervaring leert je met sluipschutters en granaten om te gaan. Maar je kunt gewoon pech hebben, zoals Jeroen. Hij rende de weg over, net als alle anderen die dag. En toch werd hij als enige dodelijk geraakt. Je kunt je natuurlijk afvragen of die sniper het speciaal op Jeroen had gemunt omdat hij duidelijk herkenbaar was als fotograaf. Ik denk van wel. Het is dan ook een pure moord, gepleegd door de IS. Daarom ga ik niet meer naar een gebied waar de kans bestaat dat je de IS tegenkomt. Daar heb ik een grens getrokken.’
Kadir van Lohuizen benadrukt dat hij alleen nog maar naar een gevaarlijk gebied gaat als hij heeft afgewogen of het risico het waard is. ‘Tegenwoordig zijn er veel meer journalisten in oorlogsgebieden dan twintig jaar geleden. De concurrentie is enorm. Het gevolg is dat er meer risico’s worden genomen. Ook de komst van de mobiele telefoon heeft veel veranderd. Nu zien we beelden uit Oost-Aleppo zonder dat er een journalist aanwezig is. De vraag is of die ene foto het nog wel waard is. Voor de mainstream moet je het niet doen, dus vertrek ik alleen als ik mijn eigen invalshoek heb, mijn eigen idee.
Ik heb natuurlijk makkelijk praten, want ik hoef me niet meer te bewijzen. En ik ken de risico’s beter dan iemand die pas begint. Ik ben een paar keer door het oog van de naald gekropen en daardoor heel wat voorzichtiger geworden. De laatste keer was in Colombia. We hadden een afspraak met de FARC. Iemand heeft ons toen ’s nachts gewaarschuwd dat we onmiddellijk moesten vertrekken, anders zouden we ontvoerd worden. Zo is het een aantal keren maar net goed afgelopen. De beschermengeltjes zitten nog op mijn schouder, maar ooit zijn ze op. Ervaring speelt een belangrijke rol, maar het is geen paspoort tot onsterfelijkheid.’
Tekst JOANIE DE RIJKE
‘De concurrentie tussen journalisten is veel groter geworden. Daarom worden er meer risico’s genomen.’
