‘Er is nog altijd ruimte voor een links beleid’

Elio Di Rupo is een socialistische premier van een regering die een inleveringsbeleid vorm geeft. Volgens de Britse econoom Guy Standing moeten linkse politici vooral niet uitpakken met rechtse recepten: het is hun ondergang.

Hebben politici, inbegrepen de sociaaldemocraten, vandaag niet de plicht om aan die jongeren uit te leggen dat we voor moeilijke tijden staan? Is elk pleidooi voor een inlevering of een inspanning dan per definitie ‘rechts’?

Guy Standing: ‘Soms hebben crisissen ook voordelen voor politici met een progressieve boodschap. Het zijn goede tijden om te hameren op het schandaal van de ongeoorloofde verrijking waarop de economische elite zichzelf trakteert. Er is echt geen reden te bedenken waarom bestuurders van banken en bedrijven inkomens hebben die driehonderd keer hoger liggen dan die van de middenklasse – ik zwijg dan nog over die van de armen. Dat is geen rechtvaardige beloning meer voor uitzonderlijke kwaliteiten, want zo briljant zijn die bankiers natuurlijk ook niet.

Politici moeten lef hebben en creatief zijn. Lef, dat wil zeggen: een daadkrachtig beleid voeren. Niet tegen de werklozen, maar tegen de banken en de bedrijven. Daar kan het verschil worden gemaakt. En een dergelijke politiek valt redelijk te beargumenteren ook. Door in de jaren negentig de grenzen te openen, kregen banken en bedrijven toegang tot grotere markten. Dat heeft wereldwijd geleid tot hogere winsten. Waarom spreken onze politieke leiders nu niet de sociaaleconomische beheerders aan: ‘Heren, het openen van de markten was niet jullie verdienste. Dat was een politieke beslissing en die heeft voor jullie tot grote voordelen geleid. Maar ze bracht ook veel onzekerheid in de samenleving en zette ons jobs onder druk. Wij hebben dus recht op een fair aandeel van de extra winsten die jullie de voorbije jaren hebben opgestreken.’ Dus zullen de banken meer moeten betalen.

Voor zo’n beleid bestaat in West-Europa nog altijd een ruim draagvlak. Onze maatschappelijke cultuur blijft sterk georiënteerd op medeleven en solidariteit. Ik verwijt de sociaaldemocraten dat ze dat draagvlak hebben laten afbrokkelen. Ze gaven het voorbije decennium hun eigen taal op. Ze vonden geen nieuwe woorden meer ter verdediging van die solidariteit, en vergaten de oude boodschap. Zij dachten: laten we maar ophouden met ongezellige uitspraken over ongelijkheid, dan hebben we meer kans om verkozen te raken. Dat lukte, eventjes toch. Maar wat zag je overal in Europa? Het duurde maar een paar jaar of rechts kaapte de taal van ‘nieuw links’. Gelijke kansen? Maar daar is rechts ook voor. Op de neofascisten na ken ik geen enkele fatsoenlijke rechtse politicus die openlijk pleit voor ongelijke kansen.

Zo is het voor de linkse generatie van vandaag nog moeilijker geworden dan vroeger om gehoord te worden: omdat men nog zo weinig te vertellen heeft. Dat is de erfenis van de linkse leiding van de jaren negentig, de jaren dat men zich bezondigde aan economische collaboratie en dat goedpraatte ook. Dat leidde vervolgens tot ontgoocheling bij de kiezers: die zagen met lede ogen aan dat links niet meer links was.’

Wat is dan het alternatief voor socialistische partijen? Moet de Belgische premier Elio Di Rupo dan niet ingaan op de ‘rechtse’ Europese aanbevelingen?

Guy Standing: ‘Néé! Er is nog altijd ruimte voor een links beleid. In 2008 hebben de overheden reusachtige kapitalen gepompt in de banken, met de bedoeling het systeem te redden. Het gevolg zien we vandaag: nooit stond het systeem zo onder druk, precies ten gevolge van die reddingsoperatie.
Dat was een kapitale blunder van links: het verzuimde de kans te grijpen om de banken mee te laten betalen aan de algemene sociale bescherming. Integendeel, nu stelt men vast dat die sociale bescherming op kraken staat, juist door het geld dat men kwijt is aan de banken. Om de paradox compleet te maken, zijn het nog eens de sociaaldemocraten die deze inleveringen mee organiseren. De gevolgen laten zich raden: in Griekenland en Spanje zijn de socialisten geïmplodeerd. In Italië bestaat links niet. Daar kon links zelfs geen voordeel halen uit de val van Berlusconi. Wat stel je dan nog voor?
En wat voor Italië geldt, gaat ook op voor Spanje, Nederland, België of Duitsland: links moet zichzelf dringend heruitvinden. En dat zal niet gemakkelijk zijn. De sociaaldemocratie is in een structurele crisis gesukkeld. Wie een rechts beleid wil, kiest natuurlijk voor authentieke rechtse politici en partijen. Keuze te over. Wie een links beleid wil, weet niet goed meer wat te doen. Wie kiest nu voor sociaaldemocraten die in de praktijk een centrumrechts agenda verwezenlijken?” (WP)