Zestien verschillende jihadistische bewegingen waren afgelopen maand november elke dag verantwoordelijk voor gemiddeld 168 doden. ‘Het is redelijk te stellen dat het jihadisme sterker is dan ooit. Het westerse beleid heeft gefaald om daarop te anticiperen’, meent een analist.
Zestien verschillende jihadistische bewegingen hebben in een maand tijd – november 2014 – 5.042 mensen gedood bij 664 incidenten. De meeste slachtoffers vielen bij zelfmoordaanslagen, de gebruikte methode bij maar liefst 650 incidenten. Gemiddeld gaat het om 168 doden per dag. Dat hebben de BBC World Service en het King’s College London in samenwerking berekend.
‘Westen heeft gefaald’
Irak telde het grootste aantal slachtoffers, gevolgd door Nigeria, Afghanistan en Syrië. Op de vijfde plaats volgen Jemen en Somalië met elk 37 dodelijke incidenten.
De gegevens die met de Britse krant The Guardian gedeeld werden, werpen een nieuw licht op de menselijke kost, de intensiteit, de schaal en de geografische spreiding van het fenomeen dat al maandenlang de krantenkoppen haalt en de politieke agenda’s over de hele wereld heeft dooreengeschud.
‘Het is de eerste keer dat zulke cijfers verzameld en geanalyseerd werden’, zegt Peter Neumann van het King’s College tegen de krant. ‘Het is alsof er een 7/7-aanslag (verwijzend naar de aanslag in Londen, juli 2005) gepleegd werd. Maar dan elke dag, drie keer per dag, een hele maand lang.’
Neumann zegt verbaasd te zijn over de cijfers. ‘Drie jaar geleden zei iedereen in het Westen dat het voorbij was. Al-Qaida ging erop achteruit. Op sterven na dood. Strategisch verslagen’, meent hij. ‘Iedereen dacht dat de Arabische Lente zou uitmonden in vrijheid en democratie. Nu hebben we een jihadistische beweging over de hele wereld en op plaatsen waar we niet verwacht hadden dat die zou opduiken. Het is ook redelijk te stellen dat de beweging sterker is dan ooit. Het westerse beleid heeft gefaald op de beweging – in welke vorm dan ook – te anticiperen.’
IS voor bijna helft doden verantwoordelijk
Islamitische Staat (IS) was niet zo verrassend verantwoordelijk voor 44 procent van de aanslagen of 2.206 doden in 308 incidenten. Het Nigeriaanse Boko Haram volgt als tweede met 801 doden bij 30 incidenten. De Taliban in Afghanistan en Pakistan heeft 720 dodelijke slachtoffers in 151 aanslagen op zijn naam staan. Het al-Nusra-front – een beweging gelinkt aan al-Qaida die de Syrische overheid bestrijdt en net als IS het doelwit van de Amerikaanse internationale coalitie is – was in november verantwoordelijk voor 257 doden bij 35 aanslagen.
In Jemen vielen 410 doden bij 35 aanslagen door de tak van al-Qaida actief op het Arabische schiereiland. Al-Shabaab maakte zich schuldig aan de dood van 266 mensen in 41 incidenten in Somalië en Kenia.
Er vielen vorige maand vooral burgerslachtoffers, 2.079, maar ook 1.952 militairen, agenten of andere autoriteiten lieten het leven. Uiteindelijk vielen onder de jihadisten zelf 935 doden. De analisten konden 76 anderen niet identificeren.
Jihadisme gedefinieerd
In het onderzoek beschreven de analisten het jihadisme als ‘een moderne revolutionaire politieke ideologie, die geweld gebruikt om een specifieke, erg bekrompen visie van soennitische islam te verdedigen of te promoten’. ‘Terwijl de jihad een islamitisch concept is dat ‘strijd’ betekent en zowel militaire als spirituele connotaties heeft, beschrijft het jihadisme een politieke ideologie. En hoewel vele sjiitische bewegingen en individuen naar zichzelf verwijzen als ‘jihadisten’, focust deze studie op een specifieke beweging gecategoriseerd door al-Qaida en aanverwanten die eenzelfde filosofie onderschrijven’, citeert The Guardian het onderzoek.
In november bleken zestien jihadistische bewegingen verantwoordelijk te zijn voor de vele slachtoffers, maar de analisten benadrukken dat de situatie continu verandert. ‘In Libië en Syrië verandert de situatie heel snel. Er gaat haast geen maand voorbij zonder de aankondiging van nieuwe groepen of coalities en fusies van bestaande bewegingen.’
Naast IS en het al-Nusra-front bespreekt het onderzoek Ahrar al-Sham als jihadistische beweging, die evengoed de Syrische overheid bekampt. Neumann voorspelt in de Britse krant meer conflict tussen rivaliserende groeperingen. ‘Het algemeen beeld is dat van een steeds ambitieuzere, complexere, gesofisticeerdere en verder reikende beweging, in volle transformatie.’
De auteurs van de studie beaamden dat, omdat de cijfers uit een context van burgeroorlog gehaald worden, die soms onduidelijk of onvolledig konden zijn: het verzamelen van gegevens kan gevaarlijk zijn en sommige incidenten worden niet gerapporteerd. Het categoriseren van groepen als jihadistische bewegingen en het creëren en uitvoeren van richtlijnen om incidenten te tellen en te coderen, werden volgens de analisten dan weer wel gebaseerd op ‘de principes van transparantie, duidelijkheid en strengheid’.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier