Egypte telt af naar ‘einde van Morsi’

Het ultimatum dat het Egyptische volk en leger aan president Mohammed Morsi oplegden komt steeds dichterbij. De tweedeling in Egypte wordt scherper, door sterke taal aan beide kanten.

In Egypte wordt afgeteld naar de deadline die de protestbeweging tegen president Mohammed Morsi in een ultimatum stelden. Zij eisten dat Morsi tegen vandaag, woensdag 3 juli (rond 16.30 uur à 17.00 uur Belgische tijd) afstand doet van de macht en nieuwe verkiezingen uitschrijft. Dat ultimatum werd nadien bijgetreden door het machtige Egyptische leger, wat Morsi’s positie nog onzekerder maakte. Waarnemers waarschuwen voor een burgeroorlog in wat veruit het belangrijkste land van Noord-Afrika en het Midden-Oosten is. De harde taal van zowel Morsi en zijn aanhangers als het leger doen inderdaad een harde confrontatie vermoeden.

De ‘Morsi-klok‘ tikt ongenadig verder richting de deadline van de Egyptische protestbeweging, de zogenaamde 30 Juni Beweging, tegen president Mohammed Morsi van de Moslimbroederschap. Demonstranten eisen van Morsi dat hij afstand doet van de macht en nieuwe presidentsverkiezingen uitschrijft. Die moesten eigenlijk al eind april gehouden zijn. Zij en het leger vragen ook het opschorten van de grondwet, de ontbinding van het parlement en de installatie van een tijdelijke raad die de leiding neemt tot de grondwet aangepast is.

Het leger schaarde zich achter het ultimatum van het volk, wat bij de demonstranten tot euforie leidde. Het Egyptische leger is immers een historisch erg machtige speler op het politieke toneel. Volgens waarnemers doet het leger echter niets voor niets, en is het niet zeker dat de eisen om meer inspraak en democratie gebaat zijn met een eventuele coup van het leger.

Want met een coup dreigde het leger, mocht Morsi niet luisteren naar de stem van het volk, aldus de generaals. Als Morsi na het verstrijken van de deadline nog aanblijft, dan zou het leger de touwtjes in handen nemen en zelf een ‘politieke kaart’ uittekenen voor de Egyptische toekomst. Het leger verkondigde die boodschap de afgelopen dagen met grote woorden.

Oplopende spanningen tussen leger en Moslimbroeders

Het hoofd van de Egyptische strijdkrachten heeft gezegd bereid te zijn te sterven om het volk te verdedigen tegen “terroristen” en extremisten. “De algemene commandant van de strijdkrachten heeft gezegd dat het voor ons eervoller is te sterven dan het Egyptische volk geterroriseerd en bedreigd te zien”, staat op een Facebookpagina gelieerd met de Hoge Raad van het leger, geleid door generaal Abdel Fattah al-Sissi. “Wij zweren voor God dat wij ons bloed zullen opofferen voor Egypte en zijn volk, tegen alle terroristische en extremistische groepen”, zo staat in het document dat de titel “De Laatste Uren” kreeg en dat de legerleider aanhaalt.

Morsi en zijn Moslimbroederschap zijn niet onder de indruk van die sterke taal. Zij halen hetzelfde dramatische vocabularium uit de kast. Morsi hamerde in een toespraak tot het volk op zijn ‘legitimiteit’ en riep het leger herhaaldelijk op om hun ultimatum in te trekken. Woordvoerder Gehad Haddad van de Moslimbroederschap dan weer zei volgens de Arabische nieuwszender al-Jazeera dat er tekenen zijn van een nakende militaire staatsgreep en dat zijn beweging bereid is als levend schild te fungeren om Morsi te beschermen. Een andere prominente Moslimbroeder waarschuwde dat zij niet rustig zouden toekijken.

Morsi verliest bondgenoten

Ondanks die felle retoriek ziet Morsi toch bondgenoten sneuvelen. Niet alleen liep zijn regering de afgelopen dagen leeg, er zijn ondertussen zes ministers opgestapt, ook al-Gamaa al-Islamija, de hardline bondgenoot van Morsi, riep hem op vervroegde verkiezingen uit te schrijven om bloedvergieten en een militaire staatsgreep te vermijden.

Tarek al-Zumar, lid van de groep al-Gamaa al-Islamiya, een Islamitische bondgenoot van de president, heeft opgeroepen tot vervroegde verkiezingen om bloedvergieten en een militaire coup te vermijden.

“Een vreedzame, constitutionele overgang zou ons heel wat bloed besparen”, zei Zumar tegen het persbureau Reuters. Hij benadrukte dat het leger dreigt met een staatsgreep, maar dat dit vermeden kan worden als de president een referendum uitroept over vervroegde verkiezingen.

Dat de salafisten zich nu aan de zijde van de protestbeweging scharen, is volgens VRT-journalist Rudi Vranckx een bewijs dat zij steeds hun karretje aan de winnende stroming haken. Zij deden, met vertraging, mee met het protest tegen dictator Hosni Mubarak, steunden Morsi om islamistische eisen doorgedrukt te krijgen en vallen hem nu af, nu zijn positie onder druk komt te staan.

Protest verenigt en ook regeringskrant meldt nakend onstlag Morsi

Het jongste protest, dat georganiseerd werd door de zogenaamde Tamarod-beweging (“Rebellie”), heeft zich ondertussen verenigd in de 30 Juni Beweging. Die beweging stelde de bekende Mohamed ElBaradei aan als woordvoerder. Het voormalige hoofd van het Internationaal Atoomenergie Agentschap en Nobelprijswinnaar moet de gesprekken voeren met de staatsinstelling. Dat het protest zich verenigt, maakt het voor Morsi moeilijker te negeren.

Als klap op de vuurpijl schrijft de regeringskrant al-Ahram dat Morsi zelf moet opstappen, of dat hij zal gedwongen worden dat te doen. Volgens al-Ahram zal Morsi ontslag nemen of krijgen wanneer een politiek stappenplan voor de toekomst van het land is opgemaakt. Er zou een driekoppige presidentiële raad komen, voorgezeten door het hoofd van het Hoog Constitutioneel Hof. Een Egyptische militaire bron heeft volgens Sky het bericht ontkend en zei te verwachten dat politieke, sociale en economische personaliteiten zullen worden opgeroepen om te praten.

Seksueel geweld

Volgens mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) zijn de voorbije dagen op het Tahrirplein in Caïro tijdens het protest bijna 100 vrouwen het slachtoffer van seksueel geweld geworden – een crimineel dat ook tijdens de eerste protesten van de Arabische Lente opgemerkt werd in Caïro. Waarnemers vermoeden een georganiseerde angstcampagne, aangezien de politie vaak laat betijen. HRW gewaagt van een “klimaat van straffeloosheid”. Toplegerleiders zijn in spoedzitting bijeengekomen.

Dat klimaat doet religieuze leiders en waarnemers vrezen voor een burgeroorlog.