De publicatie van het Amerikaanse Senaatsrapport over de martelpraktijken van de CIA tijdens het Bush-tijdperk, is de wereld niet onopgemerkt voorbijgegaan. Een overzicht van reacties van de Verenigde Naties tot jihadi’s. Bij veel Europese landen beschuldigd van medeplichtigheid, blijft het bijzonder stil.
De Amerikaanse Centrale Inlichtingendienst (CIA) heeft er tijdens het Bush-tijdperk een boeltje van gemaakt door dertien martelpraktijken in te voeren. Een Senaatsrapport dat de brutaliteiten die kort na 11 september 2001 werden uitgedacht, blootstelt, is niet onopgemerkt voorbijgegaan. De eerste reacties uit de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Jemen, Maleisië, China en Noord-Korea. Van de Verenigde Naties tot jihadi’s en slachtoffers. Bij vele Europese landen – waaronder België – die in verband worden gebracht met het CIA-programma, blijft het stil.
‘EU medeplichtig’
Het ministerie van Buitenlandse Zaken van de VS heeft Amerikaanse burgers in minstens twee landen waar de martelpraktijken plaatsvonden – Thailand en Afghanistan – gewaarschuwd voor vijandigheid of vergeldingsacties.
Thailand en Afghanistan zijn echter niet de enige landen die in verband kunnen worden gebracht met de martelpraktijken. De implicaties van het rapport strekken zich over de hele wereld uit. De belangrijkste controverse zal bovendien buiten de VS plaatsvinden. In 2013 bracht de George Soros’ Open Society Foundation volgens The Independent een rapport uit waarin werd aangeduid welke landen deelnamen aan het CIA-programma. Hoewel het een onofficieel rapport is, besloot het erg gedetailleerde onderzoek dat 54 landen over de hele wereld geassisteerd hebben aan het programma. In Europa gaat het over 25 landen die in verband gebracht kunnen worden met de zogenaamde ‘Black Sites’ waar de wetgeving die de praktijken in de VS toeliet, ook van kracht is. Ook België staat in het lijstje, maar een reactie van Europese leiders blijft voorlopig uit.
#TortureReport hits #EU, too: Europe must come clean about its own complicity in CIA crimes http://t.co/gZCvtoXHgY pic.twitter.com/sm49dykprx
— Andrew Stroehlein (@astroehlein) December 10, 2014
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Geheime transfers
In Maleisië heeft een politicus volgens de Britse krant The Guardian wel gewezen op de rol van het land in het CIA-programma en gevraagd die te verduidelijken. ‘Zowel de VS als Maleisië zijn het volk – en de hele wereld – een verklaring verschuldigd’, aldus PKR-jeugdleider Nik Nazmi Nik Ahmad. ‘Het rapport belicht de medeplichtigheid van ons land en andere bondgenoten in de ‘global war on terror’ via ‘extraordinary rendition’ (buitengewoon optreden). Daarbij werden verdachten in het geheim aangehouden en getransfereerd naar verscheidene clandestiene faciliteiten die werden opgericht voor martelpraktijken.’ De regering van premier Najib Razak heeft nog niet gereageerd.
Polen dat er ook van wordt beschuldigd ‘Black Sites’ van de CIA te huizen, reageerde voor de publicatie van het rapport. Daarover zou premier Ewa Kopacz volgens The Guardian gezegd hebben dat het de ‘Amerikaans-Poolse relaties niet zal schaden’.
In Duitsland – een land dat evengoed blauw kleurt op de kaart – was de berichtgeving over het Senaatsrapport negatief: ‘brutaal, oneerlijk en illegaal’, kopte de Sueddeutsche Zeitung.
David Cameron: ‘fouten gemaakt na 11 september’
Wel reageerde de Britse premier David Cameronal. Tijdens een persconferentie in Turkije toonde hij berouw en noemde hij de martelpraktijken uit het rapport ‘fouten die gemaakt werden na de aanslagen van 11 september 2001, die de War on Terror van Bush aanzetten waaraan ook de Britse overheid heeft deelgenomen.’
‘Na 9/11 zijn foute dingen gebeurd en we moeten daar duidelijk over zijn, over het feit dat die zaken fout waren. We zullen niet slagen als we onze morele geloofwaardigheid verliezen’, citeert The New York Times de premier.
‘Maar ik ben tevreden dat ons systeem deze problemen aanpakt. Als eerste minister heb ik ervoor gezorgd dat al onze agenten en anderen die overal ter wereld werkzaam zijn, begeleid worden over hoe ze zulke zaken in de toekomst moeten aanpakken’, vervolgde hij volgens The Guardian.
Cheney and bush have put every American in danger. #TortureReport pic.twitter.com/JNfiESjo0F
— Bipartisan Report (@Bipartisanism) December 10, 2014
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
‘Niet nieuw, maar vaststaand feit’
In Jemen werd het rapport niet als iets nieuws onthaald. ‘Het maakt geen verschil’, zei Nazeeh Alemad – juridisch adviseur van het Algemeen Volkscongres, de leidende Jemenitische politieke partij – volgens de Amerikaanse krant. ‘Niemand is hier op zoek naar bewijs voor martelpraktijken door de VS. Hier zien we dat als een vaststaand feit.’
Het Amerikaanse beleid heeft zich al vaker de woede van de Jemenieten op de hals gehaald. Zo werden Jemenitische gevangenen vastgehouden in Guantanamo en werden aanvallen met drones uitgevoerd waarbij burgerslachtoffers vielen. Niemand in het land dacht dat het rapport de reputatie van de Amerikanen nog kon verslechteren. ‘Wat wel een verschil kan maken, is wat er hier gebeurt. Niet een of ander rapport dat daarginds gepubliceerd wordt’, besloot Alemad.
‘Geen recht te oordelen over mensenrechtenschendingen’
Andere VS-rivalen China en Noord-Korea konden het ook niet laten de machtige staat met de vinger te wijzen. ‘De VS zou beter eerst zijn eigen boel opruimen en de rechten van andere landen om hun problemen zelf op te lossen, respecteren ‘, klinkt het volgens The Guardian in China, dat gekant is tegen de militaire actie van de VS in Syrië en Irak. ‘Amerika is geen geschikt rolmodel, noch is het gekwalificeerd om een oordeel te vellen over de mensenrechten in andere landen. We horen de VS zelden praten over de eigen problemen. Het land verkiest het om te bespreken wat het in andere landen, inclusief China, ziet.
Ook het geïsoleerde Noord-Korea vindt dat Amerika eerst naar zichzelf moet kijken en wijst ook de Verenigde Naties terecht. ‘Als de VN-Veiligheidsraad de mensenrechten in Noord-Korea veroordeelt, terwijl het de ogen sluit voor ernstige mensenrechtenschendingen in de VS – een van zijn leden – en ondertussen ook nog faalt in het oplossen van dringende problemen gelinkt aan de wereldvrede en -veiligheid, zal het enkel zijn miserabele positie bevestigen en bewijzen dat het in een hulpmiddel is veranderd voor willekeurige praktijken van de VS’, citeert de Britse krant persagentschap KCNA.
Outrage online after CIA #TortureReport release http://t.co/XnY8xNSgGH pic.twitter.com/C3FfAaPnu3
— Malika Bilal (@mmbilal) December 9, 2014
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
‘Niemand boven de wet’
In de Verenigde Staten zelf vragen juridische experten om de CIA aansprakelijk te stellen. Jordan Paust, professor aan de Universiteit van Houston, zegt dat het rapport ‘nog een laag bewijs toevoegt aan de seriële internationale criminaliteit die duidelijk geautoriseerd was tijdens de twee termijnen van president George W. Bush‘, schrijft The New York Times.
Volgens Paust eisen zowel de Conventie tegen Marteling als de Conventies van Genève uit 1949 dat de VS al wie ‘redelijk beschuldigd kan worden van criminele verantwoordelijkheid voor de gedocumenteerde martelpraktijken’, moet vervolgen of uitleveren. ‘President Obama moet aan de natie bevestigen, dat niemand boven de wet staat’, besluit Paust op zijn blog.
Berechten CIA
Een reactie van de Verenigde Naties bleef ook niet uit. In Genève loofde Ben Emmerson van de VN-mensenrechtenraad de publicatie van het rapport en de administratie van president Barack Obama, omdat die ‘politieke druk had weerstaan om het rapport achter te houden’, aldus The New York Times.
‘De individuen die verantwoordelijk zijn voor de criminele samenzwering die in het rapport onthuld werd, moeten berecht worden en gesanctioneerd worden in verhouding tot de ernst van hun misdaden’, stelde Emmerson in een statement op de website van het kantoor van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten. ‘Het feit dat het in dit rapport onthulde beleid geautoriseerd werd op een hoog niveau binnen de Amerikaanse overheid, kan geen enkel excuus doen gelden’, vervolgt de VN-medewerker.
Slachtoffers reageren
De inlichtingengroep SITE, die de online activiteit van islamitische militanten controleert, zei dat het Senaatsrapport ‘een overweldigende respons van de online gemeenschap van jihadisten heeft ontstoken’, meldt The New York Times. ‘velen roepen op tot wraakacties tegen de VS en promoten de jihad.’
Sommige jihadi’s maakten gebruik van het rapport om Amerikaanse waarden en normen te ridiculiseren.
They call is barbaric? They call us backwards? They call us monsters? Slap yourself, read some of the @CIA torture reports and wake up.
— Isr?f?l Y?lmaz (@chechclearrr) December 9, 2014
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
‘Ze noemen ons monsters? Sla uzelf, lees wat van het CIA-martelrapport en word wakker’, zegt de Nederlandse jihadist Israfil Yilmaz op sociaal netwerk Twitter.
Op de microblog werd het rapport dan ook uitvoerig besproken met de hashtag #TortureReport. Volgens Dinah Alobeid, woordvoerster van internationaal researchbedrijf Brandwatch dat het verkeer op sociale media in de gaten houdt, werd 30 procent van de Tweets buiten de VS gepubliceerd, bericht de Amerikaanse krant. Twitter werd overspoeld door berichten van over de hele wereld. Zo ook van zij die ooit door de CIA ondervraagd werden.
Torture does not tell you anything about the person being tortured but tells you volumes about the person who’s doing the torture.
— Maher Arar (@ArarMaher) December 9, 2014
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
‘Marteling zegt niets over de persoon die gemarteld wordt, maar heel veel over de persoon die martelt’, schreef Maher Arar, een voormalige Canadese gevangene van de CIA die later in Syrië gemarteld werd.
Moazzam Begg, een voormalige Britse gevangene van Guantanamo, beweert dat de martelpraktijken van de CIA geweld hebben aangestookt en geleid hebben tot de opmars van Islamitische Staat (IS). ‘De erfenis van deze marteling is dat we de afgelopen dertien jaar mensen in oranje pakken geëxecuteerd hebben zien worden. Of het nu Iraakse groepen zijn tijdens de eerste bezetting door Amerika of Iraakse groepen onder IS‘, citeert The Guardian. ‘Zij die misdaden begaan hebben, moeten berecht worden, wie ze ook zijn.‘
Andere gebruikers focusten zich op de door de CIA gebruikte terminologie om de martelpraktijken te omschrijven – ‘enhanced interrogation techniques’ of ‘verscherpte verhoortechnieken’.
The Gestapo called it “Verschärfte Vernehmung”. Exactly the same term “enhanced interrogation” used by CIA #TortureReport
— Ian Geldard (@igeldard) December 9, 2014
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
‘De Gestapo noemde het ‘verschärfte Vernehmung’, exact dezelfde term ‘verscherpte ondervraging’ die door de CIA gebruikt werd’, aldus microblogger Ian Geldard.
Calling torture “enhanced interrogation” is like calling rape “enhanced dating”.
— Hend (@LibyaLiberty) December 9, 2014
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
‘Marteling ‘verscherpte ondervraging’ noemen, is hetzelfde als verkrachting ‘verscherpt daten’ noemen’, vergelijkt blogger Libya Liberty.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier