‘Een Europees leger: het klinkt als een goed idee. Tot je de kostprijs berekent’

Vlnr.: Angela Merkel, Emmanuel Macron, Jens Stoltenberg, Donald Trump, Charles Michel. © Reuters
Ewald Pironet

‘Wij, Europeanen, moeten ons lot in eigen handen nemen’, zegt Angela Merkel. Op het vlak van defensie spreken sommigen van een Europees leger. Dat zou een rib uit ons lijf zijn. En misschien zelfs twee.

Donald Trump heeft het op zijn geheel eigen wijze zonneklaar gemaakt: de Amerikanen willen niet langer opdraaien voor Europa. Noch economisch, noch militair. Angela Merkel was al even duidelijk toen ze het voorbije weekend in een biertent in München verklaarde: ‘De tijden dat je volledig op elkaar kon rekenen zijn haast voorbij.’ En de bondskanselier concludeerde: ‘Wij, Europeanen, moeten ons lot in eigen handen nemen.’

Over de bijdrage van de Europese landen aan de NAVO bestaat al langer Amerikaanse onvrede. De Democratische president Barack Obama en presidentskandidate Hillary Clinton stelden die situatie aan de kaak, de Republikeinse president Trump deed – al bulldozerend – hetzelfde bij de opening van het nieuwe NAVO-hoofdkwartier in Brussel. Nu hebben alle NAVO-lidstaten in 2014 op een top in Wales beloofd om 2 procent van hun bruto binnenlands product (bbp) aan defensie te besteden tegen 2024. Voor België heeft toenmalig premier Elio Di Rupo (PS) dat gedaan.

Een Europees leger: het klinkt als een goed idee. Tot je de kostprijs berekent

Het is geweten dat België binnen de NAVO bijna het minste uittrekt voor defensie: niet eens 1 procent van ons bbp. Als we de afgesproken 2 procent willen bereiken, zal de begroting van landsverdediging moeten stijgen van 3,9 miljard naar 8,4 miljard euro. Voor de duidelijkheid: onze regering zal die 4,5 miljard extra elk jaar – en dus: structureel – moeten vinden.

Sommigen, zoals Guy Verhofstadt (Open VLD), hebben vandaag de mond vol over de oprichting van een Europees leger. Dat lijkt zinvol, nu Europa meer op zichzelf is aangewezen. Maar eenvoudig wordt het niet. Welke landen zullen deel van dat leger uitmaken? Zullen de Britten er na de brexit nog bij horen? Wat met landen die liever neutraal willen zijn, zoals Oostenrijk, Cyprus, Malta, Ierland, Finland en Zweden? Wat zou een Europees leger zonder hen voorstellen? En over welk budget zal het kunnen beschikken? Want nog veel belangrijker dan de institutionele problemen zijn de financiële uitdagingen die bij een Europees leger horen.

In een opiniestuk op Knack.be berekent professor Herman Matthijs (UGent, VUB) deze week wat een Europees leger zou kosten. Zijn cijferwerk is ontnuchterend.

Als voor het Europese leger de in Wales afgesproken NAVO-norm van 2 procent van het bbp zou gelden, zou België zoals gezegd 8,4 miljard per jaar aan defensie moeten spenderen. Met de Britten erbij heeft de Europese Unie een bbp van pakweg 16.000 miljard euro en zal een Europees leger dan over 320 miljard euro kunnen beschikken. Zonder hen is het EU-bbp afgerond 14.000 miljard euro, in dat geval zal het gemeenschappelijke leger nog 280 miljard hebben. Ter vergelijking: het Amerikaanse militaire budget bedraagt nu 3,8 procent van het bbp; dat is 664 miljard dollar of 593 miljard euro, het dubbele van het Europese budget. Doen de ‘neutrale’ landen niet mee, dan zal het Europese budget nóg een stuk dalen.

Zo’n leger zal met een budget van pakweg 300 miljard op het wereldtoneel weinig voorstellen

De vraag is of elke lidstaat 2 procent van zijn bbp zal bijdragen. De financiering van de EU-begroting zit zo in elkaar dat rijkere landen meer inbrengen. België betaalt nu 3,03 procent aan de EU-begroting. Na de brexit wordt dat 3,44 procent. Minus de Britten én de neutrale landen wordt het volgens Matthijs zelfs 3,8 procent. Als de geldende budgetregels voor de EU ook voor het Europese leger zullen gelden én als iedereen zal meedoen, zal België 9,9 miljard euro betalen. Zonder de Britten wordt dat 10,3 miljard. Zonder de Britten en de neutralen: 11,4 miljard. In dat laatste geval zal België drie keer zoveel als vandaag moeten ophoesten. Dan moet de regering structureel meer dan 7 miljard euro vinden.

Een Europees leger, in welke vorm ook, zal ons een bom geld kosten. Bovendien zal zo’n leger met een budget van pakweg 300 miljard op het wereldtoneel weinig voorstellen. Om wél een rol van betekenis te spelen, moeten er honderden miljarden extra komen. Een Europees leger: het klinkt als een goed idee. Tot je de kostprijs berekent.

Hoe dan ook zullen we in de toekomst meer geld voor defensie moeten uittrekken. Geld dat niet meer zal kunnen dienen voor andere zaken, zoals onze sociale zekerheid en infrastructuurwerken. Het lot in eigen handen nemen betekent ook: zelf opdraaien voor de kosten. En pijnlijke keuzes maken.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content