Te klein om te verbieden

AANHANGERS VAN DE NPD De beslissing om de extreemrechtse partij te blijven gedogen, oogstte in Duitse media vooral applaus. © GettyImages

Het Duitse grondwettelijk hof laat de extreemrechtse NPD bestaan omdat die partij ‘irrelevant’ en dus ‘ongevaarlijk’ is.

Geen kindergeld voor migranten, en voorrang aan Duitse kandidaten bij alle vacante jobs. Het is maar een greep uit het programma van de NPD, een Duitse extreemrechtse partij die al sinds 1964 bestaat, ondanks herhaalde pogingen om haar te laten verbieden.

In 2003 wilde de Duitse regering de NPD kaltstellen vanwege racistische uitspraken, maar ze beet in het zand vanwege onduidelijkheid over de herkomst van het bewijsmateriaal. Volgens de rechter was het niet helder of de racistische uitingen afkomstig waren van de NPD zelf, dan wel van infiltranten die zich in opdracht van de staatsveiligheid tot de partij hadden bekeerd.

Een reeks racistisch geïnspireerde aanslagen door de (vaag) met de partij gelieerde terroristische organisatie NSU gaf in 2012 aanleiding tot een tweede poging, dit keer op initiatief van de zestien Duitse deelstaatregeringen. Ruim vier jaar later oordeelde het Duitse grondwettelijk hof dat de NPD mag blijven bestaan. Volgens het hof is de NPD heel duidelijk een ondemocratische partij, en moet nader onderzocht worden of ze wel overheidssteun mag krijgen. Maar een grond om de partij te verbieden zag het hof niet. Daarvoor is de partij ’te irrelevant’.

Dat de partij geen directe bedreiging vormt voor de democratie, valt inderdaad moeilijk te betwisten. De NPD telt vandaag iets meer dan 5000 leden. In haar vijftigjarige bestaan haalde ze nog nooit een zetel in het Duitse parlement.

De beslissing om de NPD te blijven gedogen, oogstte in Duitse media vooral applaus. De vaststelling dat een partij verwerpelijk, intolerant en antidemocratisch is, volstaat niet om een verbod te rechtvaardigen, zo redeneerde het links-liberale kwaliteitsblad Die Zeit. ‘Er moet ook een zekere waarschijnlijkheid bestaan dat een antidemocratische partij haar doelen kan bereiken, zowel in het parlement als op de straat. In het geval van de NPD is die waarschijnlijkheid er niet.’

Geen reden tot paniek dus? Dat valt nog te bezien. Volgens het blad Der Spiegel mag het niet verbazen dat de NPD vandaag zo irrelevant is geworden. Met de nieuwe partij Alternative für Deutsch-land (AfD) heeft radicaalrechts in Duitsland ‘een nieuwe Heimat‘ gevonden. De standpunten van sommige kopstukken van de relatief salonfähige AfD lijken soms nauwelijks te onderscheiden van die van de gemarginaliseerde NPD.

Om dat punt te maken, wijst Der Spiegel naar Björn Höcke, AfD-fractievoorzitter in de deelstaat Thüringen. Tijdens een toespraak in Dresden vorige week noemde Höcke het fameuze Holocaustmonument in Berlijn een ‘monument van de schande’, pal in het hart van de stad. Voor Höcke is het monument een voorbeeld van de niet-aflatende culti-vering van de historische schuld, en is ‘een bocht van honderdtachtig graden in de herdenkingspolitiek’ zeer wenselijk.

Op zijn toespraak werd zelfs door een paar kopstukken van de AfD afwijzend gereageerd. Een voorstel om Björn Höcke uit de partij te zetten werd afgelopen maandag evenwel afgewezen. Volgens de peilingen heeft de AfD de wind nog altijd vol in de zeilen, en krijgt het CDU/CSU-kartel bij de verkiezingen later dit jaar voor het eerst sinds Wereldoorlog Twee een te duchten concurrent op rechts.

Door JEROEN DE PRETER

Met de nieuwe partij Alternative für Deutschland (AfD) heeft radicaalrechts in Duitsland ‘een nieuwe Heimat’ gevonden.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content