Donald Trump maakt vreemde bochten om ‘deftige’ witte kiezers te paaien

De voorbije tien dagen toont de campagne van Donald Trump een opmerkelijke dooi richting minderheden. Niet dat Trump zoveel stemmen van zwarten of Spaanstaligen verwacht. Maar via die minderheden probeert hij ‘deftig’ te worden voor witte kiezers die hem tot dusver afwijzen. Dat leidt tot vreemd spektakel, onder meer op tv.

Al ruim een week, sinds de campagne een nieuwe leiding kreeg, toont Donald Trump zich van zijn gematigde kant. Hij wil zwarten en Spaanstaligen bereiken, hij lonkte naar vrouwelijke kiezers via een niet heel concrete spijtbetuiging, hij tobt publiekelijk of hij zijn hard standpunt rond (illegale) migratie zal verzachten.

Hij zou Trump niet zijn, mocht hij niet af en toe verdwalen in zijn eigen pogingen om gematigder over te komen. Een scheldpartij tegen twee tv-presentatoren via Twitter maakte duidelijk dat de Trump van voor de verzachting nog niet begraven is.

Maar in elke meeting heeft hij nu een boodschap voor minderheden onder het motto: “Wat hebben jullie verdomd te verliezen? Geef me een kans”. De voorspelling die hij toevoegde – “als jullie mij helpen verkiezen, zal ik in 2020 95 procent van de zwarte stemmen behalen” – werd zelfs door zijn kandidaat-vicepresident Mike Pence weggelachen. “Typisch Donald”, schuddebolde die. Op dit ogenblik haalt Trump in sommige peilingen niet meer dan 1 procent van de zwarte stemmen. Trump komt bij die groep kiezers op de vierde plaats: hij ligt ruim 80 procent achter bij Hillary Clinton en komt ook lager uit dan Gary Johnson van de Libertairen en Jill Stein van de Groenen.

Trump behaalt wel de tweede plaats bij Spaanstaligen maar ook bij hen peilt hij stukken lager dan voorgaande Republikeinse presidentskandidaten Mitt Romney en John McCain. Hij wil dus een inhaalbeweging maken. En daar hamert hij nu op tijdens elke toespraak.

‘Oorlogszones zijn veiliger dan Democratische steden’

“Onze overheid is volledig tekortgeschoten tegenover onze Afrikaans-Amerikaanse vrienden, onze Spaanstalige vrienden en de mensen van dit land. Punt aan de lijn”, zei Trump bijvoorbeeld tijdens een meeting in Ohio. “De Democraten hebben compleet gefaald in de steden. Jaar na jaar, mislukking na mislukking, slechtere cijfers na slechtere cijfers. Armoede. Verwerping. Gruwelijke scholen. Geen behuizing, geen eigendom. Misdaad op niveaus die niemand ooit meegemaakt heeft. Je kunt naar oorlogszones gaan waar onze troepen worden ingezet en het is er veiliger dan in onze door Democraten bestuurde steden. Dat meen ik echt: wat hebben jullie te verliezen?”

Je zag bij Democraten, en bij links in het bijzonder, een pijnreflex. Trumps speech sluit aan bij sombere berichten over rassenrelaties die ter linkerzijde de ronde doen (zonder de oorlogsretoriek, en doorgaans zonder verwijzing naar het eindeloos Democratisch bestuur van steden als Baltimore of Chicago). Nu repliceerden ze: Trump geeft een eenzijdig beeld van de zwarte gemeenschap, en hij is ongeloofwaardig als hij voor een wit publiek minderheden aanspreekt.

Dat laatste klopt. Trump praat voor grotendeels witte zalen.

Of de boodschap – “wat hebben jullie te verliezen?” – aanslaat bij groepen die doorgaans Democratisch stemmen, en dat volgens de peilingen vooralsnog meer dan ooit zullen doen, moet afgewacht worden.

Must-see tv: Trump ondervraagt het publiek

Eerder probeerde Trump ook al zijn algemene inreisban voor moslims bij te sturen.

En deze week staat zijn hard standpunt over migratie ter discussie. De muur (te betalen door Mexico) blijft vooralsnog als programmapunt overeind. Maar de verwijdering van de naar schatting 11 miljoen mensen die zonder de vereiste papieren in het land zijn, werd eerst door de nieuwe campagneleider Kellyanne Conway en vervolgens door Trump zelf aangekaart. Of er een speciale deportatiemacht moet komen om die 11 miljoen bij nacht uit hun bed te lichten, is al helemaal onduidelijk. “Later te beslissen”, zei Conway.

Trump toonde zijn eigen twijfels tijdens een opmerkelijk tv-uur van Fox News.

Op een zender waar vele anchors hun sympathie voor The Donald niet onder stoelen of banken steken, spant Sean Hannity de kroon. Hij heeft volgens een telling van Mother Jones sinds het begin van de presidentscampagne 22 uur zendtijd gegeven aan Trump. De man stelt geen vragen in de klassieke betekenis van dat woord. Hij geeft bewonderende aanzetten in de trant van: “Vind je ook dat Hillary Clinton gevangenisstraf verdient voor het gebruik van een privéserver?”. Hij maakt tijdens “interviews” met Trump ook opmerkingen als “met Donald Trump zou het anders gaan, dat mag ik toch zeggen?” Hannity, dat maakte de New York Times deze week bekend, is tegelijk ingeschakeld als adviseur van Trump, wat volgens hem geen belangenvermenging meebrengt want hij is “geen journalist”, wel een commentator. Het maakt hem “eerlijker” dat hij voor zijn standpunt uitkomt. En hij vertelt hetzelfde, preciseerde hij aan de Times, of hij nu voor de camera werkt of als adviseur.

‘Dat is zo hard, meneer Trump’

In dat gekoesterd milieu, en voor een publiek van enthousiast fans, deed Trump aan zelfbevraging rond zijn migratiestandpunt. Nog meer opmerkelijk: hij stelde zijn vragen aan het publiek. “Er komt geen burgerschap”, zei Trump. Dat de criminelen moeten vertrekken – “daar is iedereen het over eens.” “Ze (de sans-papiers die geen criminele feiten pleegden, red.) zullen achterstallige belastingen betalen. Ze zullen belastingen betalen. Er komt geen amnestie maar we zullen met hen werken”. De kandidaat filosofeerde over mensen die een hard standpunt voorstaan. Hij begreep hen ten volle. Hij stond aan hun kant. Anderen zeggen, “en ik praat met duizenden mensen: ‘Meneer Trump, ik hou van jou, maar om mensen te nemen die hier 15 of 20 jaar geweest zijn en ze samen met hun familie uit het land te gooien – dat is hard, dat is zo hard, meneer Trump’.”

Trump suggereerde ook dat de reacties van het publiek een soort peiling betekenden over waar hij moest uitkomen: “Nummer 1, we zeggen gooi hen eruit. Nummer 2, we werken met hen”. “Nummer 3: we willen in ieder geval niet de open grenzen van Hillary Clinton.”

Hij suggereerde een minder hardvochtige opstelling, maar echt toezeggingen deed hij niet.

De “verslapping” van een van Trumps essentiële programmapunten leidde tot ontsteltenis, zowel bij vroegere tegenstanders (Jeb Bush begon te vrezen dat Trump zijn standpunt zou overnemen) als bij vurige aanhangers, zoals de rechtse ultra Ann Coulter of radiofiguur Rush Limbaugh. In die stroom van reacties lijkt de “verzachting” van het migratiestandpunt tijdelijk te zijn opgeschort, in afwachting van een toespraak die misschien volgende week komt.

Hooggeschoolde vrouwen versus ‘poorly educated’

Maar hoe verwarrend de boodschap inzake migratie ook is, ze illustreert een dubbele tendens in de Trumpcampagne: verharding van de aanvallen op Hillary Clinton gecombineerd met een poging om Trump billijk te laten overkomen. Die harde aanvallen scoren, volgens peilingen, ook bij onafhankelijken, terwijl de verzachting nodig is om zijn doelpubliek uit te breiden. De aanvallen pellen aanhang weg van Clinton. Maar Trump heeft zelf meer aanhang nodig. Met zijn harde kern van vaak dolenthousiaste supporters kan hij nooit de presidentsverkiezing winnen. En door een opening te suggereren naar minderheden, zou hij aanspraak maken op dat deel van het wit kiespubliek dat nu eerder naar Hillary neigt. Vandaar dat het, volgens campagnebronnen, niet eens zo bizar is dat hij zijn uitnodigende hand naar zwarte kiezers toont voor een wit publiek.

“I love the poorly educated”, zei Trump tijdens een overwinningsspeech na een voorverkiezing. En de liefde is wederzijds. Trump heeft op dit ogenblik een enorme voorsprong bij de laagopgeleide witte kiezers, vooral bij mannen maar ook bij vrouwen. Bij de hoger opgeleide witte mannen heeft hij een lichte voorsprong. Maar bij de hoger opgeleide witte vrouwen ligt Clinton fors voor. Als je alle witte vrouwelijke kiezers, los van hun opleidingsniveau, samenbrengt, ligt Trump lichtjes achter bij Clinton. Mitt Romney had in 2012 in diezelfde groep 14 procent voorsprong op Obama. Trump scoort slechter dan Romney bij minderheden en bij vrouwen. Zijn huidige aanpak is erop gericht in al die groepen Romney voorbij te steken.

Kellyanne Conway, de campagneleider, heeft volgens medestanders peilingen in handen die aanwijzen dat een groot deel van de witte vrouwen, en de hoger opgeleide mannen, alsnog te winnen zijn voor Trump. Zij knappen af op de aangebrande uitspraken van de kandidaat, en zij hebben absoluut geen zin om als racist aangeduid te worden omwille van hun stem. Trump moet in die zin “deftig rechts” worden om voor deze groep verkiesbaar te zijn.

Jij bent een racist! – nee jij!

Trump probeert ook een andere strategie: hij valt de Democraten in het algemeen en Clinton in het bijzonder aan als vooringenomen en zelfs racistisch. Hij wees er donderdag op dat Democraten ongeveer bij elke verkiezing elke Republikeinse kandidaat van racisme beschuldigen. Hij verwees naar de campagne van de Clintons tegen Barack Obama in 2008, toen een gedegouteerde senator Ted Kennedy kant koos voor Obama. Volgens bronnen die Trump citeerde (en die voor een keer bestaan, en te boek gesteld zijn) gebeurde dat omdat Bill Clinton tegenover Kennedy racistische praat over Obama had uitgekraamd (“Een paar jaar geleden zou die kerel koffie voor ons gehaald hebben”, zei Bill volgens het gedegen boek ‘Game Change’).

“Hillary Clinton needs to address the racist undertones of her 2008 campaign.” #FlashbackFriday pic.twitter.com/MJQp0rcnzH

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) August 26, 2016

Ook donderdag zette Hillary Clinton een aanval in die welgemikt het racisme van Trump in de verf moest zetten.

“Donald Trump probeert een nieuw gezicht te tonen. Laat je niet beetnemen”.

Hij “heeft zijn campagne gebaseerd op vooroordelen en paranoia. Hij zet haatgroepen in het centrum en helpt radicale periferie om de Republikeinse partij over te nemen.”

Ze noemde hem “een man met een lange geschiedenis van rassendiscriminatie”, en had een lijst aan voorbeelden, gaande van de discriminatie van zwarte huurders in een Trumpgebouw in de jaren 70 over zijn vragen rond het geboortecertificaat van Barack Obama tot zijn omarming van Breitbart-baas Steve Bannon als hoofd van de campagne. Bannon noemde de nieuwssite Breitbart zelf een ontmoetingsplaats voor alt-right. Alt-right, aldus Clinton, die een omschrijving uit de Wall Street Journal leende, “is een losse maar georganiseerde beweging, vooral online, die het traditionele conservatisme verwerpt, nationalisme aanprijst en migratie en multiculturalisme beschouwt als bedreigingen van de witte identiteit”.

Ze verwees in haar ingehouden gebrachte toespraak naar fatsoenlijk rechtse Republikeinen als John McCain en Bob Dole, en riep opvallend genoeg de Republikeinen niet op om voor haar te kiezen – gewoon om Trump af te wijzen. Ook haar toespraak werd gezien als een poging om de “deftige witte kiezers” te beïnvloeden – kiezers die nog niet hebben uitgemaakt wie van de twee topkandidaten ze het meest afwijzen.

Why do so many Ku Klux Klan members support Trump?

“A lot of what he believes, we believe in.” https://t.co/AqB3DLKL9f

— Hillary Clinton (@HillaryClinton) August 25, 2016

Kort voor ze haar toespraak hield, liet haar campagne een filmpje los met lofprijzingen op Trump van racisten (Ku Klux Klan) en andere onverteerbare figuren.

Hillary Clinton had tot dusver een slechte week met niets dan negatief nieuws over haar mails (14.900 mails en documenten die ze had laten vernjgegeven worden, wellicht voor de verkiezingen) en de Clinton Foundation.

Ze kon niet wachten om van onderwerp te veranderen. En Trump geeft haar massa’s materiaal.