Donald Trump boekt ideale winst, Bernie Sanders wordt een serieuze bedreiging voor Hillary

De inwoners van de staat New Hampshire, die in recordaantallen naar de stembus trokken, kozen fors voor Donald Trump, die het zelfs beter deed dan in de peilingen, en Bernie Sanders, die Hillary Clinton met een marge van ruim 20 procent verpletterde. De uitslag laat in de beide partijen een lange kiesstrijd vermoeden.

Bij de twee partijen was er geen enkele twijfel. Onmiddellijk na het dichtgaan van de laatste stembureaus, kondigden Amerikaanse media de winnaars aan, die allebei voor het eerst wonnen in een presidentiële voorverkiezing.

In voorlopige resultaten bij de Republikeinen behaalt zakenman Donald Trump 35 procent van de stemmen, tegen 16 procent voor een opgeluchte John Kasich, gouverneur van Ohio, en 11 procent voor Ted Cruz, vorige week winnaar in Iowa, en Jeb Bush. De volgenden in de rij zijn Marco Rubio met 10 procent, Chris Christie met 8 procent, Carly Fiorina met 4 en Ben Carson met 2.

Forse winst

Voor Trump, die weliswaar blij was, maar voor zijn doen vrij ingetogen bleef tijdens zijn overwinningstoespraak, is dit een gedroomd resultaat. Tot New Hampshire bestond er twijfel of zijn kandidatuur in het stemhokje echt iets teweeg kon brengen, of toch vooral een vrijblijvend spektakel bleef voor zijn aanhang. In de caucus van Iowa had hij met een tweede plaats een tegenvallend resultaat behaald. Maar dit keer won hij forser dan de peilingen lieten vermoeden. Hij won in bijna alle categorieën, bij jong en oud, bij arm en rijk, bij stedelingen en boeren, bij laag- en hooggeschoolden. De tegenstand werd echter niet vernietigend verslagen, en dat komt Trump allicht niet slecht uit. Zo blijft er nog altijd een hele krans aan kandidaten in de race over, en kan Trump met een score van om en bij 30 procent de groep domineren. In een duel met twee, of een campagne met drie, zou hij het mogelijks lastiger krijgen.

Voor John Kasich, die al zijn energie in New Hampshire had gestopt, en die volgens Amerikaanse bronnen aan zijn laatste miljoen campagnegeld begonnen is, biedt de tweede plaats een levenslijn. Hij scoorde beter dan velen hadden verwacht. Hij kan nu nieuw geld inzamelen, en met een verse boodschap naar South Carolina vertrekken. Hij pleitte in zijn toespraak voor vertraging van het leven, voor het tonen van hart, waarbij mensen mekaars noden zien, en mekaar helpen helen. ‘Daarvoor is geen overheidstussenkomst nodig’. Het was een ongewone maar doorvoelde boodschap, over wat hij tijdens de campagne had geleerd. Hij zei te hopen dat het nu minder negatief en optimistischer zou worden in deze presidentiële strijd.

Ontgoochelde Christie

Ultraconservatief Ted Cruz deed het zo goed als verwacht in een staat die hem bij gebrek aan evangelische kiezers niet zo goed ligt. Jeb Bush viel voor het eerst sinds lang niet tegen. Die twee gaan wellicht ook door.

Marco Rubio, die een week geleden nog getipt werd om zeker tweede te worden, en misschien zelfs eerste, had een tegenvallend resultaat, vooral als gevolg van een belabberde prestatie tijdens het debat tussen Republikeinse presidentskandidaten. Hij nam tijdens zijn toespraak alle schuld op zich, en noemde zijn wanprestatie in het debat: “Dat zal nooit meer gebeuren”, beloofde hij. Rubio heeft wel nog geld over, en zal naar alle waarschijnlijkheid gewoon doorgaan met zijn campagne.

Chris Christie, de gouverneur van New Jersey, die, zoals Kasich door zijn geld heen zit, reageerde ontgoocheld en zou overwegen zijn campagne te beëindigen. Hij gaat zich in New Jersey bezinnen, kondigde zijn campagne aan. Christie deed tijdens het debat het grote sloopwerk tegenover Rubio, maar wordt niet navenant beloond.

Fiorina en Carson hadden vooraf aangekondigd dat ze ook na New Hampshire doorgaan, maar na hun resultaat is dat de vraag.

Twisten om minderheden

Aan Democratische kant was de overwinning van Bernie Sanders overweldigend. Hij haalde 59,6 procent van de stemmen tegen 38,7 voor Hillary Clinton. Bij de jongeren, en bij jonge vrouwen, haalde hij meer dan 80 procent van de stemmen.

Het Clintonkamp had eerder op de avond nog gesuggereerd dat een verlies met 10-12 procent verteerbaar zou zijn, maar ruim 20 procent is echt een opdoffer. Geruchten dat ze haar campagne zal herbekijken, mensen zal ontslaan, doen nog altijd de ronde. Ze heeft een probleem met haar boodschap, waarbij ze de draad van president Obama wil opnemen, en zijn beleid wil verderzetten. Dat is een moeilijke boodschap om in het huidige klimaat enthousiasme op te wekken. Sanders won in alle groepen behalve bij 65-plussers en bij de welvarende kiezers (meer dan 200.000 dollar per jaar).

Hillary Clinton blijft nog wel de favoriet. In de komende staten, Nevada en South Carolina, voert ze de peilingen aan. Maar dit resultaat helpt haar niet. Sanders wist te doen wat zij nog niet kon: heel veel kiezers mobiliseren en enthousiast maken, hij kon onder grote tv-belangstelling lang speechen, en zijn programma uit de doeken doen. Hij verkleint zijn achterstand in nationale peilingen, en hij probeert zijn draagvlak te verbreden, door ook de hand te reiken naar minderheden – groepen die doorgaans in meerderheid voor Clinton kiezen.

Clinton gaf haar verlies toe, gaf toe dat ze hard zal moeten werken om met name de jongeren voor haar zaak te winnen.

Sanders zei dat met deze overwinning het begin van zijn ‘politieke revolutie’ was ingeluid, en maakte van de gelegenheid gebruik om zijn aanhang om geld te vragen. ‘Dit is mijn fundraiser’, zei hij, tegen zijn aanhang en tegen talloze tv-camera’s.