Harini Nagendra

‘Dit is wat er gebeurt als steden ecologie opofferen voor ontwikkeling’

Harini Nagendra Professor, onderzoekt duurzaamheid m.b.t. steden aan universiteit Azim Premji in Bangalore, India

Als steden de natuur opgeven ten voordele van steeds meer vastgoed, zijn rampen – zoals de overstromingen die momenteel het Indische Mumbai teisteren – onvermijdelijk, zegt Harini Nagendra, professor Duurzaam Stadsbeleid aan de universiteit van Azim Premji.

Terwijl orkaan Harvey de gebieden rond Houston en Texas in de greep hield, werden ook grote delen van Noord-India, Nepal en Bangladesh geteisterd door zware regenval.

De Indiase stad Mumbai wordt daarbij voor de tweede keer in korte tijd getroffen door overstromingen. Tientallen mensen lieten het leven, onder meer in het vier verdiepingen hoge gebouw dat op 31 augustus instortte, hoogstwaarschijnlijk omdat het door de regen verzwakt was.

Dit is wat er gebeurt als steden ecologie opofferen voor ontwikkeling.

Overbevolkte steden

Het verlies van mensenlevens in Indiase steden wordt vaak afgewenteld op de overbevolking. Steden kennen hier dan ook een ongekende bevolkingsgroei. In 1950 werd Mumbai bevolkt door 2,86 miljoen mensen, vandaag is dat aantal gestegen naar 21 miljoen inwoners. Tegen 2030 zullen dat er naar schatting 28 miljoen zijn.

Mumbai ligt langs de kust en spreidt zich over verschillende eilanden. De stad is omringd door water: in moddervlaktes, meren, kreken, rivieren en de eeuwig aanwezige kustlijn.

De prijs voor een stuk grond is in veel delen van Mumbai astronomisch hoog en land is er schaars. Het is dan ook geen verrassing dat Mumbai de ecologie heeft opgeofferd om de ontwikkeling van de stad voorrang te geven. Vastgoedprojecten, industrie en overheidsinfrastructuur (spoorwegen, wegen en luchthavens) zagen het licht maar hebben tegelijk het waternetwerk van de stad verstikt. Bij elke moessonregen overstroomt de stad.

Wortels en takken tegen stormwater

Moddervlaktes, draslanden, overstromingsgebieden en mangroves hielpen ooit om massale hoeveelheden stormwater en overstromingen af te remmen.

Het complexe wortelsysteem van mangroves en de takkenarchitectuur van bomen waren ooit een natuurlijke belemmering om de kracht van het water te verminderen. Maar nu staan er gebouwen in de plaats. Vuilnis slingert rond en verstopt de waterwegen. De meeste kanalen en waterwegen die grotere watervlaktes met elkaar verbinden zijn ook volgebouwd zodat een vlotte doorstroming naar de zee onmogelijk is. Als gevolg daarvan zijn de laagst gelegen gebieden van de stad altijd het eerste slachtoffer van overstromingen.

Mumbai’s uitgestrekte draslanden en moddervlaktes die sinds de vroege 19e eeuw verschillende delen van de stad verbonden en droog hielden, zijn gewoon verdwenen. Hun aanwezigheid had nochtans het huidige regenwater kunnen opvangen en afvoeren.

Vandaag, met enkel maar beton zo ver het oog reikt, kan dat water niet meer weg. In periodes van zware regenval zijn de gevolgen rampzalig. De overstromingen van 2005 kostten aan 5000 mensen het leven en brachten de stad economische schade toe die wordt geschat op 30 miljard roepie (620 miljoen euro).

Nood aan introspectie

Na de hevige moesson en de verwoestende overstromingen van 2005 kreeg een onderzoekscomité opdracht van de overheid om de oorzaken van de ramp te onderzoeken. De studie concludeerde dat er dringend nood was aan een herstel van draslanden en overstromingsgebieden in en rond Mumbai. In 2007 werd een Greater Mumbai Action Plan geformuleerd dat onder meer focuste op het herstel van de belangrijkste rivier van de stad, de Mithi, die op dat moment herleid was tot een nietszeggend kanaaltje.

In diezelfde periode kwam er kritiek van de voorzitter van het comité, waterexpert Madhav Chitale. Hij sprak zich publiekelijk uit over het gebrek aan progressie en de minimale opvolging van de aanbevelingen in het onderzoek. Hij verweet de stad een gebrek aan topografische gegevens, noodzakelijk voor de bouw van waterwegen die overstromingswater kunnen doen afvloeien.

In de jaren daarna waarschuwden verschillende klimaatwetenschappers, stadsspecialisten en actiegroepen regelmatig dat Mumbai op een nieuwe overstroming afstevende. Meer regen, een gevolg van de klimaatverandering, en een amper aangepaste stad creëerden de ideale combinatie voor een nieuwe ramp. Deze waarschuwingen werden bewaarheid in het huidige regenseizoen.

Klimaatverandering

De stadsplanners van Mumbai weten dat de klimaatverandering leidt tot een toegenomen kans op hevige regen en dat de restauratie van draslanden, rivieren en een doordacht waternetwerk cruciaal is. Maar de rush om te bouwen en nieuwe vastgoedprojecten neer te zetten, heeft die blik vertroebeld. Echter, geld kan de natuur niet vervangen.

Het verhaal van Mumbai is een reflectie van de ziektes in veel steden in India – en in verschillende andere delen van de wereld.

Een doordachte lezing van de geschiedenis van India toont aan dat veel steden historisch gegroeid zijn met de natuur als ondersteunende factor. Als dit systeem wordt uitgehold – wat we ook zien in steden zoals Delhi, Bangalore en Chennai (Madras) – komt uiteindelijk het overleven van de stad zelf op de helling te staan.

Het verhaal van Mumbai is een reflectie van de ziektes in veel steden in India – en in verschillende andere delen van de wereld, van Miami tot Houston. In een nattere toekomst is het duidelijker dan ooit: steden hebben ecologie nodig om te kunnen groeien.

Professor Harini Nagendra doet onderzoek naar duurzaamheid in relatie tot steden aan de universiteit Azim Premji in Bangalore, India. Deze opinie verscheen oorspronkelijk op The Conversation.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content