‘Dit is geen Griekse tragedie, maar het uitzinnig geschreeuw tijdens een vechtscheiding’

‘Het schouwspel dat we de afgelopen dagen met stijgende verbazing hebben gevolgd, wordt wel eens als een Griekse tragedie omschreven, maar het lijkt meer op het uitzinnige geschreeuw tijdens een vechtscheiding’, schrijft Kathleen Van Brempt (SP.A).

Het schouwspel dat we de afgelopen dagen met stijgende verbazing hebben gevolgd, wordt wel eens als een Griekse tragedie omschreven, maar het lijkt meer op het uitzinnige geschreeuw tijdens een vechtscheiding. Beide partijen hebben zich zodanig klem gereden, dat een redelijke oplossing onmogelijk wordt. En net zoals bij een vechtscheiding zijn er enkel verliezers.

Het overkomt elk van ons wel eens dat beide partijen van een bevriend koppel dat in een vechtscheiding betrokken is, hun versie van de feiten komen toelichten. Telkens weer wordt het duidelijk dat je er beter aan had gedaan je niet met hun problemen te bemoeien. Want de salvo’s aan argumenten, verdraaiingen van de waarheid, verwijten en opeenstapelingen van feiten en feitjes uit een vaak ver verleden, wijzen zelden de weg naar oplossingen. Wat elk van hen wil horen is: Wie heeft er gelijk? Vaak hebben beiden gelijk, of ongelijk.

Wat we de afgelopen weken en dagen tussen de Europese Instellingen en Griekenland hebben zien gebeuren, is van hetzelfde laken een pak. Wat we met zekerheid kunnen zeggen, is dat het al lang geleden fout liep, eerst bij het wanbeleid van de Griekse regeringen en de reactie daarop van de Europese leiders die deden alsof hun neus bloedde en daarom medeverantwoordelijk zijn. Daarna, in 2010, bij de schuldeisers en de Europese Instellingen die een medicijn voorstelden dat de Griekse patiënt alleen maar zieker heeft gemaakt. De manier waarop het IMF de impact van de rabiate bezuinigingen heeft onderschat, geeft haar een verpletterende verantwoordelijkheid. Het heeft de Griekse economie verwoest en het land in een humanitaire crisis gestort. Dat diezelfde instellingen de kei willen blijven stropen en een totale onwil aan de dag leggen om hun vergissingen toe te geven, getuigt van een totaal gebrek aan verantwoordelijkheidszin.

Een herstelprogramma voor Griekenland had moeten doen wat het woord betekent: de Griekse economie herstellen, wat in crisistijden niet lukt door rabiaat te bezuinigen. Die analyse is al vaak gemaakt door eminente economen, niet enkel voor Griekenland trouwens maar voor de hele EU. Uiteraard moeten de begrotingen op orde worden gebracht, maar dat moet aan een matiger tempo gebeuren, rekening houdend met de sociale impact ervan, zodat landen financiële ademruimte krijgen om hun economie te herstellen. De Trojka eiste net het omgekeerde. Ze kneep de Grieken de strot dicht, gaf hen geld en liet het leeuwendeel daarvan meteen weer terugvloeien naar Franse en Duitse banken.

Wanneer komt die schuldverlichting er?

De Grieken hadden ook een duidelijk uitzicht moeten krijgen op schuldverlichting als ze er in slaagden hun land er weer bovenop te krijgen. Maar ook die belofte werd nooit gemaakt. Nochtans zal Griekenland zijn schuld nooit kunnen terugbetalen. Het is niet eens de vraag of er een schuldverlichting komt, maar wanneer ze komt en vooral hoe?

Het mag verbazingwekkend heten dat de Europese politieke en economische elites zich een hoedje schrokken toen de vertwijfelde Grieken tijdens de vorige verkiezingen voor een totaal ander verhaal kozen. Syriza was jong, onbesmet door het cliëntelisme van de Griekse staat en bood ideologisch een radicaal andere oplossing aan om uit de crisis te halen. Strikt genomen is de economische analyse van Syriza de juiste, zowel wat de oorzaken van de crisis betreft, als de oplossingen om er uit te geraken.

Pluspunten van Syriza zijn grootste struikelblokken

Maar net de pluspunten van die maagdelijke partij blijken nu ook haar grootste nadelen te zijn. Jong en onbesmet betekent ook onervaren, vaak naïef en onbezonnen, met een gebrek aan inzicht in de ingewikkelde Europese en internationale diplomatie en vaak met een populistisch ondertoontje. Mocht politiek enkel over harde feiten gaan, zou dat geen rol mogen spelen, maar er spelen helaas psychologische en emotionele mechanismen, ook in de toppolitiek.

Je kan dan wel gelijk hebben, het punt is dat je gelijk moet halen. Dat is ook de reden dat het befaamde referendum dat tijdens nachtelijke onderhandelingen plotseling uit een Griekse hoge hoed kwam, ervaren werd als chantage. De Grieken hadden best bij de aanvang van de onderhandelingen kunnen melden dat om het even welke deal eerst door de bevolking moest goedgekeurd worden via een referendum. Dan hadden alle partijen de spelregels gekend. Maar in de loop van de onderhandelingen de spelregels veranderen, viel bij de Eurozoneministers op een koude steen.

Bovendien heeft het referendum betrekking op Europese voorstellen die door de huidige onderhandelingen al voorbijgestreefd zijn. Het wordt dus onduidelijk waarover er precies moet gestemd worden. Als klap op de vuurpijl wordt het referendum in de media geframed als een stem voor of tegen de euro, of zelfs voor of tegen lidmaatschap van de Unie, wat het strikt genomen niet is. Geraak daar nog maar eens uit wijs. Ondertussen heeft de grootste Griekse vakbond gevraagd om het referendum te schrappen en heeft de Raad van Europa, de mensenrechtenwaakhond die verder niets met de EU-instellingen te maken heeft, gezegd dat het Griekse referendum de internationale standaarden niet haalt.

Het referendum lijkt als een boemerang terug te keren naar de Griekse regering, getuige ook de houding van de Duitse Bondskanselier Merkel, die enkel nog wil onderhandelen na het referendum. Zij lijkt te beseffen dat dat referendum wel eens als een bom in het gezicht van Tsipras kan ontploffen.

De onervarenheid van de Griekse regering heeft de Griekse bevolking niet echt geholpen. Maar dat is al bij al minder stuitend dan het gebrek aan leiderschap van de Europese regeringsleiders die de fundamenten van de Unie, namelijk samenwerking en solidariteit, aan hun laars lappen, weigeren de vergissingen van het verleden te erkennen en zo de Unie zelf in gevaar brengen.