‘Dit is een versterkt en gevaarlijk al-Qaeda waar iedereen bezorgd om is’

Een kind draagt een wapen tussen een menigte Houthi-aanhangers. © Reuters
Wided Bouchrika
Wided Bouchrika Freelancejournaliste

Al-Qaeda maakt misbruik van het conflict in Jemen om er zijn macht uit te breiden. De terreurbeweging heeft de controle verworven over een belangrijke luchthaven en olie-exportterminal. Ook veroverde het al de stad al-Mukalla, haalde er de bank leeg en liet zowat iedereen uit de gevangenis vrij.

Al-Qaeda op het Arabisch Schiereiland (AQAP), een fusie van Saudische en Jemenitische strijders die in 2009 gevormd werd, breidt zijn macht in Jemen gestaag uit. Het land is in complete chaos gestort: sjiitische Houthi-rebellen rukten vanuit het noorden op, veroverden de hoofdstad Sanaa en zetten hun opmars voort tot de zuidelijke havenstad Aden. De regering van president Abd Rabbuh Mansour Hadi vluchtte naar buurland Saudi-Arabië: het land dat nu geruggensteund door een Arabische coalitie de rebellen met luchtaanvallen viseert.

Veroveringen

‘In Jemen strijden de Houthi’s tegen iedereen en daarbovenop strijdt al-Qaeda er tegen Islamitische Staat (IS). Jemen wordt een failed state‘, zo zei terreurexperte Jessica Stern in een interview met Knack.be. Toch lijkt al-Qaeda in Jemen slechts op weinig verzet te stuiten.

AQAP veroverde namelijk ondertussen de stad al-Mukalla – vijfde grootste stad van Jemen en hoofdstad van de provincie Hadhramaut – waar het overheidsgebouwen innam, de centrale bank plunderde en honderden gevangenen uit de stedelijke gevangenis vrijliet: inclusief een belangrijke leider van de groep.

Sjiitische Houthi-rebellen rijden langs een vlag van Ansar al-Sharia, geschilderd op een rotswand in Almnash. De terreurgroep is een lokale tak van al-Qaeda op het Arabische Schiereiland (AQAP).
Sjiitische Houthi-rebellen rijden langs een vlag van Ansar al-Sharia, geschilderd op een rotswand in Almnash. De terreurgroep is een lokale tak van al-Qaeda op het Arabische Schiereiland (AQAP).© Reuters

De terreurbeweging maakt misbruik van de toenemende meerzijdige oorlog in Jemen en het ineenstorten van de overheid om er steeds meer territorium naar zich toe te trekken. Lokale autoriteiten hebben volgens de New York Times gemeld, dat strijders van AQAP nu ook de controle verworven hebben over de belangrijke luchthaven van Riyan, een militaire basis bij al-Mukkala en de olieterminal van Dhabah aan de Arabische Zee. Dat laatste zou de groepering al eerder hebben proberen te veroveren, zo menen Jemenitische autoriteiten.

Saudisch offensief versterkt al-Qaeda

Al-Qaeda’s tegenstanders in Jemen vormen niet langer een barrière voor de terreurbeweging: ze zijn of net als het land in chaos gestort of afgeleid door andere gevechten. Militaire eenheden verdwenen van de aardbol of verzetten zich gewoon amper wanneer al-Qaeda oprukt.

Andere legereenheden sloten zich aan bij de Houthi-rebellen omdat ze trouw zijn aan ex-president Ali Abdullah Saleh. En laat de rebellen – afkomstig uit het noorden en beschouwd als meest uitgesproken vijand van al-Qaeda – nu net zelf verwikkeld zijn in een onontwarbare strijd met rivaliserende milities. Daarbovenop zijn de Houthi’s het doelwit van luchtaanvallen door Saudi-Arabië, dat Hadi’s regering weer aan de macht wil brengen.

Houthi-aanhangers steken hun wapens de lucht in.
Houthi-aanhangers steken hun wapens de lucht in.© Reuters

Een tegenslag buiten beschouwing gelaten – AQAP verloor belangrijke leider Ibrahim al-Rubaish en andere leden bij een Amerikaanse drone-aanval – heeft het Saudische offensief tegen de Houthi’s al-Qaeda toch indirect versterkt. Voor het eerst ontwikkelen de strijders relaties met Jemenitische stammenleiders: op basis van een gedeelde antipathie voor de sjiitische rebellen en hun handlangers. Dat meldde Jamal Benomar aan de New York Times. De speciale gezant voor de Verenigde Naties trachtte – zonder succes – een politieke verzoening te smeden in Jemen.

Alliantie met stammenleiders

‘Het is de eerste keer, dat al-Qaeda een strategische alliantie smeedt met de stammen’, aldus Benomar. ‘We hebben hier te maken met een versterkt en gevaarlijk al-Qaeda. Dit is waar iedereen zich zorgen om maakt.’

In Washington erkenden vertegenwoordigers van het Pentagon reeds, dat de door de Verenigde Staten gesteunde Saudische luchtaanvallen meer ruimte gecreëerd hebben voor al-Qaeda. Minister van Defensie Ashton Carter noemde de veroveringen ‘zorgwekkend’ voor de VS.

‘Het is vanzelfsprekend dat we onze antiterreuroperaties makkelijker kunnen uitvoeren als Jemen een regering heeft’, citeert New York Times de minister. ‘In de tussentijd moeten we onszelf beschermen tegen AQAP, omdat ze gevaarlijk zijn.’

‘VS blijft Saudi-Arabië steunen’

Wel zei Carter het Saudische offensief te blijven steunen. Hij noemde het koninkrijk ‘een oude vriend en bondgenoot’ en zei dat de VS het land probeert te helpen ‘zichzelf en zijn grenzen te beschermen’. De defensieminister noemde de Saudische missie in Jemen ‘het herstellen van een politiek proces waarin een legitieme regering kan gevormd worden’.

Dat politiek proces lijkt een duwtje in de rug te krijgen door de benoeming van premier Khaled Bahah tot vicepresident door Hadi, die zelf niet echt op een brede basis kan steunen. Bahah wordt door de Houthi’s aanvaard en wordt door veel Jemenieten gezien als ‘redder’.

Een man draagt zijn kind een schip af. Dat arriveerde pas vol Jemenitische vluchtelingen in de haven van Bosasso in Somalië.
Een man draagt zijn kind een schip af. Dat arriveerde pas vol Jemenitische vluchtelingen in de haven van Bosasso in Somalië.© Reuters

Voordat vredesonderhandelingen gestart kunnen worden, eist de vicepresident echter dat de Houthi’s de strijd staken. Maar een vertegenwoordiger van de rebellenbeweging vertelde persagentschap Reuters eerst te willen dat de Saudische luchtaanvallen ‘onmiddellijk en zonder voorwaarden’ stoppen.

Hulporganisaties trekken aan alarmbel

Human Rights Watch (HRW) heeft een onderzoek naar die luchtaanvallen gevraagd waarbij minstens 31 burgers in een zuivelfabriek bij de havenstad Hodeida gedood zouden zijn. Artsen Zonder Grenzen meldt dan weer hoe een ziekenhuis in een nacht tijd 30 burgers, gewond geraakt bij luchtaanvallen, moest verzorgen. De VN spreekt over honderden doden, inclusief minstens 364 burgers.

Ondertussen trekken internationale hulpdiensten aan de alarmbel: Jemen, dat bijna al zijn voeding moet importeren, stevent af op een noodsituatie. De Saudische coalitie stelde een lucht- en zeeblokkade in die samen met de aanhoudende gevechten geleid hebben tot kritieke voedings- en brandstoftekorten in vele steden, zoals Sanaa en Aden.

Het Wereldvoedselprogramma (WFP) dat aan 105.000 ontheemden gedurende enkele dagen voeding wil bedelen, maakt melding van omstandigheden die ‘zo onveilig zijn, dat het enorm moeilijk wordt om de mensen te bereiken’. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) slaagde er wel in meer dan 18 ton medicatie en chirurgisch materiaal aan Sanaa te leveren.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content