De VS verlaten Irak in volle politieke crisis

De Verenigde Staten trekken zich terug uit Irak, terwijl het land ten prooi valt aan politieke instabiliteit en sectaire chaos.

Irak zou een modeldemocratie in het Midden-Oosten worden, zo beloofden de neoconservatieven in Washington toen ze het land negen jaar geleden binnenvielen. Die belofte lijkt vooralsnog niet ingelost, nu de laatste Amerikaanse soldaten aan het wegtrekken zijn. 1.000 zullen er in het chaotische land blijven, om het Iraakse leger te helpen op poten zetten. Nog eens 16.000 Amerikanen blijven er als diplomatiek personeel, in wat de belangrijkste ambassade ter wereld is.

Ondertussen slaat de politieke crisis in alle hevigheid toe in Bagdad. De Amerikanen verloren er bijna 4.500 soldaten. De Iraakse doden lopen in de tienduizenden.

Er is een aanhoudingsbevel uitgevaardigd tegen vicepresident Tarek al Hachemi, die ervan verdacht wordt medeplichtig te zijn aan voorbereidingen voor aanslagen op het parlement.

De premier, Nouri al Maliki, wil het hoofd van zijn vicepremier, Saleh Moutlak, omdat die hem op televisie “een dictator erger dan Saddam Hoessein” genoemd heeft.

Ondertussen heeft Iraqiya, een seculier blok van oudpremier Iyad Allaoui, waar ook al Hachemi en Moutlak – allebei soennieten – deel van uitmaken, aangekondigd de regering te zullen boycotten. En dat twee dagen nadat het de medewerking aan het Iraakse parlement had ingetrokken. Iraqiya uit scherpe kritiek op de premier, die volgens hen de macht wil grijpen.

Iraqiya tegen de premier: “Wij verwerpen de politiek die eruit bestaat de andere partijen te negeren, die de justitie politiseert, die eenzijdig de macht uitoefent en die de wet met de voeten treedt. Door dat beleid willen mensen zich van de ijzeren vuist van het centrale bestel ontdoen, daarin overigens gesteund door de Grondwet.” Daarmee alludeert Iraqiya op recente stemmingen om provincies met een soenitische meerderheid, zoals Anbar, Salaheddine en Diyala, meer autonomie te geven.

Zwak centraal gezag

De eenheid van het land staat ook onder druk door de versterkte autonomie van de Koerden, die vooral in het noorden wonen, en de claims van plaatselijke potentaten op de macht. “Het centrale gezag is het resultaat van een compromis tussen de regio’s”, weet Pierre-Jean Luizard, Irakspecialist bij Le Monde. “Ze geven allemaal prioriteit aan de regionale problemen, al naar gelang de regio waartoe ze behoren.”

De autonome Koerdische regio tekende bijvoorbeeld contracten met oliemaatschappij Exxon, zonder daarvoor de toestemming te vragen aan, laat staan te hebben van, Bagdad. Dat heeft voor opschudding gezorgd bij de politieke klasse, maar die lijkt niet bij machte er iets aan te doen.

Sectair kruidvat

De sectaire tegenstellingen die al op scherp stonden door de oorlog, worden door deze politieke crisis nog eens extra opgeblazen. “Bagdad is een stad vol betonnen afsluitingen, die de ene groep van de andere afschermt”, getuigt Luizard in Le Monde des religions. “Voor 2003 wist men vaak niet wie soenniet of sjiiet (twee strekkingen binnen de islam, die het oneens zijn over de opvolging van de profeet Mohammed, SD) was. Sinds 2003 is dat onmogelijk.” Volgens Luizard vergiftigt dat de Iraakse samenleving.

In die context riep de Koerdische leider Massoud Barzani op tot een spoedvergadering: “We dreigen af te glijden naar een diepe politieke crisis, die ons politiek partnerschap bedreigt. We moeten samenkomen om de ineenstorting van het politiek bestel te voorkomen.” De vraag is of hij gehoord zal worden. (L’Express/Catherine Gouëset/SD)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content