Tot voor kort werd de Duitse Reichsbürgerbewegung als relatief ongevaarlijk beschouwd. Daar is verandering in gekomen, nu ze radicaliseert en zelfs voor dodelijk geweld niet terugdeinst.
In de Duitse deelstaat Saksen werd twee weken geleden brandgesticht voor het appartement van een familie Syrische vluchtelingen. Officieel zijn de motieven van de dader nog niet bekend, maar duidelijke vermoedens zijn er wel. De 56-jarige man stond in de wijk bekend als een aanhanger van de extreemrechtse Reichsbürgerbewegung, die de afgelopen maanden steeds vaker van zich heeft doen spreken. Op papier klinken de theorieën van de beweging eerder lachwekkend dan gevaarlijk. Haar naar schatting drieduizend aanhangers dwepen met het Duitse rijk zoals dat tussen 1871 en 1945 bestond, en weigeren de huidige Duitse Bondsrepubliek te erkennen – die zou hen na de Tweede Wereldoorlog door de geallieerden ‘opgedrongen zijn’. Twee vaders van de beweging zijn Manfred Roeder, neonazi en Holocaust-ontkenner, en Horst Mahler, in een vorig leven een van de grondleggers van de extreemlinkse terreurbeweging Rote Armee Fraktion.
Het was Horst Mahler die eind jaren negentig de theorie ontwikkelde dat de Bondsrepubliek Duitsland niet meer is dan een bvba die, ‘in Amerikaans-Joodse opdracht’, de identiteit van het Duitse volk wil ondermijnen. Haast geruisloos groeide zijn Reichsbürgerbewegung uit tot een kleine sekte, verspreid over enkele tientallen regionale ‘staten’ of ‘koninkrijken’ in Duitsland. Media-aandacht kreeg ze zelden, ook omdat ze daartoe geen aanleiding gaf. Eind augustus kwam daar verandering in, toen de politie binnenviel in de woning van de bekende Duitser Adrian Ursache. De gewezen Mister Ostdeutschland en Mister Germany bleek niet alleen een fors geradicaliseerde aanhanger van de Reichsbürgerbeweging te zijn, samen met liefst 120 volgelingen had hij zijn woning ook tot staat uitgeroepen. Tijdens de inval van de politie verdedigde Ursache zijn ‘rijk’, dat hij Ur noemde, met een pistool. Eén agent raakte gewond.
Medio oktober viel de politie dan weer binnen bij een andere ‘Reichsbürger’: Wolfgang P., een op het eerste gezicht keurige financieel adviseur. De man was op de radar van de politie verschenen nadat hij zijn naam uit het lokale bevolkingsregister had laten verdwijnen en had geweigerd om nog langer verkeersbelasting te betalen. Toen een vierkoppige politiemacht hem wilde oppakken, opende hij het vuur en verwondde één agent dodelijk. Volgens de krant Bild had ook Wolfgang P. zijn woning tot staat uitgeroepen. De grenzen ervan had hij afgebakend met gele verf.
De Duitse overheid en veiligheidsdiensten maken zich steeds meer zorgen over de Reichsbürgerbewegung. De politie van München maakte vorige week nog bekend dat minstens vijf van haar agenten verdacht worden van sympathie voor de beweging. Elders in Duitsland gaan stemmen op om alle die voor de overheid werkende sekteleden uit hun ambt te ontzetten. Het Duitse persbureau DPA schat dat het om minstens 1000 ambtenaren gaat.
Jeroen de Preter
De Reichsbürgerbewegung zou minstens 1000 ambtenaren onder haar leden tellen.
