De Vijfsterrenbeweging is met afstand de grootste politieke partij in Italië. Silvio Berlusconi kwam, zag en verloor.
Het nieuwe, complexe Italiaanse kiesstelsel maakt dat 40 procent van de stemmen volstaat voor een volstrekte meerderheid in het parlement. In een poging om over die lat te springen, sloten zowel links als rechts partijen zich bij elkaar aan. Aangezien geen van de twee blokken bij de verkiezingen van afgelopen zondag genoeg stemmen heeft gekregen, staat Italië voor een moeilijke coalitievorming. De partij die als grootste uit de stembus kwam, de Vijfsterrenbeweging van komiek Beppe Grillo en de jonge Luigi Di Maio, heeft normaal gesproken geen zin in coalities. Maar nu ze zo goed als een derde van alle Italianen achter zich heeft gekregen, is het waarschijnlijk dat ze niet helemaal aan de kant zal blijven.
Een conclusie moet nu zijn dat Europa dringend werk moet maken van een serieus migratie- en grensbeleid
Er is tijdens de campagne veel aandacht gegaan naar de terugkeer van voormalig premier en mediabaas Silvio Berlusconi. Hij is intussen 81 en mag door een veroordeling voor fiscale fraude zelf geen politiek mandaat uitoefenen. Zijn rechtse blok, met zijn eigen Forza Italia, de antimigratie- en anti-Europa-partij Lega van Matteo Salvini en de fascisten van Fratelli d’Italia, kwam wel als grootste uit de verkiezingen. Dat maakt van het linkse blok rond de Partito Democratico van Matteo Renzi en premier Paolo Gentiloni de grote verliezer. Maar ook Berlusconi won zelf niet: zijn partij moet het binnen zijn blok afleggen tegen de Lega. Dat is de voormalige Lega Nord, een partij die in het Europees Parlement gemene zaak maakt met het Franse Front National en in Rome met Berlusconi, die in Brussel dan weer bij de christendemocraten hoort. Het is alsof de CD&V in Vlaanderen een blok zou vormen met Vlaams Belang.
De stem voor de onvoorspelbare anti-establishmentpartij MoVimento 5 Stelle leert hoe weinig vertrouwen de Italianen hebben in wat de traditionele politiek biedt. De economie trekt dan wel een beetje aan, maar bijna 10 miljoen Italianen leven in armoede. Sinds 2014 kreeg Italië meer dan 600.000 migranten over de vloer. De Italianen voelen zich in de steek gelaten. Met de Vijfsterrenbeweging en de Lega koos de helft van de kiezers voor een partij met, ten minste, veel kritiek op de Europese Unie.
Voor de verkiezingen leek het erop dat een nieuwe regering niet zonder de zegen van Berlusconi zou kunnen. Hij zou de Europese bonzen in Brussel zelfs hebben beloofd dat hij geen regering zou vormen met extreemrechts – dat wil zeggen: met zijn campagnegenoot Salvini. De boze kiezer heeft de kaarten anders gelegd. Een conclusie moet nu zijn dat Europa dringend werk moet maken van een serieus migratie- en grensbeleid, als het zijn eigen democratieën wil redden.
