‘De Griekse coalitie kiest voor de vlucht vooruit’

Morgen trekken de Grieken onverwacht en vervroegd naar de stembus om een nieuwe president aan te wijzen. Volgens Lukas De Vos is het een paniekpoging van de regering-Samaras om (uiterst) links van de macht te houden.

‘Casinopolitiek’, schreeuwt de radikaal-linkse oppositie. ‘Stabiliteit’, sust de regering van Antonis Samaras. Zijn coalitie van conservatieven (Nea Demokratia) en socialisten (PASOK) staat met het mes op de keel. En dus pokeren ze met de inzet van al wat ze nog hebben. En kiezen ze voor de vlucht vooruit.

Ze hebben de stokoude president Karolos Papoulias, 85 intussen, de wacht aangezegd. Normaal loopt diens ambtstermijn in maart 2015 af, maar in een wanhopige poging om het steunprogramma van de Trojka – Europese Kommissie, Europese Centrale Bank, Internationaal Muntfonds – te redden, is de keuze voor zijn opvolger vervroegd naar komende woensdag, 17 december. En daar begint de paniek.

Weinig enthousiasme voor een besparingsregering

Want ND en PASOK bezetten samen 155 zetels in het 300-koppig parlement. Presidentsverkiezingen kunnen ten hoogste drie rondes tellen. In de eerste en de tweede (op 23 december) moet de beste kandidaat 200 stemmen halen. In de laatste (op 29 december) volstaan 180 stemmen. Maar daar wringt het schoentje. De socialistische oudpremier Kostas Simitis (1996-2004) zegt koudweg dat een meerderheid van 180 stemmen niet realistisch is. Hij kan best gelijk hebben, want op dit ogenblik zetelen maar 24 onafhankelijken in het parlement. En zowel uiterst links (Syriza, KKE) als uiterst rechts (Gouden Dageraad, ANEL) zijn niet geneigd de besparingsregering een handje toe te steken.

Opstapje voor vervroegde presidentsverkiezingen

Syriza en haar populaire leider, Alexis Tsipras, die in de running was om voorzitter te worden van de Europese Kommissie, wil van de presidentsverkiezing alleen een opstapje maken voor vervroegde parlementsverkiezingen. Volgens peilingen wordt Syriza de gedoodverfde winnaar. Syriza staat nu op 28 % van de kiesintenties, ND op 23 %. Maar al de rest, ook PASOK dat in 2009 nog 44 % haalde, hangt rond de 5 %. Oudpremier Papandreou van PASOK verkent trouwens het terrein om een eigen partij op te richten.

Laatste hulpschijf

Het succes van Syriza is een rechtstreeks gevolg van de harteloze wurging van de economie door de Trojka. Samaras is er niet in geslaagd zoals verplicht een vergelijk te vinden met de internationale geldschieters tegen eind dit jaar. De laatste hulpschijf van 1,8 miljard euro kan zo niet uitbetaald worden. De Europese ministers van financiën hebben Athene iets meer ademruimte gegeven, tot eind februari. En de Eurogroep wil een kredietlijn voorzien uit het reddingsfonds EMS om Griekenland weer naar de kapitaalmarkten te begeleiden. Maar de Europese Commissie valt helemaal uit haar rol, en heeft voluit steun toegezegd aan de kandidaat van de regering, de enige kandidaat trouwens: oud-commissaris voor leefmilieu en herhaaldelijk Grieks minister Kostas Dimas. Dat is ongezien in Europa, de Commissie mag alleen een neutrale, wetsvoorbereidende rol spelen.

Gemor bij vakbonden en geldschieters

Bij dergelijke opgedreven inmenging spint alleen Tsipras garen. Zijn programma is duidelijk. Stop de terugbetalingen. Meer aanwervingen bij de overheid. Maak privatiseringen ongedaan. En herstel de lonen en de rente van voor de crisis die sinds 2010 onstuitbaar het hele maatschappelijke weefsel heeft eengetast.

Uiteraard reageert de beurs op het paniekvoetbal van Samaras en de dreigementen van Tsipras zoals verwacht: op 9 december maakte ze een duik van 13 %. Dat was in 27 jaar niet meer gezien. Want als Griekenland zijn herstelbeleid afbreekt, dan keren de investeerders en de kapitaalmarkten hun handen af. De goedkeuring van de begroting 2015 heeft ook al niemand tevreden gesteld. Zowel vakbonden als geldschieters morren.

Dode mus

Samaras fluit in het donker. Hij trekt zich op aan een dooie mus: in het derde kwartaal tekende hij een groei van 0,7% op, tegen 0,2% in de Eurozone. De werkloosheid daalt, van 28% één jaar geleden naar bijna 26%. Hij verwacht máár een begrotingstekort van 340 miljoen, 0,2%. Helaas denken de schuldeisers daar anders over. Zij hebben het over 3%. En de Trojka eist dus nog meer besparingen in de openbare diensten en de pensioenen. Maar de voorbije vijf jaar is al tot 60 % weggezuiverd in sommige overheidsdiensten, en in het hoger onderwijs. De Nationale Technische Universiteit ziet het niet meer zitten en moet sluiten, na het verlies van tweederde van haar subsidies. Stroom, onderhoud, telefoon kunnen niet meer betaald worden.

Faliekante afloop?

Syriza ruikt haar kans, en gaat voluit voor de presidentsverkiezingen – zij zal geen enkele kandidaat steunen. Er is er maar één. De kans dat ook de derde ronde faliekant afloopt, voorspelt weinig goeds. Volgens de grondwet moeten er dan binnen de maand nieuwe parlementsverkiezingen komen. Het ergste scenario zou natuurlijk zijn dat er ook daarna geen werkbare meerderheid gevonden wordt. Dan is de Griekse tragedie compleet. En daarom wordt achter de schermen driftig afgetast. Samaras zou bereid zijn een gemeenschappelijke presidentskandidaat te aanvaarden in ruil voor verkiezingen in 2015, een jaar vroeger dan verplicht. Een andere piste is een regering van nationale eendracht.

Noodzaak, teleurstelling en wanhoop

Maar de kans is veel groter dat Tsipras doorduwt. Begin december verwierp de Trojka een Grieks voorstel om de terugbetalingen te spreiden over 100 schijven. Dat voorstel was door het parlement goedgekeurd. De weigering tot meer inschikkelijkheid van de Trojka was gefundenes Fressen voor Syriza. “Dit is het einde van de parlementaire democratie”, riep Tsipras dramatisch uit. De meeste Grieken volgen die redenering. Uit bittere noodzaak, uit armoede, uit teleurstelling, uit wanhoop. De krant Kathimerini ziet het zwart in. Samaras speelt zijn laatste kaart uit en wil de zwarte piet doorspelen aan Tsipras. Maar de onbuigzaamheid van de Trojka en zes maanden gepingel door de regering zetten de laatste fase in van het drama, schrijft ze. Met een staatsschuld van 177,5 % is geen land meer te bezeilen. En dan spiegelt Samaras Griekenland voor dat hij ze volgend jaar zal afbouwen tot 171,5 %. Er staan deze keer geen Leonidas en 300 Spartanen klaar om de vloedgolf van Duitse bankiers en onwillige geldschieters af te houden. En dan nog. Ook de Spartanen schoten er hun hachje bij in.