De campagne van Hillary Clinton verkeert in zwaar weer. Na de belabberde communicatie over haar gezondheid wordt de Amerikaanse presidentskandidate in verlegenheid gebracht door de Clinton Foundation. Volgens een rapport van financieel analist Charles Ortel, dat deze week verschijnt, was die betrokken bij vervalste medicatie tegen hiv en aids. ‘Nooit eerder was liefdadigheid een dekmantel voor zoveel bedrog.’
De gelekte e-mails over geldschieters van de Clinton Foundation, die in ruil voor hun steun allerlei voordelen kregen, deden al vermoeden dat er een reukje was aan de liefdadigheidsorganisatie die Hillary’s man Bill Clinton in 1997 heeft opgericht, na zijn eerste ambtstermijn als president, en die zich onder meer bezighoudt met gezondheidszorg en de strijd tegen hiv en aids in Afrika. Maar de duistere praktijken gaan verder dan favoritisme en belangenvermenging. Dat zegt onderzoeker Charles Ortel vanuit New York: ‘De Clintons doen zich voor als filantropen maar zijn de tegenpolen van Robin Hood: ze stelen van de armen en belonen de rijken. Nooit eerder was liefdadigheid een dekmantel voor zoveel bedrog.’
Charles Ortel is geen onbekende in de Amerikaanse financiële wereld. Hij studeerde aan Yale en behaalde zijn MBA aan de Harvard Business School. Hij werkte als algemeen directeur bij investeringsbank Dillon, Read & Co. en gaf leiding bij financieel onderzoeksbureau Newport Value Partners. Wall Street kent hij als zijn broekzak. De voorbije jaren werkte hij als investeerder, onderzoeker en schrijver. Hij maakte bijvoorbeeld naam als de klokkenluider die financiële tegenstrijdigheden bij multinationals als General Electric blootlegde. Begin 2015 beet hij zich vast in de Clinton Foundation.
Uw conclusie, na anderhalf jaar onderzoek, is niet min: al sinds het prille begin zou de Clinton Foundation met haar cashflow knoeien.
CHARLES ORTEL: Er is altijd al iets mis geweest met de statuten van de Clinton Foundation. Officieel is ze begonnen als presidentieel archief en onderzoeksfaciliteit in Little Rock, Arkansas. Maar ze eigende zich veel meer activiteiten toe dan haar statuten toestaan. Ze mág zich bijvoorbeeld niet zomaar bezighouden met thema’s als aidsbestrijding of klimaatverandering. Elke liefdadigheidsinstelling moet ieder jaar ook een financieel plaatje kunnen laten zien: aan die plicht heeft de Clinton Foundation nooit voldaan. Het gaat echt om massale fraude.
Die fraude blootleggen, vraagt ontzettend veel tijd en energie. De Clintons zijn ook taaie tegenstanders. Daarom werk ik samen met andere journalisten, en maak ik zo veel mogelijk bekend van wat ik ontdek. Ik heb geen politieke ambities, ben niet uit op persoonlijk gewin. Ik beschouw mijn werk als een missie. Omdat het over geknoei met liefdadigheidsgeld gaat. Geld dat Amerikanen grif geven. Om het cru te stellen: toon wat beelden van uitgehongerde Afrikaanse kindjes met vliegen op hun ogen, en de meeste mensen grijpen spontaan naar hun portemonnee. Dat daarvan misbruik wordt gemaakt, is misdadig. De meeste mensen moeten tenslotte hard werken voor hun geld. Wereldwijd heeft de Clinton Foundation 100 miljard dollar ingezameld. Per mail, via het internet, telefonisch… En iedereen betaalt maar.
Hoe bent u precies te werk gegaan?
ORTEL: Eerst heb ik alle openbare informatie over de stichting onderzocht, op basis van haar officiële website. Ik controleerde of de opgesomde activiteiten ook werkelijk plaatsvonden, zowel in de Verenigde Staten als in het buitenland. Daarin zag ik meteen grote verschillen. Daarna heb ik de persverklaringen over donaties en subsidies tot in de details uitgespit. Zo kwam ik uit bij de grootste geldschieter: Unitaid, een internationale organisatie in de gezondheidszorg. Tussen 2006 en 2008 zijn bijna alle donaties aan Unitaid rechtstreeks naar de Clinton Foundation gegaan. Unitaid zou alles samen 650 miljoen dollar aan de Foundation gegeven hebben, maar er gaapt een gat tussen wat Unitaid officieel schonk en wat de stichting officieel ontving.
En er is meer. De Clinton Foundation houdt zich ook bezig met hulp bij natuurrampen. Eén van de vele voorbeelden is de aardbeving in Haïti, in 2010: daar heeft ze gefraudeerd met 12 tot 13 miljard dollar. En mijn jongste rapport, dat deze week verschijnt, gaat over de aidsmedicatie die de stichting al jaren verdeelt. Die komt van Ranbaxy, het grootste farmaceutische bedrijf van India. Bij de kwaliteit ervan worden ernstige vragen gesteld. Het zou om vervalsingen gaan, bestemd voor landen met een arme en weerloze bevolking: werkt de medicatie niet, dan hoef je uit haar mond weinig kritiek te verwachten. In 2004 hebben twee medewerkers van Ranbaxy aan de alarmbel getrokken. Een van hen ging naar de VS en nam contact op met de Food and Drug Administration (FDA), waarna een onderzoek volgde. Aanmaningen en waarschuwingen volgden, maar verder gebeurde er weinig. Pas in 2013 kwam de FDA écht in actie. Ranbaxy kreeg een boete en een verkoopverbod. Maar waarom heeft het zo lang geduurd? Kan het zijn dat het ministerie van Justitie en de bevoegde procureur – die nog voor Bill Clinton heeft gewerkt – de fraude bewust verborgen gehouden hebben? Omdat de schande voor Hillary, die in 2007-2008 een gooi naar het presidentschap beoogde, te groot zou zijn?
Volgens Amerikaanse bronnen heeft de Vlaamse regering 780.000 euro aan de Clinton Foundation gedoneerd, in ruil voor contacten met de Amerikaanse regering. Minister-president Geert Bourgeois ontkent dat. De regering stortte geld aan het Clinton Health Access Initiative voor projecten rond moeder- en kindsterfte in Mozambique, zegt hij. Weet u daar het fijne van?
ORTEL: Nee, maar ik zou het wel willen weten. De voorbije jaren hebben verschillende lidstaten van de Europese Unie – Frankrijk op kop – via Unitaid voor in totaal honderden miljoenen dollars aan de Clinton Foundation overgemaakt. Dat de stichting van fraude wordt beschuldigd, lijkt voor hen geen issue te zijn. Mag ik dat vreemd vinden? Of neem de Nationale Postcode Loterij in Nederland: die steunt de stichting al sinds 2005, en in 2013 was Bill Clinton nog eregast op haar Goed Geld Gala. Maar hoeveel geld is met dat alles gemoeid, en waar gaat het naartoe? Daarover bestaat niet de minste duidelijkheid.
Heeft de Clinton Foundation al op uw beschuldigingen gereageerd?
ORTEL: Nee. Haar medewerkers hebben tegen CNN gezegd: ‘We hebben alle vragen van Charles Ortel beantwoord.’ Maar ik heb gewoonweg nooit iets van hen gehoord.
De Clintons hebben jarenlang gedaan alsof ze niet wisten dat er enorme boetes staan op liefdadigheidsfraude, zeker als het om hulp bij rampen gaat. Ze zijn altijd overal onderuit gekomen. Ook nu weer proberen ze te redden wat er te redden valt. Door allerlei gegevens over hun Foundation te veranderen, bijvoorbeeld, en door te herstructureren. Het gaat om specifieke ingrepen: in het jaarverslag van de stichting, dat op haar website staat, kan een ervaren boekhouder die snel herkennen. Ze heeft ook al te kennen gegeven geen giften van bedrijven of buitenlandse staten meer te zullen ontvangen als Hillary president wordt. Maar wat de Clintons ook doen: het verleden kunnen ze niet uitwissen. Ik zal niet rusten voor ik het van a tot z heb blootgelegd.
DOOR JOANIE DE RIJKE
‘Wereldwijd heeft de Clinton Foundation 100 miljard dollar ingezameld. Per mail, via het internet, telefonisch… En iedereen betaalt maar.’
